خانم عالیه حجتزاده را باید روایتگر بخشی از تاریخ روزنامهنگاری زنان و به عنوان یکی از برجستهترین بانوان تأثیرگذار مطبوعات کشور دانست.ایشان جزو نخستین تحصیلکردههای رشته روزنامهنگاری در دانشکده علوم ارتباطات اجتماعی در دهه ۵۰ است. خبرنگار پیشکسوت روزنامه قدس متولد ۱۳۳۱ در زاهدان است، اما در هشتسالگی به دلیل شغل پدر به تهران مهاجرت میکند.
آغاز مسیر حرفهای
ورود این خبرنگار جوان به یکی از دو روزنامه مهم تهران در پایان تحصیلاتش و در سال ۱۳۵۴، نقطه عطفی در مسیر حرفهای او بود. این فرصت از طریق یک آگهی دعوت به همکاری از طرف روزنامه اطلاعات در دانشکده رقم خورد. در متن آگهی آمده بود: «به تعدادی خبرنگار در یکی از نشریات معتبر نیاز داریم».او میگوید: «برایم بسیار عجیب بود که این روزنامه برای جذب نیرو، حتی از کسانی مانند من که دانشآموخته رشته روزنامهنگاری بودند، مصاحبه و امتحان میگرفت. روزنامه اطلاعات به راحتی نیرو نمیگرفت و با دقت و سختگیری فراوان این کار را انجام میداد».درنهایت، از میان تعدادی از دانشجویان، ۱۴ نفر موفق به پذیرش شدند. خانم حجتزاده یادآوری میکند: «بعد از مرحله مصاحبه و امتحان، ما را به تحریریهای موقت که تحت نظارت روابط عمومی روزنامه قرار داشت فرستادند تا دوره سهماهه کارآموزی را آنجا بگذرانیم».در این دوره، یکی از روزنامهنگاران معتمد و با تجربه مسئول آموزش این کارآموزان بود؛ فردی که به زبانهای انگلیسی و فرانسوی مسلط بود. خانم حجتزاده ادامه میدهد: «یادم هست این فرد به ما میگفت باید خبرها را براساس هرم وارونه یا توصیفی تنظیم کنیم. او خبرهای نامنظم را جلو ما میگذاشت و از ما میخواست آنها را به شکلی منطقی و ساختارمند تنظیم کنیم.»
این دوره کارآموزی نهتنها آغازی برای آشنایی با جزئیات حرفهای روزنامهنگاری بود؛ بلکه به نوعی پایهگذار دیدگاه حرفهای خانم حجتزاده نسبت به رسانه و روزنامهنگاری شد. او در طول این مدت، نحوه پردازش اخبار و اصول نگارش حرفهای را به طور عملی آموخت و برای ورود به عرصههای بالاتر آمادهتر شد.
ورود به روزنامه قدس
اما نقطه عطف در حرفه روزنامهنگاری خانم حجتزاده، زمانی بود که به روزنامه قدس پیوست. در سال ۱۳۷۰، پس از نقل مکان به مشهد، با دعوت آقای فیاضی، مدیرمسئول وقت روزنامه قدس، به این روزنامه پیوست. او میگوید: «در آن زمان، روزنامه قدس صفحهای مخصوص بانوان نداشت. جامعه رسانهای ایران به طور کلی، جامعهای مردانه بود و حضور زنان در تحریریهها و رسانهها امری نادر به شمار میرفت، اما با حمایتهای مدیران وقت آستان قدس رضوی و با توجه به نگاه روشنفکرانه آن زمان مرحوم حضرت آیتالله واعظ طبسی، مسئولیت راهاندازی نخستین صفحه ویژه بانوان در یک روزنامه یومیه ایرانی را برعهده گرفتم.»
چالشها و موانع اولیه
راهاندازی این صفحه برای خانم حجتزاده و تیمشان، مسیری پرچالش بود. اولین مسئلهای که باید حل میشد، جلب توجه و حمایت مدیران ارشد بود. «با وجود پذیرش اولیه، هنوز جو رسانهای ایران به حضور زنان در تحریریهها و نوشتن در زمینههای خاص از جمله ورزش، نگاه مثبتی نداشت. در ابتدا، صفحه بانوان روزنامه قدس فقط به مسائل اجتماعی و فرهنگی زنان میپرداخت و موضوعات خاصی مانند ورزش زنان، حقوق زنان و مشارکت اجتماعی آنها را پوشش میداد. در این مسیر، اما ما تلاش کردیم که روزنامه قدس به عنوان نخستین روزنامه یومیهای شناخته شود که به مسائل زنان اهمیت میدهد.»
