با استناد به روایات امام علی(ع)، آیات قرآن و وقایع تأمل برانگیز تاریخی، نشان میدهیم چگونه این کتاب آسمانی نه تنها شفابخش بیماریهای روحی کفر و نفاق است، بلکه با اتکا به ایمان و اخلاص، درمانگر رنجهای جسمانی نیز هست.

این یادداشت را دنبال کنید تا با نگاهی نو به سوره های شفابخش و پندهای جاودان قرآن، از دریچه کلام امام علی(ع)، آشنا شوید.

ب: درمانگر دردها؛ شفادهنده

خداوند درباره درمانگر بودن قرآن فرمود: «ای مردم! برای شما از جانب پروردگارتان، اندرزی، و برای آنچه در سینه‌هاست، درمانی و برای مؤمنان، رهنمون و رحمت آمده است».

«شفاء» از نظر معنا همانند دارو است که برای برطرف ساختن بیماری به کار می‌رود. و بیماری جهل و نادانی زیانبخش‏تر از بیماری جسم است و درمانش نیز دشوارتر و طبیب آن نیز کمتر است و به همین نسبت شفای از این بیماری هم مهمتر خواهد بود و سینه هم که جایگاه دل است بخاطر شرأفت دل شریفترین جایگاه بدن است‏.

خداوند درباره شفا بودن قرآن برای اهل‌ایمان در دو آیه فرموده است«و ما از قرآن، آنچه را که برای مؤمنان، شفا و رحمت است، فرو می‌فرستیم؛ ولی جز بر زیان ستمگران نمی‌افزاید». «... بگو: این(قرآن)، برای کسانی که‌ایمان آورده‌اند، رهنمون و درمان است».

امام علی(ع) درباره شفا دادن قرآن فرمود: «پس شفای دردهای خود را از آن بخواهید و در سختی‌هایتان، از آن کمک بجویید؛ زیرا در قرآن، درمان بزرگ‌ترین دردهاست و آن، درد کفر و نفاق و انحراف و گم‌راهی است». و در سخنی دیگر فرمود: «درمان درد شما و راه نظم و سامان امورتان در قرآن است».

در یک جمع‌بندی کلی می‌توان گفت که رسالت اصلی قرآن، درمان بیماری‌های روحی و رذایل اعتقادی، اخلاقی و رفتاری است. با این وجود، روایات پر شماری در باره درمان بیماری‌های جسمی با قرآن به دست ما رسیده که اگرچه سند و محتوای دسته‌ای از آن‌ها خدشه‌پذیر است، اما اصل موضوع به دلیل روایات فراوان و نیز تجربه عملی، مسلّم و محرز است. البته به نظر می‌رسد میزان تأثیر قرآن در درمان، متناسب با مراتب‌ایمان، اخلاص و یقینِ تلاوت‌کننده قرآن است و از این رو کسانی که در مراتب برتری قرار دارند بیشتر نتیجه می‌گیرند؛ چنان که در روایتی از امام صادق(ع) یا امام باقر(ع) آمده است که سوره حمد را بر هیچ دردی هفتاد بار نخواندم مگر آن که درد برطرف شد.

ج: پند آموز بودن

از دیگر کارکردهای قرآن از دیدگاه‌ امیرمؤمنان علی(ع) پندآموزی آن می‌باشد آنجا که فرمود: «به راستی که نیکوترین داستان و رساترین پند و سودمندترین اندرز، کتاب خداوند بزرگ و شکست‌ناپذیر است.» خداوند در چند آیه از انسان خواسته تا از آیات قرآن پند گیرند آنجا که خطاب به رسول اکرم(ص) فرموده است: «ما این قرآن را بر زبان تو آسان کردیم تا آن‌ها متذکر شوند و پند گیرند» با اینکه قرآن محتوایش فوق‌العاده عمیق و ابعادش بسیار گسترده است اما ساده، روان، همه کس فهم و قابل استفاده برای همه قشرهاست، مثال‌هایش زیبا، تشبیهاتش طبیعی و رسا، داستانهای واقعی و آموزنده، دلائلش روشن و محکم، بیانش ساده و فشرده و پر محتوا، و در عین حال شیرین و جذاب، تا در اعماق قلوب انسان‌ها نفوذ کند، بیخبران را آگاه و دلهای آماده را متذکر سازد.

در سوره قمر نیز در چند آیه به این مسئله اشاره شده و فرموده است: «ما قرآن را برای تذکر و پند گرفتن سهل و آسان ساختیم؛ آیا کسی هست که پند گیرد و متذکر شود؟»