قدس آنلاین: زیارت را این بار از پایین پای حضرت آغاز می‌کنیم و وارد کفشداری شماره ۶ می‌شویم، جایی در شمال شرقی حرم مطهر که از آنجا بعد از گنبد الله‌وردی‌خان و دارالسیاده، راهی روضه منوره می‌شویم.
برخلاف زیارت چند سال پیش، این بار دو خانم خادم پشت میز کفشداری ایستاده‌اند. با رویی باز، کفش‌ها را تحویل گرفته و سلام و خوشامد می‌گویند. لبخند مهربان خانم‌های کفشدار، حال زیارت را زیباتر می‌کند و میان شلوغی جمعیت زائر، حضور آنان حس امنیت و آرامش بیشتری می‌دهد. شماره کفش‌ها را می‌گیریم و به جمعیت بانوان زائر می‌پیوندیم.
رواق‌هایی مجزا برای زیارت آسوده بانوان
حداقل نیمی از جمعیت زائران حرم مطهر امام رضا(ع) را بانوان تشکیل می‌دهند و لازم است به منظور تسهیل در زیارت این دسته از زائران برنامه‌ریزی‌های دقیقی انجام شود تا در فضایی امن و آرام از خدمات رفاهی و معنوی در حرم مطهر بهره بیشتری ببرند. از گذشته رواق‌هایی چون دارالحکمه، دارالضیافه، دارالفیض، حاتم‌خانی، توحیدخانه، دارالشرف، دارالشکر، الله‌وردی‌خان، دارالسعاده و رواق حضرت معصومه(س) با کاربری عبادی و زیارتی مخصوص بانوان در نظر گرفته شده بود و از سال ۹۵ نیز رواق حضرت زهرا(س) برای نخستین بار با هدف برگزاری برنامه‌های فرهنگی و تبلیغی خاص بانوان در فضای زیرین صحن آزادی گشایش یافت.
رواق حضرت زهرا(س) مکانی است تا بانوان با آرامش بیشتری در حرم امام رضا(ع) زیارت کنند و میزبانی خدمه خواهر، فراهم آوردن امکانات رفاهی بیشتر و نیز تنوع و کیفیت بالای برنامه‌های فرهنگی در این رواق نقش مؤثری در خدمت‌رسانی به بانوان ایفا کرده است.
خدمه خواهر میزبان بانوان زائر
بر اساس سیاست‌های جدید آستان قدس رضوی از اسفندماه سال ۹۵ تمامی امور خدمتی در رواق‌ها، کفشداری‌ها و فضاهای زیارتی ویژه بانوان زائر در حرم مطهر رضوی به خواهران خدمه محول شده است. این خدمت با کفشداری شروع شد و پس از آن با توجه به ظرفیت و نیازهای موجود، اکثر خدمات رواق‌های خواهران نیز به خانم‌های خدمه سپرده شد. ۱۳ آبان‌ماه ۹۵ کفشداری شماره ۱ و ۲ در رواق دارالولایه افتتاح شد. پس از آن کفشداری شماره ۶ و سپس ۵ در دارالحکمه راه‌اندازی شد و اینک امور کفشداری بانوان در کفشداری‌های شماره ۱/۶، ۹، ۱۷ و۲۰ به ترتیب در رواق‌های دارالحکمه، دارالولایه، امام خمینی(ره) و رواق حضرت زهرا(س) به عهده خدمه خواهر است.
مسئول خواهران خدمه حرم مطهر رضوی در این باره می‌گوید: در حال حاضر ۲هزار خدمه خواهر در ۱۶ شیفت ۱۲ ساعته به بانوان خدمت می‌کنند که ۲۴۳ نفر از آنان تاکنون توانسته‌اند حکم تشرفی خدمت را دریافت کنند.
سیده‌معصومه حسینی ادامه می‌دهد: خدمه خواهر علاوه بر خدمت کفشداری، خدمت تطهیر در رواق‌های حضرت زهرا(س) و حضرت معصومه(س) و نیز رواق‌های مرکزی ویژه بانوان در مجاورت روضه منوره را برعهده دارند.
او می‌گوید: همچنین خدمات انواریاری، مهریاری، جمع‌آوری و چینش صندلی‌های همراه، تنظیف و غبارروبی در رواق‌های مرکزی و زیرزمینی ویژه بانوان و نیز سقایی رواق امام خمینی(ره) و خدمات نماز در صحن‌های مرکزی حرم مطهر به خدمه خواهر واگذار شده است.
مسئول خواهران خدمه حرم مطهر رضوی می‌افزاید: خدمات مراسم اعتکاف بانوان در حرم مطهر و مسجدهای وابسته، انتظامات چایخانه صحن قدس و خدمت‌رسانی به بانوان در ایستگاه‌های زائران پیاده در دهه آخر صفر نیز از دیگر مسئولیت‌های بانوان خدمه است.
