اما جالب اینجاست که گاهی در بین این اسمها شنیدن اسامیای که نه تنها معنای خوبی ندارند بلکه پیشینه ذهنی بدی در ذهنم ایجاد میکنند متعجم میکند. یک سؤال، به نظر شما انتخاب اسم یک گدا که در یک کتاب فرانسوی از او یاد شده یا انتخاب اسم زنی که به دزدی و بدکارگی معروف بوده یا انتخاب نام کوچک یک پادشاه قدیمی که انسانکشی و جنگ جزو خصوصیتهای بارز او بوده برای یک کودک ایرانی تأسف ندارد؟ یعنی بعدها این کودک در دوران نوجوانی یا جوانی به سراغ پیدا کردن ریشه نامگذاری خود نمیرود؟ با دیدن چنین اطلاعاتی چه احساسی نسبت به خود پیدا میکند؟ انتخاب یک اسم پرمعنی چقدر در شکلگیری رفتارهای کودکان تأثیر میگذارد و ما پدر و مادرها تا چه اندازه بر این نکته دقت میکنیم؟
به گزارش ایسنا، به نقل از «روزنامه جوان» زهرا شیبانی، سرپرست اداره حقوقی ثبت احوال استان تهران برای رسیدن به پاسخ این سؤالات به ما کمک میکند.
تا چه اندازه پدر و مادرهایی که برای انتخاب اسم به اداره ثبت احوال مراجعه میکنند روی اسمهای انتخابی خود فکر کردهاند؟
آن عاملی که در ایران هنوز به شکل غالب در انتخاب اسم کودکان تأثیر دارد اعتقادات مذهبی و باورهای بومی و ملی است. خانوادههای ایرانی کمتر به دنبال ریشههای علمی اسمها هستند و بیشترین اسامی را بر اساس باورهای مذهبی خود انتخاب میکنند.
در این میان هستند پدر و مادرهایی که به دنبال انتخاب یک اسم تک برای فرزندشان هستند یا اینکه با داشتن باورها و علایق مختلف اسامی ترکیبی مانند ملیمذهبی برای فرزندشان انتخاب میکنند.
در هر شرایط و انگیزه که اسامی انتخاب شوند در سازمان ما بررسی کارشناسی میشود اما نکته مهم و قابل تأمل اینجاست که اسامی با معنای علمی و درک شدنی کمتر از سوی خانوادهها انتخاب میشود و با توجه به ریشهدار بودن باورها و اعتقادات مذهبی قوی هنوز هم که هنوز است پس از گذشت این همه سال اسمهای مذهبی مانند فاطمه و زهرا در رتبه اول نامگذاری کودکان قرار دارد.
به نظر شما نامی که برای کودک انتخاب میشود تا چه اندازه روی شکلگیری شخصیت او، رفتارها و جایگاه اجتماعی او تأثیر میگذارد؟
اسم اولین هدیهای است که از طرف والدین به کودکان داده میشود و اگر در انتخاب چنین هدیهای دقت به خرج دهیم مطمئناً میتوانیم هدیهای به فرزندانمان بدهیم که یک عمر همراهش باشد و از داشتن چنین اسمی افتخار کنند. اما بر عکس اگر نتوانیم اسم مناسبی انتخاب کنیم زمانی که فرزندمان به سن قانونی برسد شخصاً برای تغییر آن اقدام میکند.
از طرف دیگر چون اسم معرف شخصیت یک انسان خاص در جمعهاست طبیعی است که این اسم تا حد زیادی در روحیات، شخصیت و خصوصیات اخلاقی فرد تأثیرگذار باشد.
ما با صدا زدن اسم یک فرد شمهای از شخصیت و خصوصیات رفتاری او را در ذهنمان مرور میکنیم پس میشود گفت اسم یک کودک گویای خلقیات و علایق خانوادگی پدر و مادر اوست.
مطمئناً مرور یک اسم و تکرار یک کلمه در ذهن یک کودک ناخواسته تأثیر غیرمستقیمی بر رفتار و خلقیات او میگذارد و نمیشود گفت که اسامی چنین تأثیری ندارند ولی در مورد اینکه دقیقاً از چه جهت بیشترین تأثیرگذاری شخصیتی را دارند فعلاً نمیشود نظر علمی داد.
نامگذاری کودکان ما تا چه اندازه برگرفته از اسامی سریالها یا شخصیتهای اجتماعی مطرح است و این اتفاق خوب است یا بد؟
بسیار زیاد. تأثیر رسانه به ویژه شخصیتهای مثبت سریالها بر نامگذاری کودکان بسیار زیاد است. این نظر شخصی من نیست. آمارها و ارقام مربوط به نامگذاری کودکان در برهههای زمانی خاص نشانه تأیید چنین رخدادی است. برای مثال در سال 90 و با پخش سریال «ستایش» انتخاب این اسم برای دختران متولد آن سال در رتبه سوم تا ششم جدول فراوانی انتخاب اسامی سازمان قرار گرفت در حالی که تا پیش از آن در جایگاه 20 جدول سازمان قرار داشت. این همه افزایش آمار انتخاب چنین اسمی قطعاً مربوط به پخش چنین سریال یا سریالهای مشابه است.
حتی انتخاب سایر اسامی خارجی هم مهر تأییدی بر چنین نظری است. ما چه بخواهیم و چه نخواهیم امروز رسانه جلودار یک فرهنگ اثرگذار انتخاب اسم برای کودکان نسل بعدی در جمع خانوادههاست پس بهتر است که اهالی رسانه و متولیان فرهنگی کشور وظیفه پاسداری از حریم ارزشهای فرهنگی کشور را به خوبی عملی کند. اینکه بگویم این تأثیرگذاری رسانه و تأثیرپذیری مردم خوب است یا بد، درست نیست.
