به گزارش «قدس آنلاین»، حجت الاسلام والمسلمین محمد حاج ابوالقاسم، در نشست علمی فراعصری بودن قرآن، که در مجمع جهانی صادقین قم برگزار شد، با بیان این که فراعصری بودن قرآن تاکنون به صورت مستقل مورد مطالعه قرار نگرفته است، گفت: برخی از حوزویان هم تحت تأثیر نگاه تاریخ مند به قرآن هستند و قرآن را مربوط به عصر و مکان نزول می دانند.
وی با بیان این که ادعای ما فرا زمانی و فرا مکانی بودن قرآن است، خاطرنشان کرد: از امام رضا(ع) سؤال شد که چرا قرآن هرچه بشتر تدریس می شود تراوت بیشتری دارد که ایشان فرمودند «قرآن محدود به زمان خاصی نیست و محدود به یک نسل نیست بنابراین تا روز قیامت برای هر قومی جدید است».
نماینده مردم زنجان در مجلس خبرگان رهبری با بیان این که قرآن متناسب با نیازهای مردم عصر پیامبر(ص) شکل گرفته است، گفت: قرآن بنابر اتفاقاتی که در عصر نزول بوده است نازل می شد و سؤال این است که چطور می شود این متنی که متانسب با نیازهای بشر آن روز بوده است مبنای برنامه ریزی برای بشر امروز با نیازهای متفاوت باشد.
وی با بیان این که در رابطه با فرا زمانی بودن قرآن سه دیدگاه وجود دارد، اظهار داشت: دیدگاه اول عصری نگری افراطی است که می گوید قرآن مخصوص عصر نزول است که به درد تاریخ شناسی عصر نزول می خورد و می گویند ما امر فرا تاریخی نداریم.
حجت الاسلام والمسلمین حاج ابوالقاسم دسته دوم را فرا عصری نگری حد اقلی دانست و تصریح کرد: قائلان به این دیدگاه می گویند روح قرآن مال تمام زمان ها است؛ بسیاری از کسانی که خود را روشنفکر می دانند می گویند که ما باید روح هر آیه را استخراج کنیم و روح آیه در تمام اعصار جاری است؛ برای مثال روح قرآن دفاع از حقوق زن است و دفاع از حقوق زن امروز ایجاب می کند که ارث آنها مساوی باشد.
وی دیدگاه سوم را نگاه اکثر علما و مفسران حوزه های علمیه دانست و گفت: این دیدگاه فرا عصری نگری حد اکثری است که می گویند آیات قرآن همانطور که برای عصر نزول معتبر بوده است برای ما هم معتبر است.
بیان سه رویکرد به دیدگاه فرا عصری نگری حداکثری در قرآن
حافظ بین المللی قرآن با بیان این که نگاه فرا عصری نگری حد اکثری را سه جور می توان تبیین کرد، افزود: اول می گوید خطابات قرآن عام است و هیچ نیازی به قرائن برون متنی مانند شأن نزول و فرهنگ زمانه نیست و متأخرین لازم نیست برای فهم قرآن خود را جای افراد در عصر نزول بگذارند که علامه طباطبایی چنین دیدگاهی دارند.
وی خاطرنشان کرد: نگاه دوم نگاه میرزای قمی است که قائل به اختصاص خطابات قرآن به مشافهین است و می گوید اطلاقات قرآن برای متأخرین حجیت ندارد و ما باید وحدت صنفی خود را با مخاطبان حال نزول احراز کنیم و بعد احکام قرآن را برای خود اثبات کنیم؛ طبق این دیدگاه خطابات قرآن خاص است و نیازمند قرائن برون متنی است.
نماینده مردم زنجان در مجلس خبرگان رهبری دیدگاه سوم را که دیدگاه مشهور فقها و مفسران ما است را دیدگاهی بین دودیدگاه دیگر دانست و گفت: خطابات قرآن عام است و اختصاص به مشافهین ندارد ولی نه در عرض مخاطبان عصر نزول بلکه در طول آنها به این معنا که قرآن با مخاطبان خود به گونه ای حرف زده است که برای مخاطبان عصرهای بعد هم حجیت دارد؛ بر این اساس ما برای فهم قرآن لازم است که شأن نزول، فرهنگ نزول و شرایط نزول را درک کنیم.
