تلاشهای دیپلماتیک و سیاسی و سفر های متعدد وی به کشورهای منطقه و فرامنطقه از جمله مذاکرات مفصل او با مقامات آمریکایی در واشنگتن در حالی استمرار دارد که وی تا کنون هیچ راه حل وبرنامه مشخص و قابل درکی را نه در عمل و نه در کلام ارایه داده است.
در واقع ابراهیمی از همان آغاز قبول این مسوولیت به صراحت اذعان داشت که نه طرح و برنامه ای برای حل بحران سوریه دارد و نه امیدی به راه حلی تازه دارد و تنها تاکید کرد که تلاش خواهد کرد تا راهکار کوفی عنان را به امید راه حل سیاسی عنان و طرح او بیابد.
اکنون و با گذشت حدود دو ماه از ماموریت وی کماکان به نظر می رسد که ابراهیمی هنوز پشت سر تحولات سوریه و بازیگری کشورهای ذینفع یا مداخله کننده در این بحران حرکت می کند.
توالی سفر منطقه ای اخیر او نیز سوالهای زیادی را ایجاد می کند ،چرا که وی این سفر را از عربستان سعودی ، کشوری که از حضور در نشست چهارجانبه با حضور ایران، مصر و ترکیه خود داری کرد ،آغاز کرد و سپس به آنکارا رفت، در حالی که ترکیه در هفته های اخیر محکم تر بر طبل جنگ و مداخله نظامی در بحران سوریه کوفته و برای گرفتن حمایت های بین المللی چه از ناتو و چه سازمان ملل و یا حتی حمایت یکجانبه آمریکا و اعراب به هر دری زده است . حالا ابراهیمی به تهران آمده تا مزه دهان مقامات ایران را بفهمد.
وی امروز نیز به بغداد خواهد رفت تا در نهایت موضع عراقی ها را هم بشنود و حداکثر آنها را در جریان دریافت های خود در حد اطلاع قرار دهد.
حال با توجه به اینکه ایران، مصر و عراق سه کشوری هستند که طرح هایی عملی و جامع و تا حدی نزدیک به هم را برای حل سیاسی بحران سوریه ارایه داده اند که در اجلاس "نم" در تهران نیز درباره آنها بحث شد، ابراهیمی در تهران به دنبال چیست وچه چیز را به مقامات ایرانی ارایه خواهد داد وانتظار چه پاسخ ها و موافقت های احتمالی را دارد؟ اینها پرسش هایی است که خبرنگار ما در گفتگو با محمد صادق الحسینی کارشناس برجسته مسایل منطقه مطرح کرده است متن این گفتگو را در ادامه بخوانید.
* سفر های متعدد و مکرر ابراهیمی بدون داشتن برنامه و ایده ای خاص و روشن و در حالی که او به تعبیری پشت سر تحولات پر شتاب این پرونده حرکت می کند اتفاقی سوال بر انگیز است. او مذاکرات مفصلی را در آمریکا داشته و حالا هم اول به عربستان سعودی می رود و سپس به ترکیه که این روزها پیشتاز میدان جنگ طلبی و بی تاب مداخله نظامی علیه اسد است و حالا به تهران آمده است. برداشت شما از این سفر دوره ای ابراهیمی چیست و او دنبال چه می گردد؟
** آقای اخضر ابراهیمی طرح و ایده مشخص و پخته و قابل اعتنایی برای برون رفت بحران سوریه از بن بست فعلی ندارد و مذاکرات و مشاوره های مختلفی که در پایتخت های مختلف انجام می دهد نشان می دهد که او بیشتر بدنبال نجات ماموریت خودش و عاقبت به خیری خود است تا مثل عنان او را وادار به استعفا نکنند.
