بنابراین نقش آگاهی و معرفت از عناصر خیر و شر در محیط خانه و اجتماع بسیار مهم است. آگاهی یافتن نسبت به امور خیر و شر، مانند این است که جلوی آینه بایستیم و خودمان ورانداز کنیم. یکی از توصیه‌هایی که برخی مشاوران به افراد عصبی‌مزاج و تندخو دارند این است که یک‌بار از عصبانیت خود فیلم بگیرند و بعدا آن را تماشا کنند و ببینند که نسبت به خودشان در حال عصبانیت چه احساسی دارند. افراد وقتی به حالات خودآگاهی پیدا می‌کنند، رفتارشان عوض می‌شود. در این نوشتار، تلاش داریم تا به اهمیت شناخت رذایل و فضایل اخلاقی در جهت تحکیم خانواده و پیشگیری از طلاق اشاره‌کنیم.
اخلاق پیش‌شرط ازدواج
با شناخت رذایل و فضایل اخلاقی می‌توان دریافت که در زندگی، چه‌کارهایی نیک و چه رفتارهایی بد است. هر یک از اعضای خانواده باید مراتب اخلاقی را بشناسند و بدانند کدام رفتارها خوب و کدام‌یک بد هستند و بر این اساس، در مراحل زندگی بادانش کافی عمل کنند تا کمتر دچار پشیمانی شوند.
علاوه بر آن، اعضای خانواده می‌توانند یک برنامه جمعی برای رشد علمی و معنوی خود داشته باشند؛ مانند مطالعه دسته‌جمعی، بازگویی مطالب علمی مفید در جمع خانوادگی، شرکت جمعی در مراسم مذهبی و همکاری برای انجام فعالیت‌های خیرخواهانه، همگی اقدامات مفیدی در این زمینه هستند. همچنین، ایجاد ارتباط خانوادگی با خانواده‌های باایمان و درستکار، در تقویت انگیزه رشد و تعالی و انتقال تجربه‌های سازنده بسیار مفید است.
پایبندی به ارزش‌های اخلاقی، ازجمله مهم‌ترین معیارهای همسر شایسته از دیدگاه اسلام محسوب می‌شود؛ به‌گونه‌ای که بیشترین توصیه‌های پیشوایان دینی به داوطلبانِ ازدواج در خصوص توجه به وجود ارزش‌های اخلاقی ارائه‌شده است. ارزش‌های اخلاقی، طیفی از احکام دستوری در چهار عرصه اخلاق فردی، خانوادگی، اجتماعی و زیست‌محیطی را در برمی‌گیرد.
کیمیای مدارا
گاه روابط عاطفی زن و مرد به علت رفتارهای نامناسبی مانند پرخاشگری کلامی و غیرکلامی یا بی‌اعتنایی نسبت به هم، به سردی می‌گراید. در این صورت، توجه به توصیه‌های اسلام به هر یک از زن و مرد می‌تواند تا حدی مشکلات را حل کند. یک توصیه اساسی به مرد آن است که درهرصورت با همسرش مدارا کند. این اصل کلی، مرد را وادار می‌دارد که به‌صرف یک رفتار نامناسب زن، با واکنشی تند روابط را ناخوشایند نکند. توجه به نکات دیگری نیز مرد را از رفتار نامناسب بازمی‌دارد؛ ازجمله اینکه زن را در دست خود امانتی بداند که بدرفتاری و ستم نسبت به او موجب خشم خداوند می‌شود. این نکات، افزون بر توصیه‌هایی است که نسبت به برقراری روابط عاطفی مثبت با زن تأکید دارد.
