هفته های آخراردیبهشت ماه مساوی است با دلشوره های دانش آموزان آن هم از جنس امتحان دادنهای خرداد. این روزها ایامی است که دانش آموزان به صورت انفرادی و یا کار گروهی در کلاس و کتابخانه ها به بازاموزی آنچه در طول سال تحصیلی آموخته اند می گذارنند تا در امتحانات پیش رو به موفقیت بیشتری دست بیابند. قدس آنلاین در گفتگو با دکتر امیر رضا اصنافی استادیار گروه علم و دانش شناسی دانشگاه شهید بهشتی بهترین راهکارها را برای تقویت دانش و موفقیت در پایان سال تحصیلی را مطرح نموده است.
دکتر حمید رضا اصنافی استاد یار گروه علم و دانش شناسی دانشگاه شهید بهشتی با بیان اینکه برنامه ریزی درست یکی از نکات موثر در یادگیری دروس و برگزاری امتحانات موفق دانش آموزان است می گوید: در دوره دانش آموزی با توجه به اینکه دانش آموزباید تقریبا به برخی از علوم و دانشها تسلط پایه ای داشته باشد بنابراین با توجه به این موضوع و فراگیری علوم مختلف یقینا یکی از مسائل مهمی که لازم است دانش آموزان بدان توجه کنند آماده شدن شرایط ذهنی دانش آموز است. آماده شدن شرایط ذهنی دانش آموز مبحث مهمی در درس خواندن و امتحانات است چرا که موجب دور شدن استرس می شود و دانش اموز را در برنامه ریزی بهتر و موثر تر کمک می کند . در حقیقت افزایش توانمندیهای علمی یک دانش آموز با توجه به برنامه ریزی درست محقق می شود. در واقع با آغاز سال تحصیلی دانش آمو چندین ماه فرصت دارد تا برای یک برنامه ریزی اصولی وقت بگذارد تا در قالب این برنامه ریزی بتواند به همه فعالیت های پایه، اختصاصی و حتی فوق برنامه هم برسد.در حقیقت تنظیم جداول زمانی در طول هفته در منزل و تعیین ساعتهایی در مدرسه برای یادگیری بهترین برنامه برای درس خواندن است .برنامه ریزی در منزل در واقع بازآموزی آنچیزی است که دانش آموز درمدرسه آموخته و اکنون در منزل سعی می کند با مرود آن نه تنها اطلاعات را به خاطر بسپارد بلکه آن را ملکه ذهنش کرده و در زمره مهارت هایش درآورد.
استاد یار گروه علم و دانش شناسی دانشگاه شهید بهشتی معتقد است یکی از غط ترین شیوه های نظام آموزشی کشور وادار کردن دانش آموزان به حفظ کردن دروس است تصریح نمود: هر حال بخشی از دروس مهارتی و فن محور هستند. دروسی مثل ریاضیات، شیمی فیزیک دروس فرمول محور هستند وباید مساله ای را از طریق یک راه استاندار و مدل از پیش تعیین شده حل کنند اما دروس دیگری که در بین خانواده ها به دروس حفظ کردنی معروف هستند دروسی مفهومی و استنباطی به شمار می روند که متاسفانه مورد بی مهری و کم توجهی خانواده ها حتی اولیای مدرسه قرار دارند که از آنها با عنوان دروس حفظ کردنی یاد می شود. درست است دانش آموز باید یک سری مفاهیم را به خاطر بسپارد اما در حقیقت باید با مفهوم آنها در ذهنش بازی کند. بی شک خارج کردن این موضوع که این دروس فقط حفظ کردنی هستند یکی از مهمترین وظایف معلمین است تا به جای اینکه دانش آموز همانند یک بانک باشد معلم به او سپرده ای بدهد و آن را از او بازستاند این شیوه یکی از غلط ترین شیوه های آموزشی نظام ماست که اگر یک واو جابه جا شود و درست همانند آنچه در کتاب نوشته شده پاسخ داده نشود نمره دانش آموز کم شده یا اصلا از او قبول نمی گردد بنابراین برای اینکه دانش آموزان را در امر درست درس خواندن و درست پاسخ دادن و فهم ماندگار از درس کمک کنیم لازم است اولا به دانش آموز به عنوان یک بانک سپرده پذیر نگاه نکنیم بلکه از او روش تحلیلی را بخواهیم چرا که مساله تحلیل ذهنی بحث بسیار مهمی است که متاسفانه در مدارس بدان توجه نمی شود و درصد کثیری از معلمین به این مساله بی توجه هستند.
وی افزود: بهترین راهکار برای حرکت به سمت دانش افزایی دانش آموزان آن است که درابتدا تعریفی از دانش افزایی داشته باشم چرا که دانش افزایی مساله ای به مراتب فراتر از آن چیزی است که در متون درسی و در مدارس ما بدان توجه و تاکید می شود
دکتر اصنافی ایجاد کار گروهی برای فهم بهتر از مطالب درسی را یکی از اساسی ترین نیازهای دانش آموزان عنوان کرده افزود: ممکن است اولیای مدرسه برای طرح برخی موضوعات علمی زمان مناسبی در نظر نگیرند که این مساله یک ضایعه علمی و آموزشی در مدارس ما به شمار می رود از این رو یکی از وظایف خطیر اولیای مدرسه فراهم کردن زمان وموقعیتی برای برگزاری چنین دوره های است . برگزاری دوره های اموزشی وکارگاه های آموزشی که متناسب با سن و سال و فهم و درک دانش آموزان باشد می تواند به آنها کمک کند تا مطالب مرتبط با مباحث درسی را بهتر بشناسند و از چنین موقعیت هایی برای فهم بهتر مطالب درسی بهره مند شوند . برخی از معلمین سعی می کنند چنین آموزشهایی را به عنوان فوق برنامه مطرح کنند در حالی که اتفاقا نباید اسم این کلاسها را فوق برنامه گذاشت و اینها را باید کلاسهای همزمان وتوام با برنامه عنوان کرد چرا که مقدمه یک فراگیری مطلوب و کارآمد است .مسلما هنگامی که دانش آموزان در کار گروهی قرارداده شوند بهتر می توانند دروس را بفهمند و به هم کمک کنند مثلا به عنوان نمونه در دروسی که دانش آموزان با فرمولها سروکار دارند برگزاری یک سری دوره های دانش افزایی که به صورت مهارتی باشد و می تواند دانش آموزان را درگیر مفهومی و حل آن کند به یادگیری هر چه بهتر دروس اعم از تکی یا جمعی دانش آموزان کمک می کند.
