امروز، سالروز ولادت حضرت زهرا(س)، کوثر قرآن و درخشان‌ترین ستاره آسمان ولایت است. اما در هیاهوی دنیایی که زن را گاه تا حد یک تصویر و پیشرفت را در شکستن مرزهای حیا تعریف می‌کند، بازخوانی سیره صدیقه طاهره(س) یک ضرورت است، نه یک انتخاب. اینجا این پرسش مطرح می‌شود که چگونه سیره آن حضرت می‌تواند الگویی برای زن امروز باشد و میان حیا و حضور اجتماعی پل بزند؟
برای یافتن پاسخی عمیق، پای صحبت‌های آیت‌الله محسن فقیهی، عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم و از اساتید برجسته دروس خارج نشستیم تا از منظر فقهی و تربیتی، ابعاد این الگوی بی‌بدیل را برایمان بکاود.

حضرت زهرا(س) را سیده نساء العالمین می‌دانیم. این سیادت و سروری چگونه در ساحت فردی و حفظ حیا و کرامت و ساحت اجتماعی و دفاع از حق در خطبه فدکیه، به‌طور همزمان تجلی پیدا کرد؟

آن حضرت(س) در همه عرصه‌های زندگی، چه در خانه و چه در اجتماع، حیا و عفاف را محور قرار دادند. ایشان نشان دادند زن مسلمان می‌تواند در عین حضور اجتماعی، کرامت خود را حفظ کند. وقتی در مسجد، خطبه فدکیه را ایراد کردند، با رعایت کامل حجاب و وقار، سخنی گفتند که تاریخ اسلام را متحول کرد. این رفتار نشان می‌دهد عفاف و حجاب نه مانع حضور اجتماعی، بلکه شرط حضور سالم و کرامت‌محور است. در واقع، ایشان با این رفتار به همه بانوان آموختند می‌توان در صحنه‌های اجتماعی و سیاسی حضور داشت، بدون آنکه از ارزش‌های اخلاقی و دینی فاصله گرفت. این نکته بسیار مهم است، زیرا در بسیاری از جوامع، حضور اجتماعی زن با کنار گذاشتن ارزش‌های معنوی همراه می‌شود، اما حضرت زهرا(س) نشان دادند این دو نه‌تنها متناقض نیستند، بلکه مکمل یکدیگرند.

در نگاه فاطمی، حجاب فراتر از یک پوشش ظاهری است. این فرهنگ حجاب که از سیره بتول(س) آموخته‌ایم، چه پیامی برای هویت و شخصیت زن امروز دارد که او را از نگاه ابزاری مصون بدارد؟

حجاب در نگاه آن حضرت(س) یک فرهنگ و یک هویت بود. حجاب یعنی زن، خود را در معرض نگاه‌های آلوده قرار ندهد و شخصیتش را بر پایه کرامت انسانی بنا کند. حضرت زهرا(س) با حجاب خود به جامعه آموختند زن ارزشمند است نه به‌خاطر ظاهر، بلکه به‌خاطر عقل، ایمان و اخلاق. این نگاه، امروز هم می‌تواند جامعه را از بسیاری آسیب‌ها نجات دهد. اگر به تاریخ نگاه کنیم، می‌بینیم زنان بزرگی که در عرصه‌های علمی و اجتماعی درخشیدند، همواره بر حفظ کرامت خود تأکید داشتند. حجاب در حقیقت سپری است که زن را از تبدیل شدن به ابزار تبلیغاتی یا وسیله سرگرمی حفظ می‌کند. در سیره حضرت زهرا(س)، حجاب نه‌تنها پوشش جسم، بلکه پوشش روح و شخصیت است؛ یعنی زن با حجاب پیام می‌دهد ارزش او در اندیشه و ایمان او است، نه در ظاهرش.

برخی حجاب را محدودیت می‌پندارند. سیره صدیقه طاهره(س) چگونه این معادله را برهم می‌زند و نشان می‌دهد «عفاف» نه تنها مانع نیست، بلکه بسترساز شکوفایی استعدادهای حقیقی زن است؟

این یک برداشت نادرست است. حضرت زهرا(س) در عین داشتن حجاب کامل، از علم و معرفت سرشار بودند. ایشان همسر نمونه‌ای برای امیرالمؤمنین(ع)، مادر تربیت‌کننده حسنین(ع) و زینبین(س) و مدافع ولایت بودند. حجاب نه‌تنها مانع نیست، بلکه زمینه‌ساز رشد است. زن با حفظ حجاب، نگاه جامعه را به سمت توانایی‌های واقعی خود جلب می‌کند، نه به ظاهر. درواقع حجاب به زن فرصت می‌دهد استعدادهای علمی، فرهنگی و اجتماعی خود را شکوفا کند، بدون آنکه در معرض نگاه‌های تحقیرآمیز یا سوءاستفاده قرار گیرد. اگر امروز برخی زنان تصور می‌کنند برای پیشرفت باید از ارزش‌های دینی فاصله بگیرند، این ناشی از تبلیغات غلط و فرهنگ وارداتی است. سیره حضرت زهرا(س) نشان می‌دهد زن می‌تواند در اوج علم و معرفت باشد، در خانواده، نقش‌آفرین و در اجتماع تأثیرگذار باشد، در حالی که حجاب و حیا را به‌عنوان تاج کرامت خود حفظ کرده است. این پیام برای دختران امروز بسیار حیاتی است.