در واقع نفس اسمی که انتخاب میشود جواب این سؤال را مشخص میکند. تا زمانی که اسم انتخاب شده معنای خوبی داشته باشد یا به اصطلاح نیکو باشد مشکلی وجود ندارد حتی میشود از رسانهها به عنوان یک ابزار در این زمینه کمک گرفت اما زمانی که رسانه سبب انتخاب اسامی نامناسب یا غیرمتداول میشود دیگر به نقطه نگرانی میرسیم و باید بگوییم این تأثیرگذاری غلط است.
متأسفانه گاهی این پیرویهای غلط از رسانه با بیفکری تا جایی ادامه پیدا میکند که باعث یک عمر آزار و تأثیر روی ذهن فرزندانمان میشود مثلاً انتخاب اسمی مانند «شیدا» بعد از فیلم شیدایی نشان میدهد که پدر یا مادر حتی به خودشان این زحمت را ندادهاند که چند دقیقهای برای آینده کودکشان وقت بگذارند و بروند ببینند این اسم در حقیقت چه معنایی دارد و از انتخاب اسمی با محتوای «دیوانه و مجنون» برای کودکشان خودداری کنند.
من معتقدم اصلاً انتخاب هر چیزی بر اساس علایق سطحی و زودگذر، انتخاب پایداری نخواهد بود. بهتر است انتخاب نام کودک که مهمترین دغدغه فردای او خواهد بود براساس ملاکهای پایدارتر و ماندگارتر مثل گرایشهای مذهبی، ریشههای علمی، علایق فرهنگی، قومی و نظایر آن صورت گیرد.
خودمان را جای مردم بگذاریم، گاهی واقعاً برای انتخاب اسم با مشکل و درگیری فکری مواجه میشوند. شما چه کمکی در این زمینه به مردم میکنید؟
در دین ما همیشه به پدر و مادرها سفارش شده است که برای فرزندانشان اسم نیکو انتخاب کنند و آنها را با اسامی پرمعنا صدا بزنند. برای کمک به مردم در سازمان ثبت احوال بخشی با عنوان فرهنگ نامگذاری اسامی مطابق با ریشههای فرهنگی و ملی ایران قرار داده شده است که حتی با راهنمایی در مورد معنای اسم که در سایت سازمان هم وجود دارد مردم میتوانند با آرامش اسمی را برای فرزندشان انتخاب کنند که بیشترین معنای مثبت و تطابق فرهنگی را با کودک داشته باشد.
بعد از گذشت این همه سال ما هنوز مراجعه کنندگانی داریم که باوجود بودن سایت، کتابهای نامگذاری و هزار و یک مرجع معتبر برای انتخاب اسم در سازمان خودمان باید آنها را برای انتخاب اسم کودکشان راهنمایی کنیم.
البته در چند سال گذشته همایشهایی تحت عنوان «مهندسی نام» هم بارها در کشور برگزار شده که با برگزاری این همایش در تمام استانها و حضور اساتید دانشگاه یا متولیان فرهنگی کشور ابعاد و اهمیت نامگذاری برای مردم به تفصیل و با دلایل علمی عنوان میشود.
در این چند سالی که در سازمان ثبت احوال مشغول بودهاید با اسامی عجیب و غریب هم مواجه شدهاید؟
بله. ما یک سری اسامی داریم که در گذشته پدر و مادرها برای کودکان انتخاب کردهاند اما امروز جوانان یا نوجوانان با رسیدن به سن قانونی برای تغییر این اسامی به سازمان مراجعه میکنند. مراجعینی داریم که به دنبال انتخاب اسمهای نامتعارف و غیرمعمول برای فرزندانشان هستند.
در این مواقع کارشناسان ما سعی میکنند ابعاد اجتماعی و تأثیرات شخصیتی چنین اسمهایی را برای پدر و مادرها بازگو کنند تا از انتخاب خود منصرف شوند و اگر موفق نشوند اسم در یک پرونده تشکیل شده به شورای انتخاب اسم که از چند زبانشناس عرب و ادبیات فارسی تشکیل شده ارجاع داده میشود.
همین چند وقت پیش خانمی به سازمان مراجعه کرده بود و اصرارداشت که اسم فرزندش را «بوسه» بگذارد و هرچه ما به او توضیح میدادیم که انتخاب چنین اسمی ممکن است بعدها در فضای مدرسه، اجتماعی، دانشگاه یا حتی محل کار برای هر انسانی به ویژه جنس دختر مشکل بیافریند او گوش نمیکرد و همچنان بر انتخاب چنین اسمی پافشاری میکرد. متأسفانه «فندق»، «زنبیل»، «صدتومانی»، «پنیر» و «پسته» اسامیای هستند که در گذشته برای دختران و «ساعت»، «پنبه» و «پاپی» برای پسران انتخاب میشده است و امروز همان نسل برای تغییر نام خود اقدام میکنند.
جالب اینجاست که تفاوت سلیقهها در میان دو نسل در چنین جاهایی به شدت بروز میکند. اسمی که زمانی به شدت مورد توجه و خواست مردم بوده و در بعضی موارد حتی آمار نسبتاً خوبی هم در نامگذاریها کسب کرده در یک زمان به نوعی از جمع اجتماعی افراد طرد میشود و اسم نازیبایی به شمار میرود.
اینجاست که جوان برای رهایی از چنین اسمی و جلوگیری از خجالت کشیدن خودش یا کنارگذاشته شدن از سوی مردم به سراغ تغییر نامی میرود که روزی بسیار باب بوده است.
نظر شما