وی با بیان اینکه جمع خوانی راه حل مناسبی برای کمک به دانش آموزان ضعیف تر است عنوان داشت: درست است هر کسی شیوه مخصوص به خود را در درس خواندن و مطالعه کردن دارد اما جمع خوانی و با هم خوانی یکی از جالب ترین روشهایی است که می تواند در انتقال مفاهیم و درک بهتر دروس به دانش آموزان کمک کند در چنین بستری دانش آموزان با طرح سوال از یکدیگر و ارائه مباحث مرتبط با درس به فهم هر چه بیشتر خود و سایر هم کلاسها کمک می کند و در این حال رفع اشکال به بهترین شکل انجام می شود. مسلما حضور دانش آموزان شاخص و زرنگ وبه عنوان یک فرد محوری در مسیر آموزش و جمع خوانی به دیگر دانش آموزان کمک می کند تا هم پای دانش آموز ممتاز حرکت کرده و خود را با او همسو کنند به همین خاطر این شیوه می تواند یکی از راه های موثر برای افزایش دانش و آمادگی درسی دانش آموزان در تمامی طول سال تحصیلی و در مدت زمان باقیمانده از پایان سال تحصیلی است.
وی تریح نمود: دانش آموزان باید از سوی والدین و اولیای مدرسه به این نکته واقف شوند که هیچ دانش آموزی به موفقیت کامل نمی رسد مگر اینکه در طول سال روش خوبی را برای درس خواندن انتخاب کرده باشد نمی تواند در کل سال بلا تکلیف بود وهمه مسائل درسی را برای روزهای آخر سال تحصیلی کنار گذاشت. شاید دانش آموز به طور مقطعی نمره ای کسب کند اما به لحاظ کارکردی ، مفهومی و تحلیلی نمی تواند کارآمد باشد و در طی سالهای بعد تحصیل با مشکلاتی اساسی مواجه می شود بنابراین این مساله یک فرآیند است که باید مرحله به مرحله انچام شود و والدین و مربیان مدرسه اولیای در این ماجرا باید گام به گام با دانش آموز حرکت کرده و از او در برنامه ریزی درست برای درس خواندن در مدرسه و خانه حمایت کنند. برای این مساله کتابخانه های اموزشکاهی و مدرسه می توانند بسیار نقش آفرین باشند حتی در روزهای تعطیل با هماهنگی قبلی دانش آموزان می توانند با حضور در کتابخانه ها یا فرهنگسراها با اهتمام به جمع خوانی افزون بر متونی که از معلم آموخته اند از منابع دیگری هم مثل دائرالمعارف ها و منابع مرجع دیگرهم برای کمک به فرآیند دانش افزایی کمک بگیرند.
دکتر حمید رضا اصنافی نقش کتابخانه های عمومی وفرهنگسراها را در افزایش دانش دانش آموزان موثر دانسته خاطر نشان شد: مسلما مکان هایی همچون کتابخانه یا کارگاه آموزشی می توانند اطلاعات را به دانش تبدیل کند اینجا دیگر عملا چیزی به نام محفوظات مورد توجه قرار نمی گیرد بلکه موجب باز شدن افق دید و توجه دانش آموز به رویکردهای انتقادی و تفکرهای انتقادی می شود به همین خاطر مجموعه ای از این آیتم ها می تواند به بحث دانش افزایی در دانش اموزها و موفقیت در روزهای امتحان کمک کند.
مساله مهمی که متاسفانه مورد غفلت قرار گرفته بحث نهادینه شدن برنامه ریزی در خود بچه ها و تعیین آینده و ترسیم افق اینده است و یکی از شاخص های مهم رسیدن به موفقیت تحصیلی خود فرد است یعنی هرچه قدر هم که والدین و مربیان آموزشی برای دانش اموز نگران باشند تا هنگامی که خود فرد برای تغییر و حرکت به سمت اهدافش اراده ای نداشته باشد این قضیه محقق نمی شود. پس طبیعتا یکی از مسایل خود فرد است که برای خود تصمیم هایی را بگیرد حالا فرض کنیم این مساله در دانش آموزان هم نهادینه شد بعد از آن دیگر نباید به حال خود رها شود، از طرف دیگر تنظیم آن برنامه ها و شاخص ها از طریق والدین و ارتباط مکرر انها با کتابخانه های عمومی می تواند در دانش افزایی دانش آموزان موثر باشد. لازم است به این موضوع مهم هم توجه شود که نقش کتابخانه های عمومی فقط فراهم کردن مکان برای مطالعه نیست در واقع ایجاد مکانیزم و محیطی برای یادگیری مادام العمر و خودآموزی دانش آموزان است.
نظر شما