محمدمهدی طهرانچی، در برنامه ویژه برمودا شبکه خبر سیما درباره پیشینه خانوادگی خود گفت: خانواده ما از سادات طباطبایی بروجرد هستند که نسبشان به امام حسن مجتبی(ع) میرسد. پدر بزرگ من از تجار معتبر بروجرد بود که در زمینه صادرات محصولات کشاورزی مانند نخود و لوبیا فعالیت داشت. مادرم اما نخستین نسل خانواده بود که در تهران متولد شد، حدوداً از سال ۱۳۰۰ خورشیدی به بعد.
وی با اشاره به مهاجرت خانواده به تهران افزود: پدرم در دهه ۱۳۲۰ پس از تحولات اقتصادی آن دوران، ابتدا به اهواز رفت و سپس به تهران مهاجرت کرد. عنوان طهرانچی در آن زمان به کسانی گفته می شد که در امور مرتبط با پایتخت فعالیت داشتند. پدرم در تهران به تجارت پرداخت، اما متأسفانه در میانسالی به دلیل مشکلات اقتصادی دچار ورشکستگی شد و درگذشت.
خاطرات کودکی و نوجوانی در تهران قدیم
رئیس دانشگاه آزاد اسلامی با ذکر جزئیات بیشتری از محله های قدیمی تهران گفت: محله ما در جنوب تهران قرار داشت، جایی بین خیابان ادیب، آب بنگول، ری و مسجد سنگی. کوچه پس کوچه هایی که امروز بسیاری از آن ها تغییر کرده اند. مسجد زهرا که هنوز پابرجاست، از اماکنی بود که در آن بزرگ شدیم.
وی ادامه داد: من در بیمارستان مهر (که امروز بیمارستان شهید شهریاری نام دارد) به دنیا آمدم. آن دوران، تهران حال و هوای دیگری داشت. زندگی ساده تر بود و مردم روابط صمیمانه تری با هم داشتند. شناسنامه من خیابان ادیب ثبت شده، هرچند محل تولدم بیمارستان مهر بود که آن زمان از مراکز درمانی معتبر پایتخت محسوب میشد.
یاد یاران و دوران مبارزه
طهرانچی به یاد دوستان شهید خود پرداخت و گفت: از سنین ۱۶-۱۷ سالگی با گروهی از دوستان همراه بودم که بعدها به شهادت رسیدند. شهید عرب، محسن، مجید و مسعود از جمله این عزیزان بودند. ما در فضای قبل از انقلاب با هم رشد کردیم و بعد از انقلاب نیز در جبهه ها همراه بودیم.
طهرانچی درباره تحصیلات خود توضیح داد: من دکترای فیزیک را از روسیه (اتحاد جماهیر شوروی سابق) دریافت کردم. دوران اقامتم در مسکو مقارن با سال های پایانی حکومت شوروی بود و شاهد تحولات عظیمی در آن کشور بودم.
وی افزود: در آن دوره، دو انقلاب مهم را به چشم دیدم: انقلاب اسلامی ایران که مبتنی بر ارزش های دینی بود و تحول شوروی از کمونیسم به سمت سرمایه داری. این دو تجربه متفاوت، درسهای بزرگی برای من داشت.
رئیس دانشگاه آزاد اسلامی با تحلیل عمیقتری از دلایل فروپاشی شوروی گفت: بر اساس مشاهداتم، سه عامل اصلی در فروپاشی شوروی نقش داشتند: فساد سیستماتیک در بدنه حزب کمونیست: این فساد از سطوح بالا تا پایین گسترده بود. شکاف بین حکومت و مردم: سیستم نتوانست به نیازهای فکری و مادی مردم پاسخ دهد. تعارض ارزشهای حاکم با فطرت انسانی: سیستم کمونیستی با ذات و فطرت انسان ها در تعارض بود.
وی به مثال هایی عینی اشاره کرد: در شوروی، مصرف مشروب فقط در آخر هفته ها مجاز بود، اما از طرفی مردم با کمبودهای شدید کالاهای اساسی مواجه بودند. وقتی نخستین شعبه مکدونالد در مسکو افتتاح شد، مردم ساعت های طولانی در صف می ایستادند. این نشان می داد که سیستم اقتصادی شوروی پاسخگوی نیازهای مردم نیست.