برای نسل جوان و دختران امروز که در معرض الگوهای متعدد رسانه‌ای هستند، کوثر قرآن چه پیام تربیتی ویژه‌ای دارد؟ چگونه می‌توان زیبایی حقیقی را در نگاه ایشان برایشان تعریف کرد؟

پیام اصلی این است که زیبایی حقیقی در شخصیت و حیاست. دختر امروز باید بداند اگر می‌خواهد در جامعه بدرخشد، باید بر علم، اخلاق و کرامت خود بیفزاید. حضرت زهرا(س) الگویی هستند که نشان می‌دهد زن می‌تواند هم فرهیخته باشد، هم خانواده‌دار، هم فعال اجتماعی و در عین حال، عفیف و باحیا. این الگو، نیاز امروز جامعه ماست که با هجمه‌های فرهنگی مواجه است. دختران باید بدانند حیا و عفاف نه‌تنها ارزش دینی، بلکه ارزش انسانی است. در جهانی که رسانه‌ها تلاش می‌کنند زن را صرفاً به‌عنوان موجودی ظاهری معرفی کنند، بازگشت به سیره حضرت زهرا(س) می‌تواند دختران را از این دام نجات دهد. ایشان با رفتار و گفتار خود نشان دادند زن می‌تواند در عین داشتن حیا در عرصه‌های علمی و اجتماعی بدرخشد و تأثیرگذار باشد. این پیام تربیتی، امروز بیش از هر زمان دیگری اهمیت دارد.

برای تحقق یک جامعه فاطمی، زنان چگونه می‌توانند با الگوگیری از محدثه(س)، در عین نقش‌آفرینی مؤثر اجتماعی، مرزهای کرامت و عفاف را پاس بدارند؟

خانواده نخستین مدرسه تربیت است. اگر مادر و پدر خود الگوی عفاف باشند، فرزندان نیز آن را می‌آموزند. حضرت زهرا(س) در خانه، الگویی کامل برای فرزندانشان بودند. ایشان با رفتار و گفتار خود، حسنین(ع) را تربیت کردند که هر یک قله‌ای در تاریخ اسلام شدند. این یعنی عفاف و حجاب نه‌تنها برای خود زن، بلکه برای نسل آینده نیز اثرگذار است. خانواده باید محیطی باشد که در آن، ارزش‌های اخلاقی و دینی به‌صورت عملی آموزش داده شود. اگر مادر خود اهل حیا و عفاف باشد، دختران نیز آن را می‌آموزند. اگر پدر به کرامت زن احترام بگذارد، پسران نیز در آینده به زنان جامعه احترام خواهند گذاشت. بنابراین خانواده نقش اساسی در ترویج فرهنگ عفاف و حجاب دارد و این فرهنگ باید از خانه آغاز شود. اگر خانواده‌ها این فرهنگ را جدی بگیرند، جامعه‌ای سالم‌تر و باکرامت‌تر خواهیم داشت.

در عرصه اجتماعی چگونه می‌توان سیره حضرت زهرا(س) را پیاده کرد؟

زن مسلمان باید بداند حضور اجتماعی حق او است اما این حضور باید همراه با کرامت باشد. حضرت زهرا(س) در دفاع از ولایت در مسجد سخن گفتند اما هیچ‌گاه از چارچوب حیا خارج نشدند. این یعنی زن می‌تواند در سیاست، فرهنگ، علم و اجتماع نقش‌آفرین باشد،اما با حفظ حجاب و عفاف. اگر این فرهنگ در جامعه نهادینه شود، بسیاری از آسیب‌های اخلاقی و اجتماعی کاهش خواهد یافت. حضور اجتماعی زن باید همراه با پیام کرامت باشد. اگر زن با حجاب و حیا در اجتماع حضور یابد، نگاه جامعه به او نگاه احترام‌آمیز خواهد بود، اما اگر بدون توجه به ارزش‌های اخلاقی وارد اجتماع شود، ممکن است در معرض نگاه‌های تحقیرآمیز یا سوءاستفاده قرار گیرد.