آستان قدس رضوی مجموعهای است که در طول تاریخ، همواره در راستای توسعه حرم مطهر و خدمات پیرامونی آن فعال بوده که در دورههای مختلف با ساختار گوناگون و نامهای مختلف شناخته میشده است. پس از انقلاب اسلامی و توجهات ویژهای که به بارگاه منور رضوی و این آستان مبارک شده، خدمات این مجموعه هم توسعه یافته است. خدماتی که به یمن وقفیات و نذورات هر روز توسعه یافته و سبب وسیع شدن حرم مطهر و خدمات آستان قدس رضوی در سراسر کشور شده است.
در طول بازدید بانوان خبرنگار، معرفی خدمات این حوزه هم مدنظر بود.
همجواری هویت و توسعه
بخش دوم برنامه حضور بانوان خبرنگار در حرم مطهر رضوی، بازدید از نمایشگاه رواق خدمت بود. این نمایشگاه که ذیل مرکز ارتباطات و رسانه آستان قدس رضوی دایر است، در پارکینگ شماره یک حرم مطهر قرار دارد.
در ابتدای این برنامه کارشناس مسئول هماهنگی روابط عمومی آستان قدس رضوی با اشاره به دو پروژه در حال ساخت «رواق امام حسین(ع)» و «رواق امیرالمؤمنین(ع)» گفت: مشهد به عنوان نخستین کلانشهر مذهبی ایران درحال رشد و توسعه است. آستان قدس رضوی نیز با هدف پاسخگویی به نیاز جمعیت در حال رشد زائران، نگاهی دقیق به آینده دارد و برای توسعه رواقهای زیرسطحی اقداماتی انجام داده است.
سامانیان نخستین آبادگران حرم مطهر امام رضا(ع) بودند و در دوران سلسلههای پس از آن نیز حرم مطهر به تدریج گسترش پیدا کرد و هر بخشی از آن در یک دوره تاریخی تکمیل شد.
سیدمحمد حسینی ضمن ارائه این توضیحات افزود: از سال ۲۰۳ قمری تا ۱۳۵۷ خورشیدی، یعنی حدود ۱۲ قرن در مجموع سه صحن در حرم مطهر رضوی ساخته شد. صحن انقلاب اسلامی و صحن آزادی که به ترتیب از دوران صفویه و قاجار به جا ماندهاند از جمله آنها هستند. اما توسعه حرم مطهر در چهار دهه گذشته ۹ برابر این میزان بوده که حرکت بسیار بزرگی است. در حال حاضر حرم مطهر امام رضا(ع) با ۱۰ صحن و ۳۰ رواق، در آن واحد گنجایش ۵۰۰ هزار نفر را دارد. حسینی در ادامه با اشاره به تاریخچه حرم منور به عنوان یک فضای تاریخی فرهنگی و مذهبی گفت: در حرم مطهر فضاهایی وجود دارند که به ثبت میراث فرهنگی رسیدهاند. مدرسه دودرب یا مسجد بالاسر با هزار سال قدمت از جمله آنها هستند که هنگام توسعه حرم مطهر به حفظ تمام این ابنیه دقت شده است.
اداره آستان قدس با وقف و نذر
مطابق آمار ارائه شده از سوی کارشناس مسئول هماهنگی روابط عمومی آستان قدس رضوی، حرم مطهر سالانه پذیرای بیش از ۲۵ میلیون زائر است؛ «در حال حاضر ۱۶۵هزار خادم، فراش، دربان، کفشدار، انواریار و خادمیار استانی و ۱۳ هزار و ۳۳۶ کارمند، خانواده ۱۸۰ هزار نفری آستان قدس رضوی را تشکیل میدهند. این خانواده بزرگ در سال به ۲۵ میلیون زائر خدمترسانی میکنند که مطابق آمار سازمان میراث فرهنگی به طور متوسط ۲۵۰ میلیون تشرف در سال به حرم مطهر صورت میگیرد».
حسینی از آستان قدس رضوی به عنوان بزرگترین سازمان موقوفاتی دنیا یاد کرد که متکی به عواید دولتی نیست و افزود: آستان قدس رضوی تنها متکی به وقف و نذر است و هیچ بودجه دولتی دریافت نمیکند. هر کجای حرم از وقف است و هر آنچه در حرم مطهر ساخته شده مبتنی بر عشق و ارادت مردم بوده و هست.
