انتخابات زودهنگام امری نوین در قاموس سیاسی عراق بود و بالاخره برگزار شد. اگرچه بسیاری از جریانات سیاسی نتایج انتخابات زودهنگام را نپذیرفتند و به‌این نتیجه رسیدند که نتایج مورد دستکاری سازمان‌یافته قرار گرفته است. اما سرانجام دادگاه عالی عراق رأی به صحت انتخابات داد و مجلس تشکیل جلسه داده و رئیس آن ابقا شد.
حالا جریانات سیاسی عراق در حال گفت‌وگو هستند و این روزها در صدر اخبار تلاش مقتدی صدر برای انتخاب نخست‌وزیر به چشم می‌خورد. عراق، متحد راهبردی و همسایه جمهوری اسلامی ایران است و کسب اطلاع دقیق از وقایع این سرزمین از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
از همین روی با سید زین‌العابدین الحیدری رئیس شبکه ماهواره‌ای الایام وابسته به مجلس اعلای عراق به گفت‌وگو نشسته‌ایم و خواسته‌ایم اخبار و تحلیل‌ها را برایمان از داخل عراق بازگو کند.
آیا جریانات سیاسی عراق توانسته‌اند نتیجه انتخابات مجلس اخیر را بپذیرند؟
بسیاری از جریانات سیاسی عراق نتایج انتخابات زودهنگام سال ۲۰۲۱ را نپذیرفته‌اند و معتقدند این انتخابات مهندسی و دستکاری‌شده است. نظارت سازمان ملل بر این انتخابات خودش بحث‌برانگیز است؛ زیرا سازمان ملل زاویه مستقیم باسیاست‌های عبدالمهدی نخست‌وزیر پیشین عراق داشت و در آن دوره مشخص شد این سازمان مجری سیاست‌های آمریکایی‌هاست. سازمان ملل بیشتر به دنبال حفظ منافع آمریکایی‌هاست تا نظارت و اصلاح جامعه عراق. آمریکایی‌ها برایشان عراق با اکثریت شیعه و با احزاب رویکرد اسلام سیاسی و با محور مقاومت ایده‌آل نیست؛ بنابراین در پی آن هستند تا رفتار سیاسی را در جامعه عراق تغییر دهند.
وضعیت تقسیم قدرت در عراق را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
یک قانون نانوشته وجود دارد که می‌گوید رئیس مجلس سهم اهل تسنن عراق است و ریاست جمهوری را سهم کردها می‌داند و نخست‌وزیر به‌عنوان شخص اجرایی اول که همه امور دست او است به شیعیان تخصیص داده می‌شود؛ زیرا شیعیان اکثریت مردم عراق را شکل می‌دهند.
در این فرایند شیعیان برای تصمیم نهایی اهل سنت احترام قائل هستند و متقابلاً سنی‌ها و کردها به تصمیم ملت عراق احترام خواهند گذاشت، البته شیعیان متشکل از چند جریان سیاسی هستند و در دو محور [جریان صدر و جریان چارچوب هماهنگی شیعی] در میدان سیاست عراق فعالیت دارند. به‌عنوان‌مثال ما شاهد احترام شیعیان و اکراد به انتخاب الحلبوسی به‌عنوان ریاست مجلس بودیم.
شانس مصطفی الکاظمی برای نخست‌وزیری چقدر است؟
با اینکه آقای الکاظمی الزاماً شانس زیادی در عراق دارد، موافق نیستم. در علم سیاست هیچ چیز غیرممکن نیست، ولی در چه شرایطی آقای کاظمی می‌تواند دوباره نخست‌وزیر شود؟ در شرایطی که اطراف شیعه با هم متفق نباشند و تکثر جدی رخ بدهد، به نظر می آید تمام اطراف شیعه و همه تصمیم سازان و تصمیم گیران در تصمیمات شیعه در پی این هستند دو جریان شیعه چارچوب هماهنگی و جریان صدر را با هم به توافق برسانند و در صورت توافق دو جریان بعید است آقای کاظمی شانس نخست وزیری داشته باشد و اگر وحدت شیعه بشکند و اختلاف بیفتد شانس وی بیشتر می شود. امروز تمام جریانات شیعه در پی آن هستند که دو جریان شیعه یعنی شورای هماهنگی و جریان صدر به یک توافق دست پیدا کنند. در صورت توافق این دو جریان بعید است که الکاظمی شانس نخست‌وزیری داشته باشد و اگر وحدت شیعه بشکند و اختلاف بیفتد شانس آقای کاظمی بیشتر می‌شود.
