حسین ذوالفقاری درمورد تدوین طرحی برای معتادانی که امکان ترک ندارند و با اشاره به رویکرد «درمان، کاهش آسیب و مدیریت مصرف»، اظهار کرد: این موضوع یکی از موضوعات پیچیده‌ است،‌ در این راستا ضمن بررسی تجربه های داخلی و بین‌المللی، در حال تدوین پروتکل‌هایی با همکاری وزارت بهداشت و سایر دستگاه‌های مرتبط هستیم و چند اقدام نیز صورت گرفته است. براساس بررسی‌های صورت گرفته به این نتیجه رسیدیم که نباید برای همه معتادان یک پروتکل اعمال شود و معتادان باید سطح‌بندی شوند.

وی ادامه داد: براساس جمع‌بندی‌های نظرات وزارت بهداشت، مصرف‌کنندگان مواد مخدر در چهار سطح تعریف می‌شوند؛ گروه نخست، افرادی هستند که در آستانه ورود به مصرف مواد قرار دارند یا به‌تازگی درگیر این پدیده شده‌اند. گروه دوم شامل افرادی است که دچار اعتیاد شده‌اند، اما مصرف آن‌ها پرخطر نیست و مدت زمان درگیری‌شان نیز طولانی نبوده است. گروه سوم شامل مصرف‌کنندگانی است که اگرچه عمدتاً مواد سنتی مصرف کرده‌اند، اما سال‌های طولانی درگیر اعتیاد بوده و اغلب دچار کهولت سن هستند و گروه چهارم نیز مصرف‌کنندگان مواد پرخطرند که به‌صورت ترکیبی، از مواد سنتی و روانگردان استفاده می‌کنند.

دبیرکل ستاد مبارزه با مواد مخدر تاکید کرد: برای هرکدام از این گروه‌ها باید متناسب با وضعیت خودشان مداخلات صورت گیرد؛ زیرا افرادی که به تازگی به مصرف مواد مخدر روی آورده‌ و در آستانه معتاد شدن قرار گرفته‌اند، نسبت به کسی که بیش از ۱۰ سال است انواع مواد مخدر سنتی و صنعتی را مصرف می‌کند، باید پروتکل متفاوتی برایشان تدوین شود.

ذوالفقاری خاطرنشان کرد: افرادی که در آستانه ورود به مصرف مواد مخدر هستند علاوه بر ترک اعتیاد باید مداخلات روان‌شناختی، افزایش آگاهی و مراقبت‌های پیشگیرانه برایشان صورت گیرد. همچنین برای افرادی که دچار اعتیاد هستند،‌ اما اعتیاد پرخطری ندارند، باید در قالب کلینیک‌های درمانی موجود، به سمت ترک و درمان پایدار هدایت شوند. در حال حاضر، افراد زیادی هستند که چندین سال است از کلینیک‌ها سهمیه متادون یا بوپره‌نورفین دریافت می‌کنند که به تعبیری این روند مدیریت مصرف محسوب می‌شود و این درحالیست که کلینیک‌ها باید به سمت درمان این افراد حرکت کنند.

وی با اشاره به درمان گروه سوم که اگرچه چندان مواد پرخطر مصرف نکرده‌اند، اما به صورت طولانی‌مدت مواد سنتی مصرف کرده‌اند، کهولت سن دارند و شاید به دلیل شرایط روحی و روانی خیلی نتوانند توان و امکان ترک و مانایی کامل در درمان داشته باشند،‌ گفت: این افراد مشمول مدیریت مصرف می‌شوند تا به سمت کاهش مصرف مواد کم‌خطرتر حرکت کنند و میزان دوز مواد مخدر مصرفی آن ها به صورت تدریجی کاهش یابد تا از این طریق به شرایط نسبتا عادی برسند.

دبیرکل ستاد مبارزه با مواد مخدر با اشاره به نقش نانوداروها در این مسیر، ادامه داد: برخی از متخصصان نیز برای افراد داروهایی مانند نالتروکسان تجویز می‌کنند که براساس اظهارات، استفاده از این دارو به روش تزریقی تا یک ماه، میل به مصرف مواد مخدر را از ذهن فرد رها می‌کند؛‌ در صورت اثربخشی این روش‌، بخش قابل توجهی از افراد مبتلا می‌توانند بدون بازگشت به چرخه اعتیاد به زندگی روزمره خود را ادامه دهند.

وی در تشریح گروه چهارم مصرف‌کنندگان مواد مخدر پرخطر که انواع مواد مخدر را به صورت طولانی‌مدت مصرف کرده‌اند، افزود: مقرر شده برای این افراد نیز اقدامی صورت گیرد تا علاوه بر پیگیری مداخلات کاهش آسیب، از رفتارهای پرخطر آن ها کاسته شود. چند روز گذشته بود که یک فرد دارای اعتیاد، والدین (دارای شغل فرهنگی) خود را با چاقو به قتل رساند. از همین رو، باید برای این دسته افراد پروتکل جداگانه‌ای در نظر گرفت تا با مدیریت مصرف مواد مخدر این افراد، از بروز حوادث این چنینی جلوگیری کرد.

دبیرکل ستاد مبارزه با مواد مخدر در پاسخ به این سوال که چه تعداد از معتادان مشمول طرح «مدیریت مصرف» می‌شوند، گفت: در چارچوب طراحی‌شده، چهار گروه هدف تعریف شده‌اند که از این میان، گروه سوم و چهارم ذیل رویکرد مدیریت مصرف قرار می‌گیرند و دو گروه دیگر به‌صورت مستقیم به سمت درمان هدایت می‌شوند. در حال حاضر به دنبال بازتعریف «کلینیک‌های درمانی جامع» هستیم تا هر فرد پس از مراجعه به کلینیک و طی فرآیند کامل ارزیابی شامل معاینات تخصصی، انجام تست‌ها، تکمیل فرم‌ها، مصاحبه و... در یکی از چهار سطح تعریف‌شده قرار می‌گیرد و سپس متناسب با همان سطح، پروتکل درمانی یا مدیریتی مربوط به او اعمال می‌شود. تا زمانی که این فرآیند ارزیابی به‌صورت عملیاتی آغاز نشود، نمی‌توان به‌طور دقیق مشخص کرد چه تعداد از افراد در هر یک از این گروه‌ها، به‌ویژه در گروه‌های مشمول مدیریت مصرف، قرار می‌گیرند.

وی با اشاره به وضعیت تصویب طرح گفت: چارچوب کلی این رویکرد با همکاری وزارت بهداشت و سازمان بهزیستی تدوین شده و در روزهای جاری، پروتکل‌های آن در حال آماده‌سازی است. پس از تکمیل، این بسته باید در ستاد مبارزه با مواد مخدر که به ریاست رئیس‌جمهور و با حضور اعضای اصلی تشکیل می‌شود، مطرح و تصویب شود تا وارد فاز اجرایی شود.