زنانی که کارگزار خداوندند
از سوی دیگر، به زنان توصیه‌هایی شده ازجمله اینکه بکوشند به هنگام اختلاف، سوءتفاهم‌ها در کم‌ترین زمان ممکن رفع شود: «خَیْرُ نِسَائِکُمُ اَلْخَمْسُ قِیلَ یَا أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ وَ مَا اَلْخَمْسُ قَالَ اَلْهَیِّنَةُ اَللَّیِّنَةُ اَلْمُؤَاتِیَةُ اَلَّتِی إِذَا غَضِبَ زَوْجُهَا لَمْ تَکْتَحِلْ بِغُمْضٍ حَتَّی یَرْضَی وَ إِذَا غَابَ عَنْهَا زَوْجُهَا حَفِظَتْهُ فِی غَیْبَتِهِ فَتِلْکَ عَامِلٌ مِنْ عُمَّالِ اَللَّهِ وَ عَامِلُ اَللَّهِ لاَ یَخِیبُ؛ امیرالمؤمنین علیه‌السّلام فرمود: بهترین زنان شما، زنی است که پنج ویژگی داشته باشد. عرض شد: ای امیرمؤمنان! آن پنج ویژگی کدام‌اند؟ فرمود: فروتن و آرام، نرم‌خوی و فرمان‌بردار شوهرش باشد؛ اگر همسرش خشمگین شد پلک برهم ننهد تا او راضی شود و هنگامی‌که شوهرش نزد او نیست نسبت به او سخت نگیرد؛ چنین زنی کارگزاری از کارگزاران الهی است و کارگزار الهی هرگز شکست نمی‌خورد.»
پذیرش معذرت‌خواهی همسر و گذشت از خطاهای او، به حل مشکل کمک می‌کند. در این خصوص گفته‌شده که زن سعی کند مسائل اختلافی را حتی به‌روز بعد نکشاند و در همان شبانه‌روز، آن را فیصله دهد؛ همچنین تلاش کند با مهار واکنش خویش در برابر رفتار نامناسب همسر، همه جنبه‌های مثبت روابط یکدیگر را زیر سؤال نبرد: «أَیُّمَا اِمْرَأَةٍ قَالَتْ لِزَوْجِهَا مَا رَأَیْتُ مِنْکَ خَیْراً قَطُّ فَقَدْ حَبِطَ عَمَلُهَا؛ هر زنی که به شوهر بگوید: من از تو تاکنون خیرندیده‌ام همه اعمالش باطل گردد.»
در روابط جنسی، از زن خواسته‌شده که در حد امکان با مرد همراهی کند و از مخالفت و درگیری در این زمینه خودداری نماید. به مرد نیز توصیه‌شده که نیاز زن را در نظر گرفته و فقط به فکر ارضای نیازهای خود نباشد. با این توصیه‌ها، بسیاری از اختلاف‌های زن و شوهر حل می‌شود. هرچند هر یک از زوجین حقوق ویژه‌ای دارند ولی افراد خردمند به دلیل اهمیت استحکام خانواده از برخی حقوق خویش، برای اصلاح روابط می‌گذرند تا بنای باعظمت خانواده فرونریزد.
در این معامله خردمندانه، همسر، فرزندان و بستگان در آینده به عظمت ایثار او اعتراف خواهند کرد و خداوند دانا و کریم هم از دریای بی‌کران کرم خود به او پاداشی شایسته خواهد داد: « وَإِنِ امْرَأَةٌ خَافَتْ مِنْ بَعْلِهَا نُشُوزًا أَوْ إِعْرَاضًا فَلَا جُنَاحَ عَلَیْهِمَا أَنْ یُصْلِحَا بَیْنَهُمَا صُلْحًا وَالصُّلْحُ خَیْرٌ وَأُحْضِرَتِ الْأَنْفُسُ الشُّحَّ وَإِنْ تُحْسِنُوا وَتَتَّقُوا فَإِنَّ اللَّهَ کَانَ بِمَا تَعْمَلُونَ خَبِیرًا؛ و اگر زنی، از طغیان و سرکشی یا رویگردانی شوهرش بیم داشته باشد، مانعی ندارد باهم صلح کنند (و زن یا مرد، از پاره‌ای از حقوق خود، به خاطر صلح، صرف‌نظر نماید) و صلح، بهتر است؛ اگرچه مردم (طبق غریزه حبّ ذات، در این‌گونه موارد) بخل می‌ورزند. و اگر نیکی کنید و پرهیزگاری پیشه سازید (و به خاطر صلح، گذشت نمایید)، خداوند به آنچه انجام می‌دهید، آگاه است (و پاداش شایسته به شما خواهد داد).»
منبع: رسالت
نظر شما