روابط و همکاریهای نزدیک ایران و روسیه در سالهای اخیر به شدت از سوی آمریکا و متحدانش مورد توجه قرار گرفته است. در این میان، بعد نظامی این همکاریها بیش از پیش تحت نظر قرار دارد، آن هم در شرایطی که میان مسکو و تهران هیچ نوع اتحاد نظامی کامل و یا پیمان امنیت دفاعی متقابلی وجود ندارد. با این همه غرب باور دارد این روابط تقویت شده و همچنان در مسیر پیشرفت حرکت میکند. در چنین شرایطی در روزهای اخیر پرونده مهم دیگری در روند همکاری نظامی ایران و روسیه بازگشایی شده که توجه و حساسیت فوقالعادهای را در جهان غرب و همچنین رژیم صهیونیستی برانگیخته است.
در روزهای اخیر خبری در ارتباط با درز اسناد محرمانه خرید جنگنده پیشرفته سوخو-۳۵ روسیه توسط ایران منتشر شده که جنجال بزرگی به پا کرده است. بر مبنای اطلاعاتی که ظاهراً به بیرون درز پیدا کرده، ایران و روسیه در سال ۲۰۲۳میلادی توافقی به ارزش ۵/۶ میلیارد دلار برای سفارش جنگنده فوق پیشرفته سوخو-۳۵ به امضا رساندهاند که در نوع خود در چند دهه ارتباطات نظامی میان دو کشور، بیسابقه بوده است. این قرارداد شامل خرید ۴۸ فروند سوخو-۳۵ است که ۱۶ فروند در مرحله اول و احتمالاً در سال ۲۰۲۶ و بقیه نیز تا سال ۲۰۲۸ به تهران تحویل داده خواهد شد. در همین اسناد تأکید شده چندین کارخانه نظامی و صنعتی در روسیه فرایند تولید این جنگندهها را از همان هنگام آغاز کرده و اکنون به مرحله تحویل نخستین محموله به ایران نزدیک شدهاند. هزینه این سفارش از جانب ایران پرداخت و تسویه شده است.
ویژگیها و قابلیتهای جنگنده سوخو-۳۵
اما اینکه چرا افشای جزئیات این معامله نظامی بزرگ تا بدین حد جنجالی شده و از سوی جهان غرب و رژیم صهیونیستی با دقت و حساسیت پیگیری میشود، تا حد زیادی به قابلیتها و تواناییهای ویژه این جنگنده فوقمدرن بازمیگردد. جنگنده سوخو-۳۵ که در ناتو با عنوان فلانکر-ای شناخته میشود، یکی از توانمندترین جنگندههای غیر رادارگریز شناخته شده در جهان است. در عین حال این جنگنده از تواناییهای ویژه دیگری همچون ایجاد اختلال راداری و فریب الکترونیکی برای نفوذ در شبکههای یکپارچه دفاع هوایی (مانند شبکه دفاع هوایی رژیم صهیونیستی) برخوردار است. جفت شدن با سامانههای پدافند اس-۴۰۰ مورد مهم دیگری است که در دفاع از حریم هوایی ایران نقش تعیینکننده دارد. تا پیش از انتشار اسناد اخیر، بسیاری تحلیل میکردند که با توجه به شرایط جنگی روسیه و نیاز خود این کشور، تحریمهای بینالمللی روسیه به ویژه در حوزه الکترونیک و همچنین مخالفت احتمالی غرب، مسکو ممکن است این قرارداد نظامی را لغو کرده و یا در بهترین حالت، با تأخیر زیاد به اجرا درآورد. با این حال همه شواهد و مدارک درز یافته حکایت از آن دارد که روسها با جدیت به دنبال اجرای تعهدات خود بوده و احتمالاً جنگندهها را در زمان مقرر به ایران تحویل خواهند داد.
پیامدهای سوخویی همکاری نظامی ایران و روسیه از دیدگاه اغلب تحلیلگران نظامی این خرید مهمترین مدرنسازی هوانوردی در ایران در بیش از چهار دهه اخیر است. تحویل سوخو-۳۵ به ایران میتواند تغییری عمده در قدرت هوایی خاورمیانه و حتی ائتلافهای جهانی ایجاد کند. این جنگندهها آسیبپذیری آسمان ایران در برابر حملات هوایی آمریکا و رژیم صهیونیستی را به شدت کاهش خواهد داد و در ترکیب با سامانههای دفاعی مانند اس-۴۰۰، انجام عملیات نظامی در فضای ایران را بسیار دشوار خواهد کرد. دقیقاً به همین دلیل است که رژیم صهیونیستی انتقال سوخو-۳۵ به ایران را یک خط قرمز راهبردی تلقی کرده و از هم اکنون اقداماتی را برای شبیهسازی درگیری میان این جنگنده و جنگنده غربی اف-۳۵ آغاز کرده است.
پیامدهای سیاسی همکاری نظامی ایران و روسیه
اما این همکاری نظامی و دستیابی ایران به جنگنده سوخو-۳۵ میتواند پیامدهای سیاسی مهمی برای جهان و منطقه و دو کشور ایران و روسیه به همراه داشته باشد. در سطح بینالمللی این اقدام روسها نشانه چندقطبی شدن فزاینده جهان و بیتوجهی روسیه، ایران و برخی دیگر از کشورهای مهم جهان همچون چین به تحریمها و اقدامهای محدودکننده جهان غرب و همچنین مهر تأییدی بر تحقق رسمی پایان ماجرای برجام و تحریم تسلیحاتی ایران است. در وجه منطقهای بدون شک توازن قدرت در منطقه به نفع ایران تقویت شده و تسلط ایران بر فضای هوایی منطقه را افزایش خواهد داد، اما این توافق نظامی برای هر دو کشور در بُعد داخلی هم مهم است، در روسیه این امر نشانهای از شکست تحریمها و محدودیتهای غرب و تداوم رونق و شکوفایی صنایع به ویژه در حوزه نظامی تلقی میشود. اما در ایران این موضوع میتواند منتقدان رویکرد روسیه در قبال جنگ ۱۲روزه ایران و رژیم صهیونیستی را تا حد زیادی آرام کند، به ویژه اینکه اسناد درز یافته نشان میدهد روند همکاری مستشاری در راستای تحقق این توافق، دستکم از یکی دو سال پیش و به شکلی مخفیانه آغاز شده است.
خبرنگار: میراحمدرضا مشرف
نظر شما