این مساله علت روشنی هم دارد. آنچه که امروز بنام جامعه جهانی از طرف قلدری بنام آمریکا خود را جا زده بدنبال فرسایشی کردن جنگ در سوریه برای استهلاک توان سوری ها ست.در اینجا یک نکته اساسی و مهم وجود دارد، اینکه در حال حاضر ایران تنها قدرت برتر منطقه ای و بازیگری است که بعنوان یک عامل تعیین کننده در بحران سوریه باقی مانده و حرف آخر را می زند.عربستان ماه ها ست که عملا خود را از موضوع سوریه کنار کشیده و کاملا به موضوع بحرین معطوف شده تا این پرونده حساس را به نفع خود پایان دهد و می توان گفت که به قدرت رسیدن بندر بن سلطان در این تغییر رویکرد و توجه کامل به بحرین موثر بوده است.
ترکیه که امروز سودای جنگ با سوریه را دارد عملا در باتلاق سوریه گرفتار شده و اصرار اردوغان در ادامه جنگ شخصی با بشار اسد که به موضوعی حیثیتی و سرنوشت ساز برای او بدل شده و تعیین می کند کدام یک از آندو بر سر قدرت می ماند، عملا توان مانور و ابتکار عمل را از او گرفته و ترکیه را به یک مهره سوخته در بحران سوریه بدل کرده است.
اما در مورد مصر نیز باید گفت با وجود آنکه محمد مرسی طرحی هوشمندانه و خوب را در قالب کمیته چهار جانبه متشکل از ایران، ترکیه، عربستان سعودی و مصر ارایه داد دو عامل مهم را در طرح سازمان ملل به نفع منطقه تغییر داد و عملا سند ژنو از آن بیرون آمد یعنی توانست اولا موضوع سوریه را از دست آنچه اتحاد بین المللی غرب خوانده می شد خارج کرده و به سطح منطقه و کشورهای اسلامی بازگرداند و علاوه بر آن ایران را بعنوان یکی از ارکان اصلی حل مساله معرفی کند نه بخشی از مشکل آنگونه که آمریکا و مثلث آنکارا، ریاض و دوحه تبلیغ می کردند، اما مصر به مرور زمان روز به روز بیشتر درگیر مشکلات داخلی و چالشهای نظام سازی و بازسازی واصلاح امور داخلی و تنش های داخلی است.
لذا عملا تنها ایران است که در این میدان آزاد و با دست باز مانده و قدرت تحرک بالا و آزاد خود را در کنار نفوذ بالا و چشمگیر حفظ کرده است. ضمن اینکه ایران هم از نفوذ و ارتباط خود با دولت سوریه در حل بحران کمک گرفته و هم با گروه های اپوزیسیون در تماس بوده و برای جذب آنها به مذاکره و راه حل های سیاسی تلاش کرده است.
نباید فراموش کرد که سرنوشت همه تنش ها ودرگیری ها در منطقه در نهایت خستگی از جنگ و نشستن پای میز مذاکره بوده و من به جرات می گویم که این موضوع مهمترین و اصلی ترین حلقه سفر ابراهیمی به تهران است اگر توانسته باشد از ترکیه و عربستان سعودی ضمانت های لازم را برای جلوگیری از انتقال سلاح و دلار های نفتی به شورشیان و حمایت از راهبرد های سیاسی گرفته باشد.
* اردوغان روز قبل از سفر ابراهیمی به آنکارا انتقاد های تندی را از سازمان ملل بدلیل حمایت نکردن از اقدام نظامی علیه سوریه و فشار بیشتر علیه اسد مطرح کرده بود که نشان می دهد سازمان ملل و ابراهیمی موافق رویکرد ترکها برای مقابله با سوریه نیستند. آیا می توان گفت که ابراهیمی در این سفر منطقه ای با دغدغه ای جدی درباره تنش های دو هفته اخیر به ترکیه رفته و نسبت به این رفتار به آنکارا هشدار داده باشد؟
** کسی که با سابقه کاری ابراهیمی و منش او آشنا باشد می داند که چنین چیزی از او بر می آید و دور از ذهن نیست که چنین هشدارهایی را به سعودی ها و ترکها داده باشد که اگر می خواهید در صحنه بمانید و برگهایی ارزنده را در روز معامله که بعد از انتخابات آمریکا تحققش قطعی بنظر می رسد در دست داشته باشید باید از این منش دست بردارید.