وی در ادامه اضافه کرد: تمام این درآمدها در ۲۶ ردیف مانند خدام، روشنایی، مهماسرا، ایتام و... صرف و هزینه میشود. تمام هزینههای جانبی حضور زائران از جمله مواد مصرفی مانند لیوانهای آب آشامیدنی، پلاستیک و یا مواردی چون جمعآوری ماهانه ۱۲۰ تن غبار از حرم و یا استفاده سالانه ۱۸۰تن گلاب در حرم قدسی نیز از همین محل است.
خدمت از حرم منور تا نقاط دور
«حرم مطهر مرکز این مجموعه عظیم است، اما فعالیتهای آستان قدس رضوی به آن محدود نمیشود» کارشناس مسئول هماهنگی روابط عمومی آستان قدس رضوی بخش سوم توضیحات خود را چنین آغاز کرد و گفت: آستان قدس رضوی از نظر ساختار سازمانی، چهار کلانسازمان به نامهای بنیاد بهرهوری موقوفات، بنیاد کرامت رضوی، سازمان علمی و فرهنگی و مدیریت عالی حرم مطهر دارد.
به گفته وی بنیاد بهرهوری موقوفات دارای ۴۰ شرکت اقتصادی در گروههای مختلف صنعتی، کشاورزی و... است.
در بنیاد کرامت رضوی فعالیتهای خدمات اجتماعی مانند حمایت و محرومیتزدایی انجام میشود. کانونهای خادمیاری با ۱۶۰ هزار عضو فعال در سراسر کشور یکی از زیرمجموعههای این بنیاد محسوب میشود.
این بنیاد در کنار اقدامهای اجتماعی، در حوزه محرومیتزدایی نیز فعالیتهای گستردهای داشته و منابع این اقدامها و فعالیتها از مسیر نذورات مردمی تأمین شده است. توزیع گوشت با عنوان نذر قربانی، اقدامات حوزه نذر سلامت، فعالیت مرکز ناباروری بشرا در بیمارستان رضویو... از جمله مواردی است که بنیاد کرامت رضوی با تکیه بر نذورات مردمی مجری آنهاست.
سیدمحمد حسینی درباره دیگر سازمان زیرمجموعه آستان قدس رضوی توضیحات بیشتری ارائه کرد و افزود: حوزه فعالیت سازمان فرهنگی آستان قدس از پیشدبستانی تا دکتراست. دانشگاههای امام رضا(ع) و علوم اسلامی رضوی ذیل این سازمان قرار دارند.
نظاممند شدن سازمانی در سالهای اخیر
یکی دیگر از اقدامات انجام گرفته ساخت ۲۱ مجتمع بینراهی امام رضا(ع) در مسیرهای منتهی به مشهد است. مکانیابی این مجتمعها به نحوی بوده که آسایش و راحتی زائر برای تشرف به مشهد تأمین شود. زائران هر مسیری را برای رسیدن به مشهد انتخاب کنند میتوانند از این مجتمعها استفاده کنند.حسینی در ادامه افزود: آستان قدس یا کاری را انجام نمیدهد یا به بهترین شکل آن را به انجام میرساند. بیمارستان فوق تخصصی رضوی، ورزشگاه امام رضا(ع) و مجتمع بینالمللی چاپ قرآن کریم در شهرک صنعتی فردوسی از آن جمله است که در بعد بینالمللی محسوب میشود. حسینی در پایان گفت: رشد و توسعه فراوان حرم مطهر در دوران تولیت مرحوم آیتالله واعظ طبسی اتفاق افتاد. در دوران تولیت مرحوم آیتالله رئیسی نیز ۲میلیون زائراولی به زیارت مشرف شدند و همچنین زائرشهر و زائرسرا ساخته شد. اما در دوران تولیت آیتالله مروی علاوه بر ادامه یافتن روندهای گذشته، برنامههای راهبری تدوین شد و سازمانهای آستان قدس رضوی نظاممند شدند. در این دوره تنها در بخش محرومیتزدایی ۲۹ هزار میلیارد ریال صرف شد. آزادی هزار و ۲۰۰ زندانی جرایم غیرعمد، توزیع یک میلیون و ۶۰۰ هزار کیلو گوشت، کمک به مناطق آسیبدیده از حوادث طبیعی مانند سیل و زلزله و اهدای ۴۵۰ سمعک به دانشآموزان نیازمند از جمله اقدامهای بیسابقه بودند.
نظر شما