وی با اشاره به این که برخی ادعا می کنند قرآن در فرایند نزول تاریخ مند شده است، اذعان کرد: برخی از جمله سروش حقیقت وحی را چیزی جز تجربه دینی نمی دانند و می گویند که وحی تجربه پیامبر(ص) است و پیامبر(ص) این تجربه را برای دیگران با لباس فکر و اندیشه و سلیقه خود بازگو کرده است.
حجت الاسلام حاج ابوالقاسم با بیان این که تجربه بودن وحی به معنی خطاپذیر بودن آن است، افزود: مبانی کلامی ما می گوید که وحی تجربه نیست و در نتیجه خطاپذیر نیست و نمی توان به عنوان تجربه آن را در نظر گرفت.
وی افزود: نگاهی که از این خطرناک تر است این نگاه است که باتوجه به برخی آیات که می گویند قرآن به لسان قوم نازل شده است این گونه استدلال می کنند که چون مخاطب قرآن عرب های صدر اسلام بوده اند خداوند متناسب با فهم آنها حرف زده است تا بتوانند درک کنند بنابراین قرآن نمی تواند برای خارج از جزیرة العرب و زمان های بعد زا نزول کتاب هدایت باشد.
عضو مجلس خبرگان رهبری اظهار داشت: این دو دیدگاه کل قرآن را تاریخ مند می دانند ولی دیدگاه دیگری وجود دارد که می گوید مفاد قرآن ذاتیات عرضیات دارد و ذاتیات فرا تاریخی است و عرضیات از بین رفتنی هستند.
شش مبنای فرا عصری بودن قرآن از دیدگاه علمای معاصر حوزه علمیه
وی دیدگاه چهارم را دیدگاه رایج در حوزه علمیه امروز ما دانست و گفت: در این دیدگاه شش مبنا برای فرا زمانی بودن قرآن وجود دارد؛ مبنای اول خداشناسی است که انسان باید صفات خدا مانند حکمت و علم را به خوبی بشناسد؛ مبنای دوم پیامبر شناسی است که آیا پیامبر(ص) علت فاعلی است یا علت قابلی؛ به نظر ما پیامبر(ص) علت قابلی است و به قابلیتی رسیده است که می تواند وحی را دریافت کند و بی کم و کاست بیان کند.
حجت الاسلام والمسلمین حاج ابوالقاسم سومین مبنا را مبنای وحی شناسی دانست و گفت: از دیدگاه ما برخلاف کسانی که می گویند وحی برای همه قابل درک است و نوعی از رؤیا است، وحی حقیقتش برای ما قابل درک نیست؛ چهارمین مبنا برای اثبات فرا عصری بودن قرآن انسان شناسی است که حقیقت انسان چیست و آیا حقیقت انسان ثابت است یا متغیر است و دیدگاه ما این است که انسسان یک حقیقت ثابت و جوهره یکسانی در تمام زمان ها دارد.
وی پنجمین و ششمین مبنا برای فرا عصری بودن قرآن را معنا شناسی و اخلاق شناسی دانست و افزود: مبانی اخلاقی و ارزشی مباحث مربوط به فلسفه اخلاق مطرح است که آیا مطلق گرایی در اخلاق درست است یا خیر؛ این شش مبنا در تبیین درست از فرا عصری بودن قرآن مؤثر است.
ادله فرا عصری بودن قرآن
نماینده مردم زنجان در مجلس خبرگان رهبری به ادله فرا عصر بودن قران اشاره کرد و گفت: اول دلیل عقل است که استناد به حکمت خداوند برای هدایت بشر می کنیم که چون نیازمندی به انبیا(ع) استمرار دارد پس نیازمندی به قرآن که محصول وحی انبیا(ع) است هم استمرار دارد.
وی به ادله نقلی فرا عصری بودن قرآن اشاره کرد و گفت: آیات زیادی در قرآن به این موضوع اشاره دارند و همچنین مجموعه ای از روایات در این رابطه بر فرا عصری بودن قرآن تأکید دارند و برخی روایات حتی خون کسانی که قرآن را تاریخ مند می دانند و کتابی را بر قرآن ارجح بداند مباح می دانند و مجموعه روایات در این زمینه در حد تواتر است.
حافظ بین المللی قرآن به نحوه برخورد اهل بیت(ع) در طول ۲۵۰ سال به قرآن اشاره کرد و ابراز داشت: تمام اهل بیت(ع) به گونه ای در مواجهه با قران برخورد می کردند که گویی برای همان عصر نازل شده است و خود این دلیلی بر فرا عصری بودن قرآن است.
نظر شما