چرا در این دوره کفه ترازو به‌طرف صدر سنگین‌تر بود؟
البته پیشینه خانوادگی و مجاهدت‌های جریان صدر بر کسی پوشیده نیست، اما، این نتایج صرفاً برای خوب کار کردن جریان صدر نبود، بلکه دلیل آن ضعیف کار کردن طرف مقابل نیز بود؛ شاید طرف مقابل در دوره‌های بعد بتواند به نتایج بهتری برسد.
معیارهای شیعیان عراق برای انتخاب یک نخست‌وزیر ایده‌آل چیست؟
شیعیان عراق برای انتخاب نخست‌وزیر دو منطق پیش روی دارند؛ منطق اول منطق جاری است و می‌گوید بر اساس برخی چالش‌های سیاسی باید شخصی نزدیک به اسلام‌گرایان بیاید تا ضمن توافق صحیح با آمریکایی‌ها از مشکلات سیاسی طرفین در عراق کاسته شود و یا برعکس فردی لائیک نزدیک به آمریکا بیاید که با اسلام‌گرایان توافق کند و تنش‌ها در عراق کمتر شود و این منطق غالب برای انتخاب نخست‌وزیر بر اساس چالش‌های سیاسی است که اگر نیروهای شیعی عراق با این منطق پیش بروند به یک سری گزینه‌های مشخص می‌رسیم.
منطق دوم می‌گوید باتوجه به روی کار آمدن دولت بایدن و نگاه نرم این دولت به تحولات منطقه غرب آسیا و همچنین تغییری که در نگاه برخی کشورها مثل عربستان ایجاد شده، ثبات امنیتی به عراق برمی‌گردد و باید بر اساس نقشه ژئوپلتیکی-عراق وارد حوزه‌هایی مثل جذب سرمایه‌گذار بشود و بیشتر نگاه‌های اقتصادی تنش‌زدایی و جلوگیری از تظاهرات و نارضایتی‌های عمومی را در اولویت بگذارد.
سران مقاومت در پاسخ به آن‌ها که خلع سلاح مقاومت را دنبال می‌کنند چه نظری دارند؟
مقاومت ملی عراق از کسی اذن مسلح شدن نگرفته است که با دستور کسی خلع سلاح شود. مقاومت، واکنش طبیعی به اشغال است. به‌نظر می‌رسد عراق همواره مورد تهدید خواهد بود؛ چراکه اکثریت آن مانند ایران شیعه است و دشمن تمایل به هم‌پیمانی عراق و ایران ندارد و مسئله ظرفیت‌های دو کشور همواره مورد طمع دشمنان بوده است. تا وقتی احساس خطر و حضور اشغالگران در عراق هست، مقاومت قطعی و ادامه‌دار خواهد بود. آمریکا سفارتی با جمعیت ۶هزارنفری در بغداد دارد، ولی عراقی‌ها در ایالات‌متحده سفارتی ۱۰۰نفری دارند. این مسئله همتراز نیست. اینکه آمریکایی‌ها پدافند هوایی برای حمایت از سفارتشان در بغداد قرار داده‌اند، حاکی از مخاصمه‌جویی آن‌هاست و مادامی‌که متجاوزان مسلح هستند، ملت عراق هم مسلح می‌مانند.
