سجاد باغبان ماهر، مشاور هنری و استادیار موزه و گردشگری دانشگاه هنر اصفهان در نشستی با عنوان سنجه از سلسله نشست‌های بایدها و نبایدهای موزه داری ایران که در موزه دفینه برگزار شد، درباره دانش موزه داری صحبت کرد و گفت: دانش موزه داری در ایران و جهان تغییر کرده است. در یک مقاله انگلیسی، درباره تحول موزه‌ها صحبت شده است و می‌گوید که سه نسل از موزه‌ها را پشت سر گذاشته‌ایم. در این مقاله آمده معمولاً از نسل اول موزه‌ها بوی نفتالین می‌آمده چون اولویت بر حفاظت از موزه‌ها بود و پژوهشگران و بازدیدکنندگان نمی‌توانستند با اشیای موزه‌ای ارتباط بگیرند در نسل دوم موزه‌ها تغییر کرد و مدرن و نوسازی شدند. در نسل دوم موزه‌ها بوی پلاستیک و نویی می‌دادند هیچ صدایی در موزه‌ها نبود. خیلی از افراد با قیافه‌های جدی و خشک وارد موزه می‌شدند همه چیز مرتب بود و افراد بمباران اطلاعاتی می‌شدند. در نسل سوم با آمدن هوش مصنوعی و جست و جوهای اینترنتی خیلی چیزها عوض شد. اطلاعات دیگر چیز نایابی نیست. الان می‌گویند باید از موزه بوی قهوه و سر و صدای افراد بیاید یعنی موزه باید محل رفت و امد باشد و مردم قرارهایشان را در موزه‌ها بگذارند.
وی گفت: کسی نمی‌تواند بگوید وظیفه حفاظت از موزه خارج شده است. دانش موزه‌ای در ایران جوان است. پژوهشگران موزه از موزه‌ها جوان‌تر هستند. ولی الان کتاب‌هایی در این زمینه نوشته شده و اتفاقاتی رخ می‌دهد تا دانش موزه داری در ایران شکل بهتری داشته باشد.
باغبان معتقد است: نسل موزه‌های بزرگ در دنیا سرآمده است. بنا به دلایلی از جمله دلایل اقتصادی و قانونی، دیگر موزه‌هایی شبیه به موزه بریتانیا به دلیل قوانین کنوانسیون‌های فرهنگی شکل نمی‌گیرد. چون کشورها اجازه نمی‌دهند که اشیای آن‌ها از کشورشان خارج شود و در جایی دیگر به نمایش بگذارند. دیگر کشورها و جوامع محلی و بومی ارزش اشیا را می‌دانند بنابراین از این نوع جمع گرایی‌ها عبور کرده‌ایم. در حال حاضر موزه‌های گویا و تخصصی و کوچک بوجود آمده‌اند که اتفاقاً خیلی از آن‌ها خصوصی هستند و تعدادشان هم بیشتر می‌شود.
استادیار موزه و گردشگری دانشگاه هنر اصفهان گفت: موزه‌ها می‌توانند عنصر متمرکز اقتصاد یک شهر باشند. شهر لانس در فرانسه یک قطب صنعتی بود اما به دلایل مختلفی از جمله چالش‌های زیست محیطی و مسائل اقتصادی، کارخانه‌ها و صنایع این شهر دچار رکود شدند. مسئولان دولت برای اینکه این شهر از رونق نیفتد و مردمش برای کار مجبور به مهاجرت نشوند، تصمیم گرفتند شعبه‌ای دیگر از لوور را در لانس ایجاد کنند. بنابراین بزرگترین پروژه نمایشگاه‌های موقت در این شهر برگزار شد. حتی نخستین نمایشگاه آن مصادف شد با نمایشگاه امپراطوری گل‌های سرخ که سال ۲۰۱۹ درباره هنر قاجار در ایران برگزار شده بود. با این کار چند صد هزار گردشگر جذب شد چند صد هزار بلیت فروخته شد، نیاز به رستوران و اقامتگاه در شهر موجب شد تا این شهر زنده شود. اقتصاد موزه پیچیده است شاید خودش نتواند خرجش را در بیاورد ولی می‌تواند یک شهر را به لحاظ اقتصادی نجات دهد.
وی افزود: معتقد نیستم که همه کارکنان موزه باید فارغ التحصیل موزه‌ای باشند ولی باید در سطح مدیریتی، این تخصص وجود داشته باشد. بیشتر موزه‌ها حداقل در تیم کارشناسی یکی دو نفر که موزه داری خوانده باشند را دارند هر چند که این رشته دانشگاهی خیلی مهجور مانده است ولی در سال های اخیر اتفاقاتی برای آن افتاده است از جمله اینکه واحدهای درسی حمل و نقل و بسته‌بندی اشیای موزه‌ای دایم زمانی هیچ استادی زیر بار تدریس آن نمی‌رفت بسته‌بندی اشیای موزه‌ای به مهارت و دانش زیادی نیاز دارد. ما در موزه به این رشته نیاز داریم ولی آن را به صورت تجربی یاد گرفته بودیم.
در موزه داری درس روابط عمومی وجود نداشت اما الان درس گردآوری اشیای موزه‌ای تدریس می‌شود تا مهارت‌ها را تقویت کند درس طراحی و برگزاری رویدادهای موزه‌ای را نیز با همکاری آقای قاسم نژاد در برلین بررسی کردیم این درس در دانشگاه‌های آلمان تدریس می‌شد الان آن را هم ارائه می‌کنیم.
نظر شما