واقعیت میدانی این است که آمریکایی ها دریافته اند که اسد با جنگ آنهم از سوی نیروهای خارجی ساقط شدنی نیست و تنها می توان او را با یک جنگ فرسایشی ضعیف کرد.ابراهیمی آنقدر زیرک و سیاستمدار هست که روند تحولات را درک کند و با تجربه ای که او در افغانستان، عراق و لبنان دارد یک حس متفاوت و نگاه جامع تری از کوفی عنان دارد کما اینکه دیدم در مصاحبه با شبکه الجزیره وقتی مجری می خواست او را به مواضع جنگ طلبانه علیه سوریه وادار کند به سرعت واکنش نشان داد و در همان مصاحبه گفت که من کارمند و مامور الجزیره وامیر قطر نیستم و خودم بهتر می دانم که برای چه آمده ام و چه می خواهم.او می داند که اگر بتواند کلید تهران را بخوبی بکار ببرد موفق خواهد شد اگرچه همه چیز عملا در میدانهای حلب و درعا و دمشق و طرطوس در نهایت تعیین خواهد شد.
*به نکته جالبی درباره ماموریتهای ابراهیمی در افغانستان، عراق و لبنان اشاره کردید. هر سه این ماموریتها بدان معنا ست که ابراهیمی دیپلماتها و دیپلماسی ایران را بخوبی می‌شناسدو تجربه کار با آن را می داند. با توجه به این مساله وی در سفر به تهران دنبال چیست؟
**من معتقدم او بدنبال ایجاد یک مدل مثل قرار داد طائف در لبنان برای سوریه است. پیمان طائف یک نوع آشتی ملی پس از 15 سال جنگ داخلی در لبنان بود و ابراهیمی در آن نقش داشت و تجربه خوبی در آن دارد.
در افغانستان هم او موفق به ایجاد یک نوع آتش بس سیاسی و دیپلماتیک نسبی بین کشور های پیرامون افغانستان شد. اگرچه آمریکایی ها و غربی ها در این مساله شکست خوردند اما ابراهیمی بواسطه موضع خیر خواهانه اش نیمه پاک از آن پرونده بیرون آمد و در عراق هم او مواضع تندی علیه سیاست آمریکایی ها گرفت و نیمه کاره ماموریتش را رها کرد چون احساس می کرد آمریکایی ها می خواهند او را هم همانند سازمان ملل آلوده کنند.
وی با این تجربیات و از آنجا که دیپلماسی ایران را خوب می شناسد به دنبال یک طائف سوری است که در رایزنی ها و گفتگویی ملی هر یک از گروه ها با دریافت سهم خود به مصالحه برسند، چون مساله سوریه از مناقشه یک گروه علیه دولت خارج شده و عناصر داخلی در آن وارد شده اند و مساله حول و حوش نقش منطقه ای سوریه می چرخد تا نوع حکومت در سوریه، و این جمهوری اسلامی ایران است که می تواند نتیجه این رقابت را تعیین کند.
* این ایده شباهت زیادی به طرح ایران برای شروع گفت و گو های فراگیر و ملی دارد، آیا تهران ممکن است به این ایده روی خوش نشان دهد؟
** معتقدم ایران می خواهد و اراده جدی و منطقی دارد که به ابراهیمی کمک کند اگر وی به طرحی تبلور یافته برای چنین پیمانی برسد.چون ایران بدلیل ماهیتش که یک نظام انقلابی و مردمی است در کنار حمایت از اسد به وی نیز اعلام کرده که از مطالبات مشروع و آزادیهای مردم سوریه دفاع می کند و اسد نیز پند های ایران را پذیرفته و می پذیرد.نباید فراموش کنیم که آشتی ملی فراتر از خواسته های یک گروه اپوزیسیون است. یعنی اینکه تمام نیروهای سوری قادر به ایجاد یک نظام جدید بر اساس عدالت و آزادی و ادامه نقش سوریه در محور مقاومت باشند و ایران از چنین طرحی کمک می کند.