انتشار سند استراتژیک امنیت ملی دولت دونالد ترامپ در اواخر هفته گذشته، موجی از خشم، تعجب و حتی پذیرش محتاطانه را در پایتختهای اروپایی برانگیخت. این سند ۳۳صفحهای که به عنوان «نقشه راه» برای حفظ برتری آمریکا توصیف شده، اروپا را به عنوان قارهای رو به نابودی «تمدنی» تصویر کرده و اتحادیه اروپا را به تضعیف دموکراسی، سانسور آزادی بیان و سیاستهای مهاجرتی مخرب متهم میکند. مقامات اروپایی این زبان را «شبیه به پروپاگاندای کرملین» خوانده و هشدار دادهاند چنین رویکردی میتواند اتحاد ترانسآتلانتیک را به خطر بیندازد، در حالی که برخی دیگر مانند کایا کالاس، نماینده عالی امور خارجه اتحادیه اروپا سعی در کمرنگ کردن انتقادها و تأکید بر نقاط مشترک دارند.
این سند، اروپا را در کانون انتقادات خود قرار میدهد. در بخشی به نام «ترویج عظمت اروپایی» ادعا میشود قاره اروپا در آستانه نابودی تمدنی است، ناشی از «فعالیتهای اتحادیه اروپا و نهادهای فراملی که آزادی سیاسی و حاکمیت را تضعیف میکنند، سیاستهای مهاجرتی که قاره را دگرگون و ناآرام میکند، سانسور آزادی بیان، سرکوب مخالفان سیاسی، سقوط نرخ زاد و ولد و از دست رفتن هویتهای ملی و اعتماد به نفس». سند حتی پیشبینی میکند «در عرض چند دهه، برخی اعضای ناتو اکثریت غیراروپایی خواهند شد» و آمریکا باید «مقاومت در برابر مسیر فعلی اروپا» را در کشورهای اروپایی پرورش دهد. همچنین از «حزبهای میهنپرستانه اروپایی» (اشارهای آشکار به احزاب راست افراطی) به عنوان «علت خوشبینی بزرگ» یاد میکند و پیشنهاد میدهد آمریکا باید به اروپا کمک کند تا «مسیر فعلی خود را اصلاح کند».
سندی طبق یک سخنرانی
این لحن که با سخنرانی معاون رئیسجمهور، جیدی ونس در کنفرانس امنیتی مونیخ در ماه می همخوانی دارد، رهبران اروپایی را به خشم آورد. کارل بیلدت، نخستوزیر سابق سوئد در پستی در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «این زبان فقط از ذهنهای عجیب کرملین بیرون میآید... سند، آمریکا را به راست افراطیتر از راست افراطی اروپا میبرد». ژرار آرود، سفیر سابق فرانسه در آمریکا، آن را «بخشی خیرهکننده که مانند بروشور راست افراطی خوانده میشود» توصیف کرد و افزود: «این سند عمدتاً تأیید میکند که ترامپ دشمن اروپاست».
آلمانها همچنان بهدنبال اتحاد
در آلمان، یوهان وادهپول، وزیر امور خارجه با تأکید بر اینکه «آمریکا متحد مهم ما در ناتو باقی خواهد ماند» گفت: «ما نیازی به مشاوره خارجی نداریم... سؤالاتی مانند آزادی بیان یا سازماندهی جوامع آزاد ما، جایی در این سند ندارد، حداقل نه برای آلمان». او افزود: ناتو بر مسائل امنیتی تمرکز دارد، نه دخالت در امور داخلی. والری هایر، رئیس گروه میانهروهای پارلمان اروپا، آن را «غیرقابل قبول و خطرناک» خواند و هشدار داد این رویکرد میتواند به تجزیه اروپا از سوی واشنگتن منجر شود.
با این حال، کایا کالاس، نماینده عالی اتحادیه اروپا برای امور خارجه و سیاست امنیتی، در گفتوگو با پولیتیکو و یورونیوز در حاشیه اجلاس دوحه، رویکرد متعادلتری اتخاذ کرد و انتقادها را کمرنگ جلوه داد. او گفت: «البته انتقادهای زیادی وجود دارد، اما فکر میکنم بخشی از آنها هم درست است. اروپا قدرت خود را در برابر روسیه دستکم گرفته و باید اعتماد به نفس بیشتری داشته باشد». کالاس تأکید کرد آمریکا همچنان بزرگترین متحد اروپاست و اتحاد دو سوی اقیانوس اطلس باید حفظ شود، حتی اگر لحن سند ناراحتکننده باشد. او هشدار داد: هرگونه معاملهای در مورد اوکراین بدون مشارکت اروپا «کار نخواهد کرد»، اما بر وحدت و همکاری اصرار ورزید. این موضع کالاس که از سوی رسانههای آلمانی مانند اشپیگل نیز بازتاب یافت، نشاندهنده تلاش بروکسل برای حفظ روابط بدون تشدید تنش است.
رمزگشایی ایتالیا از کدهای تفرقهافکن سند
ناتالی توچی، مدیر اندیشکده ایتالیایی Istituto Affari Internazionali به رویترز گفت: «این سند نشان میدهد دولت ترامپ در حال تفرقهافکنی در اروپا با حمایت از ناسیونالیستهای راست افراطی مورد حمایت روسیه است». دنیل فرید، پژوهشگر برجسته شورای آتلانتیک، «ناسازگاری داخلی» سند را برجسته کرد و هشدار داد «دشمنی ایدئولوژیک با اروپا، آمریکا را از رهبری جهان آزاد دور میکند». چارلز کوپچان از دانشگاه جورجتاون، پرسید: «آیا این لحظه بیداری اروپاست؟».
حمله مستقیم به اتحاد غربی؟
در بریتانیا و فرانسه، رسانهها این سند را «حمله مستقیم به اتحاد غربی» توصیف کردهاند. گاردین نوشت: «ترامپ اروپا را نه متحد، بلکه هدفی برای اصلاح میبیند». لوموند آن را «لحنی که شبیه به تهدیدهای پوتین است» خواند. سخنگوی کمیسیون اروپا، پائولا پینو، گفت: اتحادیه اروپا سند را «با علاقه» بررسی خواهد کرد، اما «بهطور مطلق» با ادعاهایی مبنی بر تضعیف آزادی توسط اتحادیه موافق نیست. او تأکید کرد: «امنیت آمریکا و اروپا به هم گره خورده است».این سند در حالی منتشر شده که اروپا در حال افزایش هزینههای دفاعی خود است؛ ناتو بهتازگی توافق کرده تا سال ۲۰۳۵، ۵ درصد تولید ناخالص داخلی را به دفاع اختصاص دهد، اما همچنان به حمایت آمریکا وابسته است. کارشناسان هشدار میدهند پیشنهاد سند برای کاهش حضور نظامی آمریکا در اروپا و تمرکز بر نیمکره غربی (با تأکید بر مهاجرت و کارتلهای مواد مخدر) در حالی که روابط با روسیه را برای «ثبات استراتژیک» بهبود بخشد، میتواند تنشها را عمیقتر کند.
خبرنگار: نیکپندار
نظر شما