شناسایی و ثبت گونه‌های گیاهی در طبیعت تا اصلاح بذرهای مقاوم به خشکی و شوری، تولید خوراک و داروهای دامی و تربیت نسل آینده کشاورزان، پژوهشگران مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان سمنان تلاش دارند با پیوند علم و میدان عمل، سهمی مؤثر در امنیت غذایی و حفاظت از منابع طبیعی ایفا کنند.

پژوهش‌های کشاورزی و منابع طبیعی امروز فراتر از یک فعالیت دانشگاهی، به ابزاری راهبردی برای تامین امنیت غذایی، مدیریت منابع آب و خاک و افزایش تاب‌آوری در برابر تغییر اقلیم تبدیل شده است؛ ضرورتی که در استان‌هایی با اقلیم خشک و نیمه‌خشک مانند سمنان، بیش از هر زمان دیگری اهمیت دارد.

در همین چارچوب، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان سمنان با بیش از سه دهه فعالیت، تلاش کرده است پژوهش را از فضای آزمایشگاهی به عرصه‌های واقعی مزرعه، مرتع و منابع طبیعی پیوند بزند؛ مسیری که از شناسایی و حفاظت از گونه‌های گیاهی بومی آغاز می‌شود و تا اصلاح بذر، تولید خوراک و داروهای دامی، آموزش بهره‌برداران و حرکت به‌سوی تجاری‌سازی ایده‌های دانش‌بنیان ادامه یافته است.

پژوهش در کشاورزی سرمایه‌گذاری برای امنیت غذایی

رئیس مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی سمنان در این رابطه بیان کرد: سرمایه‌گذاری در پژوهش‌های کشاورزی، دوراندیشی برای تامین امنیت غذایی و تضمین توسعه پایدار کشور است، زیرا عبور از چالش‌هایی مانند کم‌آبی، فرسایش خاک و تغییر اقلیم بدون راهکارهای دانش‌محور ممکن نیست.

فرزانه بهادری افزود: این مرکز با بیش از ۳۰ سال سابقه فعالیت، در قالب سه معاونت پژوهش و فناوری، آموزش و پشتیبانی و با رویکرد مساله‌محور و فناوری‌محور، به دنبال افزایش بهره‌وری و پاسخ‌گویی به نیازهای واقعی بخش کشاورزی و منابع طبیعی استان است.

وی ادامه داد: فعالیت‌های پژوهشی مرکز در چهار بخش جنگل، مرتع و بیابان، حفاظت خاک و آبخیزداری، علوم دامی و بخش اقتصادی و اجتماعی متمرکز است و موضوعاتی مانند معیشت روستایی، نقش زنان، کارآفرینی و مشارکت‌های محلی را نیز در بر می‌گیرد.

بهادری با تاکید بر ماهیت میان‌رشته‌ای چالش‌های کشاورزی اضافه کرد: پژوهش‌های این مرکز به‌صورت زنجیره‌ای از بیابان و مرتع تا جنگل، گیاهان دارویی، زراعت گیاهان کم‌آب‌بر، علوم دامی، حفاظت خاک و آبخیزداری و اقتصاد اجتماعی روستایی را پوشش می‌دهد.

از داروی ماهی قزل‌آلا تا هوش مصنوعی در کشاورزی

رئیس مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی سمنان گفت: مهار سیلاب و تغذیه سفره‌های آب زیرزمینی در ایستگاه‌های پخش سیلاب، شناسایی ۱۳۰ گونه گیاه دارویی استان، معرفی ارقام جدید مانند آویشن با تیمول بالای ۷۸ درصد، اهلی‌سازی گونه‌های در معرض انقراض، تولید بذر گیاهان مرتعی مقاوم به خشکی و شوری و تجاری‌سازی فناوری استفاده از گیاهان دارویی برای افزایش ایمنی ماهی قزل‌آلا از جمله دستاوردهای شاخص این مرکز است.

وی افزود: مرکز رشد کشاورزی و دهکده فناوری و نوآوری مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی سمنان از ایده‌های کاربردی جوانان حمایت می‌کند و در حال حاضر ۲۳ شرکت و واحد فناور با مرکز همکاری دارند که از تولید مکمل‌های ارزان‌قیمت دام و بذر گیاهان کم‌آب‌بر تا هوشمندسازی مصرف انرژی و کاربرد هوش مصنوعی در کشاورزی را دنبال می‌کنند.

مرکز رشد کشاورزی و دهکده فناوری و نوآوری مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی سمنان از ایده‌های کاربردی جوانان حمایت می‌کند

بهادری با اشاره به نقش آموزش گفت: علاوه بر آموزش بهره‌برداران، تربیت نسل آینده کشاورزان نیز در دستور کار قرار دارد و دو هنرستان کشاورزی در دامغان و گرمسار فعال است. همچنین در سمنان، آموزش‌های مهارتی ویژه دختران در حوزه گیاهان دارویی، فرآوری، کشت بافت و طراحی تراریوم ارائه می‌شود.

وی اظهار کرد: در حال حاضر ۴۶ طرح تحقیقاتی ملی، استانی و سفارشی در مرکز در دست اجراست و دو پژوهشگر پسادکتری نیز در این مجموعه فعالیت دارند. همچنین از مشمولان نخبه سربازی در حوزه هوش مصنوعی و فناوری‌های نوین حمایت می‌شود.

تهدید گونه‌های دارویی

رئیس مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی سمنان با اشاره به تهدید گونه‌های دارویی افزود: بسیاری از گونه‌ها به‌دلیل تغییر اقلیم و به‌ویژه عوامل انسانی در معرض خطر قرار دارند که اندام‌های تکثیری آن‌ها شناسایی، جمع‌آوری و در بانک ژن کشور نگهداری می‌شود و هم‌زمان برنامه اهلی‌سازی و کشت زراعی برای جلوگیری از برداشت بی‌رویه در حال اجراست.

وی تصریح کرد: عامل انسانی از طریق برداشت بی‌رویه، تخریب رویشگاه‌ها و برهم‌زدن تعادل دام و مرتع، بیشترین سهم را در تخریب پوشش گیاهی دارد و حفاظت از منابع طبیعی بدون مشارکت مردم امکان‌پذیر نیست.

فعالیت‌های مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان سمنان نشان می‌دهد که پژوهش مساله‌محور و فناوری‌محور نقش کلیدی در تامین امنیت غذایی، حفظ منابع طبیعی و مقابله با چالش‌هایی از جمله تغییر اقلیم و کم‌آبی دارد و پیوند موثر پژوهش، آموزش و تجاری‌سازی دانش، همراه با مشارکت مردم و تربیت نسل آینده کشاورزان می‌تواند راهکاری پایدار برای حفاظت از گونه‌های گیاهی، افزایش بهره‌وری کشاورزی و توسعه متوازن مناطق روستایی باشد.