شروع صفحه بانوان در روزنامه قدس
با راهاندازی این صفحه، که در ابتدا به صورت یک صفحه کوچک شروع شد، خانم حجتزاده توانست در کنار معرفی مسائل و مشکلات زنان، به ترویج حقوق آنها و توانمندیهایشان بپردازند. او میافزاید: «یکی از مهمترین کارهایی که در این صفحه انجام دادیم، مصاحبههای مختلف با زنان پیشرو در جامعه بود. این مصاحبهها نهتنها توانمندیهای زنان را معرفی میکرد؛ بلکه به ایجاد الگویی برای نسل جدید زنان کمک میکرد.»خانم حجتزاده، به ورزش بانوان نیز توجه ویژهای داشت. او میگوید: «در آن زمان، ورزش زنان در جامعه ایران چندان شناخته و پذیرفته شده نبود. از این رو، با مصاحبه با پیشکسوتان ورزش بانوان، تلاش کردیم ورزش بانوان را به جامعه معرفی کنیم. این اقدام موجب شد صفحه بانوان روزنامه قدس به محلی برای اطلاعرسانی درباره ورزش زنان و معرفی قهرمانان زن تبدیل شود.»
تربیت نسل جدید روزنامهنگاران زن
خانم حجتزاده تنها به انتشار مطالب در صفحه بانوان بسنده نکرد. یکی از دستاوردهای مهم وی تربیت نسل جدیدی از روزنامهنگاران زن بود؛ «طی سالها فعالیت در روزنامه قدس، توانستم حدود ۱۸ تا ۲۱ نفر را در زمینه روزنامهنگاری آموزش دهم. این افراد از رشتههای مختلفی همچون ادبیات، روانشناسی، علوم اجتماعی و حتی پرستاری وارد روزنامهنگاری شده بودند و تحت آموزشهایی که داشتیم در عرصه نوشتن و کار با رسانهها قرار گرفتند.»خانم حجتزاده به عنوان یک مربی، به این افراد آموزش میدهد که چگونه به نوشتن بپردازند و چطور با اصول نوشتاری روزنامهای آشنا شوند. درواقع، وی به عنوان یک راهنما و الگو، همزمان هم در حال تربیت نسل جدیدی از روزنامهنگاران زن بود و هم توانمندیهای خود را به دیگران منتقل میکرد.
آثار و تأثیرات حضور زنان در رسانهها
با توجه به تلاشهای خانم حجتزاده، روزنامه قدس به یکی از پیشگامان در معرفی مسائل زنان و توجه به حقوق آنها در رسانهها تبدیل شد. او در این زمینه اظهار می کند: «صفحه بانوان روزنامه قدس که در ابتدا به شکل یک صفحه عمومی بود، به مرور زمان توسعه یافت و تبدیل به یک ویژهنامه با صفحات متعدد برای موضوعات مختلف زنان شد. علاوه بر این، در کنار موضوعات اجتماعی و فرهنگی زنان، به مسائل بهداشت و سلامت مادران و نقش آنها در تربیت نسل جدید نیز توجه میکردیم.»او ادامه میدهد: «همچنین، این صفحه توانست ارتباط خوبی با نمایندگان زن مجلس، بهزیستی و دیگر نهادهای حمایتی برقرار کند و در راستای بهبود وضعیت زنان در جامعه گامهای مهمی بردارد؛ یکی از مهمترین دستاوردهای این تلاشها، همکاری با کمیته امداد و جمعآوری کمک برای خانوادههایی بود که مشکلات مالی داشتند. این اقدامات موجب شد روزنامه قدس نهتنها به مسائل زنان در جامعه توجه کند؛ بلکه به یک رسانه اجتماعی با نقشی مؤثر در بهبود وضعیت معیشتی زندگی زنان تبدیل شود.»
دستاوردها و جوایز
تلاشهای خانم حجتزاده و تیمشان در زمینه پوشش مسائل زنان در رسانهها، به سرعت به ثمر نشست. او یادآوری میکند: «روزنامه قدس به عنوان نخستین روزنامه یومیهای شناخته شد که برای زنان یک صفحه مستقل و ویژه اختصاص داده بود. این اقدام، در جشنوارهها و محافل مختلف رسانهای مورد قدردانی قرار گرفت. یکی از جوایزی که روزنامه قدس در این زمینه دریافت کرد، لوح تقدیر از فرهنگسرای خاوران بود که به عنوان نمونهای از توجه به مسائل زنان در رسانهها شناخته شد.»خانم حجتزاده معتقد است یکی از مهمترین گامها برای پیشرفت زنان در جامعه، رسیدن به خودباوری است. او میگوید: «زنان باید ابتدا به خودشان باور داشته باشند و بدانند توانمندیهای زیادی دارند که میتواند در مسیر پیشرفتشان مؤثر واقع شود. در بسیاری از مواقع، موانع و چالشهایی که زنان با آن مواجه میشوند، به دلیل باورهای غلط و محدودکنندهای است که در جامعه وجود دارد».
نظر شما