جایی برای آرامش مادران زائر و کودکانشان
پس از برنامه‌ریزی برای بازی کودکان در بخش‌هایی همچون مهدالرضا حرم مطهر، این نیاز احساس شد تا امکانی نیز برای تأمین رفاه مادران شیرده و نوزادان آنان در حرم مطهر فراهم شود. به این ترتیب خدمت ارائه کالسکه در بخش امانات ویلچر ورودی‌های حرم مطهر افزوده شد و مکان‌هایی در دفاتر امور پیداشدگان حرم رضوی برای شیردهی مادران و تعویض لباس و پوشک کودکان آنان اختصاص یافت.
مسئول بخش پیداشدگان حرم رضوی با اشاره به هدف تکریم مادران و تأمین رفاه حال آنان در زیارت می‌گوید: با توجه به وجود دوربین‌های مدار بسته حرم مطهر و نیز شلوغی رفت و آمد در صحن‌ها و رواق‌ها، مادران برای دریافت خدمات مادر و کودک به دفاتر مربوطه در باب‌الرضا(ع)، ورودی طوسی، دارالحجه و صحن انقلاب و کوثر هدایت می‌شوند.
نصرت رضائیان می‌افزاید: از ابتدای سال ۹۸ تاکنون یک هزار و ۵۸۸ مادر به منظور شیردهی و ۳۸۳ مادر نیز برای تعویض پوشک و لباس نوزاد خود در دفاتر حاضر شده‌اند. همچنین در مواقع اضطرار به مادران پوشک، شیرخشک، آب جوش و لباس اهدا می‌شود.
راه‌اندازی وضوخانه‌هایی با پوشش مناسب در صحن‌ها یکی دیگر از خدماتی است که به منظور تسهیل در زیارت بانوان به آن توجه شده است. ساخت وضوخانه‌هایی در ورودی صحن جامع رضوی به صحن قدس، ورودی صحن کوثر به صحن جامع رضوی، داخل صحن انقلاب، پشت مقبره شیخ طبرسی، بست شیخ بهایی و جنب مقبره پیرپالان دوز به رفاه بانوان در زیارت، کمک مهمی کرده است.
ارائه خدمات فرهنگی به بانوان زائر
رواق‌های حضرت زهرا(س)، حضرت معصومه(س)، دارالحکمه، دارالحجه و رواق امام خمینی(ره) میزبان حلقه‌های معرفت برای بانوانی است که می‌خواهند از جلسات پرسش و پاسخ کارشناسان اداره پاسخگویی حرم مطهر بهره ببرند.
خانم زوزنی، کارشناس مسئول برگزاری حلقه‌های معرفت بانوان در این باره می‌گوید: در ۶ماهه نخست امسال روزانه ۱۲حلقه و در ۶ماهه دوم امسال نیز پنج حلقه درباره موضوعات مناسبتی، اعتقادی و اخلاقی با حضور حدود ۵۰ الی ۶۰ زائر برگزار شده است.
وی می‌افزاید: همچنین جلسات سخنرانی پرسمان دینی نیز هر پنجشنبه بعدازظهر در رواق حضرت زهرا(س) تشکیل و در آن جوایز متبرکی به برندگان مسابقه پرسمان اهدا می‌شود.
علاوه بر این جلسات، مرکز امور بانوان آستان قدس رضوی نیز از تابستان سال گذشته در مناسبت‌های مختلفی همچون دهه کرامت، مسابقه کتاب‌خوانی گلپوش را در رواق حضرت زهرا(س) برگزار می‌کند.
پاسخگویی به سؤالات شرعی بانوان نیز خدمت فرهنگی دیگری از اداره پاسخگویی حرم مطهر است که در دفاتر پاسخگویی صحن جمهوری، انقلاب، آزادی و رواق‌های حضرت زهرا(س)، دارالحجه، دارالمرحمه و پایگاه شهید هاشمی‌نژاد انجام می‌شود.
بشکنی، کارشناس مسئول واحد پاسخگویی احکام نیز با اشاره به مراجعه ۱۳۵ هزار زائر به دفاتر پاسخگویی خواهران در ۶ماهه نخست امسال می‌گوید: علاوه بر مراجعات حضوری، به طور میانگین ماهیانه از ۵۶ هزار تماس با واحد خواهران سامانه پاسخگویی به سؤالات شرعی ۳۲هزار تماس متصل و سؤالات مخاطبان توسط ۱۲۰ کارشناس خواهر پاسخ داده می‌شود.
