بالاخره پس از سال‌ها شعار و کشاکش جناح‌های سیاسی و مدیران کشور بر سر فیلترینگ، گام‌هایی برای روشن کردن وضعیت فیلترشکن‌ها برداشته شد و طرح تحقیق و تفحص از وضعیت فیلترینگ و فیلترشکن‌ها به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید.
مدیریت ترافیک ورودی و خروجی کشور، صیانت از حریم خصوصی و داده‌های شهروندان ایرانی، حکمرانی کلان‌داده‌ها، رفع تهدیدهای امنیت ملی و افشای مافیای فیلترشکن و وی‌پی‌ان با گردش مالی قابل توجهی که تا ۵۰همت برآورد می‌شود، از مهم‌ترین ابعاد این طرح است.
پیش از این از مسائلی نوشته بودم که سال‌هاست کشور را درگیر خود کرده و هیچ‌ گاه حل نشده‌اند؛ از جمله فیلترینگی که با وجود فراگیر شدن فیلترشکن‌ها عملاً مفهوم خود را از دست داده و با وجود ادعاهای سیاسیون جناح‌های مختلف که اتفاقاً قدرت اجرایی و نظارتی قابل توجهی هم دارند، ردی از مافیای فیلترشکن‌ها یافت نمی‌شود! اما قضاوت درباره اینکه مسیر تحقیق و تفحص بتواند چنین گرهی را باز کند نیاز به زمان دارد.
جالب اینکه معاون نظارت بانک مرکزی سال گذشته تصریح کرده بود در صورت درخواست وزارت ارتباطات می‌تواند اطلاعات و تراکنش‌های مالی فروشندگان فیلترشکن را ارائه کند؛ اما گویا اراده‌ای بر حل این مسئله از طریق عادی وجود نداشته است.
دو روز پیش هم افشای هویت دارندگان خط سفید جنجال به‌پا کرده بود؛ خطوط بدون فیلتری که در شرایط جنگی و حاکمیت پایدار فیلترینگ برای مدیران و اصحاب رسانه قابل توجیه است؛ چراکه طبیعتاً باید به همه منابع خبری دسترسی داشته باشند. ولی در وضعیت حاکمیت فیلترشکن‌ها چیزی جز تبعیض را برای عموم مردم متبادر نمی‌کند.
ساماندهی فضای مجازی و اعمال حاکمیت بر این عرصه، از بدیهیات حکمرانی است و همه کشورها، کمابیش و با توجه به سطح تهدیداتی که دارند، از ابزارهای اعمال حاکمیت در فضای مجازی استفاده می‌کنند. کشور ما هم با توجه به منازعات جاری از این قاعده مستثنا نیست و اتفاقاً زمین اصلی منازعاتش در همین فضا جریان دارد.
همین دو ماه پیش بود که نتانیاهو شبکه‌های اجتماعی را مهم‌ترین فناوری جنگ‌های مدرن دانسته و گفته بود از حاکمیت بر این شبکه‌ها به‌عنوان ابزار نبرد استفاده می‌کند. دشمن هم از تملک و تسلط بر سکوهای مجازی استفاده می‌کند و هم از سانسور محتوا؛ تا میدان اصلی جنگ را در زمین شناختی و آسمان احساسی ملت‌ها مدیریت کند.
اما فیلترینگی که قرار نیست فیلترینگ باشد و سکوها و محتواهای مضر را محدود کند، صرفاً مانع کوتاهی است برای پرش و دور زدن تا حدود ۹۰ درصد کاربران را به دامن فیلترشکن‌ها بیندازد و بیش از ۷۰ درصد ترافیک اینترنتی کشور را روی باند وی‌پی‌ان‌ها قرار دهد.
حالا دیگر فیلترینگ نه یک مانع نفوذناپذیر، بلکه به مانعی معمولی تبدیل شده که با صرف مقداری زمان و گاهی هزینه اضافه، کاربر را در فضایی به‌مراتب ناایمن‌تر رها می‌کند که نه‌تنها در قلمرو حکمرانی کشور نیست، بلکه کلان‌داده‌ها را در ابعادی وسیع‌تر در حاکمیت دشمن قرار می‌دهد و آسیب‌هایی به‌مراتب بیشتر از فیلترینگ را بر مردم تحمیل می‌کند.
بدافزارهایی که روی گوشی‌های ده‌ها میلیون ایرانی جاخوش کرده‌اند و حجم عظیمی از اطلاعات داخلی را به یغما می‌برند علاوه بر به ‌خطر انداختن امنیت اطلاعات، محتواهای غیرایمنی را نیز منتقل می‌کنند که نمونه‌اش را در شبکه جذب سرویس‌های جاسوسی دشمن مشاهده می‌کنیم.
وضعیت کج‌دار و مریز مدیریت فضای مجازی و بازی با اعصاب کاربران بدون آنکه آورده‌ای برای کشور ما داشته باشد، صرفاً اعتماد جامعه را زائل می‌کند. اما شاید مهم‌ترین اثر سوء وضعیت فعلی، قبح‌شکنی از دور زدن قانون و شرع است که جمعیت زیادی از مردم ما را درگیر خود کرده و تسری آن به سایر رفتارها می‌تواند پایه‌های هنجاری جامعه را متزلزل کند.