آیا درست است گروهی در عراق به‌دنبال عادی‌سازی رابطه با صهیونیست‌ها هستند؟
عده‌ای هستند، بله! اما هیچ جریانی در عراق به‌دنبال رابطه با رژیم اسرائیل نیست. برخی اشخاص کم‌اهمیت سیاسی هستند که گاهی سخن‌پراکنی می‌کنند. تأکید می‌کنم که نه جریان سنی و نه شیعه و نه کردی در عراق در پی رابطه با رژیم صهیونیستی نیست و هرکسی این حرف را زده یا مزدور است یا مطلع نیست؟ اصلاً عادی‌سازی عراق و اسرائیل شدنی نیست. برخی از صحبت‌ها نباید به‌نام ملت تمام شود. شعار دوستی با رژیم اشغالگر مثل همان شعار «نه غزه نه لبنان» سال ۸۸ ایران رمز فتنه برخی مزدوران است و نباید به‌پای ملت همیشه مظلوم عراق نوشته شود.
عراق برای صهیونیست‌ها چه اهمیتی دارد؟
بزرگ‌ترین تهدید و حرکت تاریخی علیه اسرائیل از عراق شروع خواهد شد. البته شاید راهبری این حرکت به فرماندهی و پرچم‌داری ولایت‌فقیه ایران و مراجع عظام شیعه باشد، اما به حول و قوه الهی آغاز از عراق خواهد بود. ما منتظر لحظه انتقام سخت هستیم.
آینده روابط عراق و ایران را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
می‌خواهم با ذکر چند مثال روابط دو کشور را ترسیم کنم. در جریان سیل در مرزهای ایران و عراق شاهد آن بودیم که حاج قاسم در عراق و ابومهدی در جنوب ایران اقدام به امدادرسانی می‌کردند. این یعنی روابط ملت‌ها در اوج قرار دارد. در اربعین موکب‌های ایرانی به زائران کمک می‌کنند و برعکس در شهادت امام رضا(ع) موکب‌های عراقی به ایران می‌آیند. روابط اجتماعی دو کشور عمیق و درهم‌تنیده شده است و این درهم‌تنیدگی نزدیک شدن به تشکیل یک تمدن تاریخی را نوید می‌دهد.
اجازه بدهید کمی هم از داخل ایران حرف بزنیم. رویکرد سیاست منطقه‌ای دکتر رئیسی با حسن روحانی چه تفاوتی دارد؟
از نظر ما عراقی‌ها هردو دولت جمهوری اسلامی هستند و محترم. اما اگر بخواهیم دقیق‌تر بگوییم، آقای روحانی به‌ظاهر دوست داشت ابتدا به توافق بین‌المللی جامع برسد و پس از آن بیاید به روابط همسایه‌ها بپردازد، ولی محقق نشد و موجب شد دیگر کشورها که این مشکلات را نداشتند از ایران اسلامی مقداری سبقت بگیرند. امروز ترکیه و چین بخش عمده بازار عراق را در اختیار دارند، درصورتی‌که قبلاً این بازارها برای ایران باز بود. دولت دکتر رئیسی شکل رابطه با همسایگان و عراق را به توافقات و برجام گره نزده است و برای ارتباط گیری اقدامات مؤثری انجام داده که به‌مرور می‌تواند روابط اقتصادی و بازگشت به بازار عراق را ترمیم کند.
گفت‌وگوهای ایران و عربستان چه سودی برای عراق دارد؟
هر رابطه مثبت بین تهران و ریاض موجب کاهش تنش‌ها در منطقه به‌خصوص عراق می‌شود. عراق زمین بکر است و هر دو طرف می‌توانند برای ساخت آن سرمایه‌گذاری اقتصادی بکنند و با تعامل به صلح کمک کنند. تفاهم منطقه‌ای ایران و عربستان نه‌فقط در عراق بلکه در سوریه و یمن و بحرین و در توافقات هسته‌ای نمایان شود. شرافت و حکمت نظام ایران و رهبران آن بر کسی پوشیده نیست. امیدواریم عربستان هم قدری حکیمانه برخورد کند و با زبان سیاست و عقل، خودش را در منطقه بازتعریف کند.
نظر شما