رواق مبارکه حضرت فاطمه زهرا(س)
تعداد یک هزار و ۲۳۶ نفر از خواهران خادمیار رضوی زیر نظر اداره تبلیغات اسلامی و مناسبت‌های ویژه آستان قدس رضوی در هفت کشیک ۶ ساعته همه روزه (به جز جمعه‌ها) در رواق مبارکه حضرت فاطمه زهرا(س) خدمت می‌کنند. این افراد براساس تقسیم‌بندی انجام شده روزانه در دو شیفت و در ۱۵ کارگاه که برای آشنایی و بهره‌مندی بانوان زائر برپا شده است مانند کارگاه‌های آداب زیارت، مهدالرضا(ع)، تدبر در قرآن، تدبر در سیره اهل بیت عصمت و طهارت(ع)، هنر اسلامی (خوشنویسی، تذهیب و...)، نورالهدی، دختران فاطمی (ویژه دختران نوجوانان ۸ تا ۱۸ سال)، حرم‌شناسی، نهج‌البلاغه و... خدمت می‌کنند.
مهیاسازی کارگاه، دعوت از بانوان زائر، ثبت اطلاعات کارگاه، ثبت تعداد مراجعان، ۲ ساعت پیش از نماز ظهر و نماز مغرب آماده‌سازی برای اجرای برنامه‌های سایه‌سار رضوان شامل سخنرانی، مداحی، قرائت ادعیه و...، نظم و انضباط و مهیاسازی و متناسب‌سازی فضا و جایگاه، کمک در اجرای برنامه‌های مربوط به محافل قرآنی، پرسمان رضوی، برنامه‌های ویژه زائراولی‌ها، ازدواج‌های دانشجویی، نومزدوجین، برخی از جشن‌های تکلیف و... برخی از خدمات انجام شده توسط این بانوان خادمیار رضوی است.
--
بخش نورالهدی حرم مطهر رضوی
در بخش نورالهدی و رسانه خبر اداره ارتباطات و اطلاع‌رسانی معاونت تبلیغات اسلامی آستان قدس رضوی ۷۴ نفر از خواهران خادمیار رضوی روزانه در دو شیفت ۶ ساعته خدمت می‌کنند. نورالهدی طرح دانش‌آموزی ویژه دانش‌آموزان ۷ تا ۱۹ سال (پسر و دختر) بوده که به طور رایگان برگزار می‌شود و همه مخاطبان از سراسر ایران می‌توانند عضو این طرح شوند. در این طرح برای دانش‌آموزان کلاس‌های اول و دوم ابتدایی کتاب داستان ارسال می‌شود و برای دانش‌آموزان کلاس‌های سوم تا ششم و کلاس‌های هفتم تا نهم هم نشریه نورالهدی انجام می‌شود که شامل نشریه کودک و نشریه نوجوان دخترانه و پسرانه است. هدف از طرح نورالهدی تداوم ارتباط کودکان و دانش‌آموزان با حرم مطهر رضوی پس از زیارت است و یا حتی آنانی که یک بار هم به مشهد نیامده‌اند در این طرح مورد توجه قرار گرفته‌اند.
این بانوان خادمیار رضوی در دو قالب حضوری و غیرحضوری خدمت می‌کنند. در زمینه حضوری در سه دفتر در حرم مطهر رضوی واقع در طبقه همکف باب الهادی(ع) - پایگاه آداب زیارت شهید هاشمی‌نژاد(ره) و رواق حضرت زهرا(س) در زمینه مواردی مانند نام‌نویسی و معرفی طرح، تغییر نشانی مخاطبان، تماس با اعضا و... انجام وظیفه می‌کنند.
--
حوزه مدیریت زائرین غیرایرانی
در این بخش ۲۷۰ نفر از بانوان خادمیار رضوی در هفت کشیک و در هر کشیک در دو شیفت صبح‌ها از ساعت ۳۰/۷ تا ۱۳ و بعدازظهرها از ساعت ۳۰/۱۳ تا ۲۰ شب برای ترجمه، نمونه‌خوانی و ویراستاری کتاب برای زائرین غیرایرانی، گرافیک، طراحی برای فضای مجازی، بسته‌بندی محصولات اهدایی از طریق شرکت پست، راهنمای زائرین غیرایرانی (عرب و اردوزبان) و راهنمای گردشگرهای خارجی و همراهی با زائرین غیرایرانی در تورگردی و حرم‌گردی حرم مطهر رضوی و... خدمت می‌کنند.
--
بخش پیداشدگان و رسیدگی به امور گمشدگان
در این بخش، یک هزار و ۵۱۲ نفر از خواهران خادمیار رضوی در هفت کشیک و ۲۱ نوبت هشت ساعته در ایام هفته و در ۹ دفتر مربوط به بخش پیداشدگان و رسیدگی به امور گمشدگان حرم منور امام رضا(ع) مشغول فعالیت و خدمت‌رسانی هستند.
این افراد در زمینه ثبت و ضبط مشخصات افراد پیدا شده در حرم مطهر رضوی که خودشان به این دفاتر مراجعه می‌کنند یا توسط مأموران و خادمان بارگاه مطهر امام هشتم(ع) معرفی و تحویل داده می‌شوند مطابق ضوابط انجام وظیفه و خدمت می‌کنند.
نظر شما