مهرداد مرادمند در مراسم بزرگداشت روز جهانی خاک که صبح امروز در کتابخانه مرکزی اصفهان برگزار شد، گفت: آب، غذا و اقلیم سه عنصر به وجود آورده حیات هستند که از هم جدایی ندارند؛ در مورد مباحث مرتبط با آب و منابع آبی زیاد صحبت شده و کارشناسان مختلف بارها تاکید کردهاند که در منابع آبی محدودیت داریم اما کمتر به خاک پرداخته میشود؛در حالی که این دیدگاه نادرست و غیرکارشناسی است. محدودیت ما در حوزه خاک کشاورزی، که بستر رشد و تولید و اساس امنیت غذایی است، اگر از محدودیت منابع آبی بیشتر نباشد، کمتر نیست.
وی افزود: آب را میشود جابجا و تولید کرد، ولی خاک محدودیت فوقالعادهای دارد و یک سرمایه غیرقابل جایگزین است. آنچه که وجود دارد، تنها دارایی ماست و اگر از بین برود، به هیچ وجه جبرانپذیر نخواهد بود. این موضوع خاک را به مسئلهای مهمتر از آب تبدیل میکند، به ویژه خاک باارزش کشاورزی.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان اصفهان در ادامه با انتقاد از نگاه صرفاً سازهای به اراضی شهری خاطرنشان کرد: اگر خاکهای داخل محدوده شهر را صرفاً برای ساختوساز در نظر بگیریم و کاربری آنها را تغییر دهیم، با مشکلاتی مانند ایجاد جزایر گرمایی، کاهش نفوذپذیری و به هم خوردن چرخه طبیعی آب مواجه میشویم. طراحی شهری مناسب با مشارکت نهادهایی مانند شهرداری میتواند به حفظ این خاکها و ایجاد جامعهای سالمتر کمک کند.
مرادمند همکاری نزدیک بین دستگاههای اجرایی مانند جهاد کشاورزی، محیط زیست و شهرداری اصفهان را در این زمینه ضروری خواند و گفت: ما برنامههای آموزشی خود را از مدارس و برای نونهالان آغاز کردهایم تا این نسل از همان سالهای ابتدایی با اهمیت خاک آشنا شده و بینش لازم برای حفاظت از آن را در آینده داشته باشند. این اقدام میتواند مانع بروز بسیاری از مشکلات آتی شود.
خاکهای درجه یک حاشیه زایندهرود را فراموش کردهایم/ فاجعه نابودی خاک در سکوت
در ادامه این مراسم مسعود ترابی به آمارهای جهانی در حوزه خاک اشاره کرد و گفت: طبق گزارش سال ۲۰۲۴ فائو، سالانه بیش از ۲۴ میلیارد تن خاک در جهان نابود میشود و ۹۵ درصد غذای جهان مستقیم از خاک تأمین میگردد. همچنین ۲۵ درصد گونههای زنده کره زمین در خاک زندگی میکنند اما ما وقتی روی آن راه میرویم فکر میکنیم فضای مردهای زیر پاست.
وی در تشریح وضعیت خاکهای استان افزود: اصفهان ۱۰۷ هزار کیلومتر مربع خاک متنوع دارد. در غرب استان خاکهای معتدل با مواد آلی به نسبت خوب قرار دارد اما مهمترین سرمایه خاکی استان، خاکهای حاشیه زایندهرود و شرق اصفهان است که در عرض جغرافیایی خودشان جزو بهترین خاکهای جهان به شمار میروند؛ خاکهایی با درصد جذب کاتیونی بسیار بالا، بافت عالی و ماده آلی مناسب هستند. متأسفانه امروز این خاکهای درجه یک را به ورطه فراموشی سپردهایم و به جای حفاظت از آنها، آب را به مناطقی میبریم که خاک ضعیف، شوری بالا و درصد جذب بسیار پایینی دارد.
رئیس مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی اصفهان تأکید کرد: ما داریم بهترین خاکهایمان را فدای خاکهای ضعیف میکنیم و این فاجعهای است که در سکوت کامل در حال رخ دادن است.
بزرگترین تهدیدات خاک چیست؟
وی در ادامه به تشریح مهمترین تهدیدات خاک پرداخت و گفت: شوری و قلیایی شدن ناشی از آبهای نامتعارف، کاهش شدید مواد آلی و ورود میکروپلاستیک و میکرو لاستیک بزرگترین تهدیداتی هستند که منابع خاکی ما را تهدید میکند. مالچهای پلاستیکی در اراضی کشاورزی بخش حنای سمیرم در حال خرد شدن و نفوذ به عمق خاک هستند و اگر همین امروز جلوی این روند را نگیریم، ده سال دیگر باید از فاجعه میکروپلاستیک در خاک حرف بزنیم.
راه نجات خاک فلات مرکزی ایران
وی کشاورزی حفاظتی را تنها راه نجات خاک فلات مرکزی ایران دانست و گفت: در منطقه خشک و نیمهخشک ما حق نداریم هر سال شخم عمیق بزنیم و کل بقایای گیاهی را برداریم. باید کلش روی زمین بماند، شخم حداقل یا بیشخم انجام شود و با پشتههای بلند و افزایش مواد آلی، ظرفیت نگهداری آب و جذب عناصر را بالا ببریم.
ترابی همچنین با اشاره به رونمایی سند جامع خاک استان اصفهان گفت: تدوین نخستین پروتکل ملی استفاده از پساب در کشاورزی، حفاظت سالانه بیش از هزار هکتار زمین کلاس یک از تغییر کاربری، کنترل کیفی صدها نوع کود شیمیایی بخش خصوصی و اجرای بیش از ۲۰۰ طرح تحقیقاتی مرتبط با خاک از جمله فعالیتهای مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان است.
وی تأکید کرد: آموزش حفاظت از خاک باید از دبستان آغاز شود. بچهای که بداند در این خاک چه موجوداتی زندگی میکنند، هرگز به آن بیمهری نخواهد کرد.
رئیس مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی اصفهان افزود: خاکهای درجه یک حاشیه زایندهرود سرمایه ملی ماست و اگر امروز برای نجات آنها کاری نکنیم، فردا دیگر خاکی برایمان باقی نخواهد
نظر شما