درس هایی برای مدیریت امروز
طهرانچی با تطبیق این تجربیات با شرایط امروز ایران گفت: آنچه از فروپاشی شوروی آموختم این است که هر نظام سیاسی باید به نیازهای واقعی مردم پاسخ گوید، از فساد سیستماتیک جلوگیری کند، به تحولات فکری جامعه حساس باشد، بین خواست مردم و سیاست های حکومت تعادل برقرار کند.
وی تأکید کرد: در دانشگاه آزاد اسلامی همواره تلاش کرده ایم این اصول را مد نظر قرار دهیم. ارتباط با جامعه، پاسخگویی به نیازهای روز و پیشگیری از فساد از اولویت های ما بوده است.
طهرانچی در بخش دیگری از سخنانش به مسائل دانشگاهی پرداخت و گفت: امروز دانشگاه های ما باید بیش از گذشته به نیازهای جامعه و صنعت توجه کنند. ارتباط دانشگاه با صنعت و جامعه نباید یک شعار باشد، بلکه باید به برنامه های عملیاتی تبدیل شود.
وی از تجربیات دانشگاه آزاد اسلامی گفت: در سال های اخیر تلاش کرده ایم با ایجاد پارک های علم و فناوری و مراکز رشد، این ارتباط را تقویت کنیم. همچنین توجه به علوم میان رشته ای و پاسخ به نیازهای نوظهور جامعه از اولویت های ماست.
طهرانچی با تأکید بر ارزش های انقلابی گفت: آنچه از دوستان شهیدم آموختم این بود که باید همواره به ارزش ها وفادار بمانیم، اما این وفاداری نباید ما را از واقعیت های جامعه و نیازهای روز غافل کند. مدیریت امروز کشور نیازمند تلفیق خرد و تجربه است.
وی با اشاره به شعار سال افزود: امسال را باید سال تحول در آموزش عالی بدانیم. تحولی که هم به نیازهای داخلی پاسخ دهد و هم جایگاه بین المللی ما را ارتقا بخشد.
خاطرات چرنوبیل و تحلیل فروپاشی شوروی
طهرانچی با اشاره به حادثه چرنوبیل گفت: بعد از فاجعه چرنوبیل، من در آنجا بودم. یکی از دانشجویانی که در خوابگاه با او آشنا شدم، از اتفاقات قبل از حادثه تعریف می کرد. می گفت وقتی آمریکایی ها آزمایشی انجام دادند، استالین دستور داد اورانیوم را پشت کامیون بگذارند و بدون هیچ محافظتی حمل کنند. راننده ها تحت تأثیر تشعشعات قرار می گرفتند، اما برای مسئولان مهم نبود.
وی ادامه داد: سربازانی که بدون پوشش مناسب برای مهار حادثه وارد شدند، داستان بسیار بزرگی است که هنوز به طور کامل بازگو نشده. بسیاری از آن ها در اثر تشعشعات به سرطان مبتلا شدند. این موضوع از نظر من نقطه عطفی در تحلیل دلایل فروپاشی شوروی است. وقتی انسانیت و سلامت انسان ها برای حکومت اهمیت نداشته باشد، پایه هایش سست می شود.
تحلیل نسلی و تغییرات اجتماعی
طهرانچی به تحلیل نسلی پرداخت و بیان کرد: نسل ما که بین سال های ۳۵ تا ۵۷ متولد شده، انقلاب و جنگ را تجربه کرده است. نسل بعدی از ۶۸ تا ۸۴ دوران سازندگی و توسعه را دید. اما نسل جدید که بعد از ۸۴ به بلوغ رسیده، در فضای کاملاً متفاوتی بزرگ شده است.
وی تأکید کرد: ما امروز با نسلی مواجهیم که در فضای گسترده اطلاعاتی رشد کرده است. نمی توانیم بگوییم فقط گزاره های خودمان را می پذیریم. مثل این است که بگوییم در کنار دریا ایستاده ایم اما نمی خواهیم تحت تأثیر جزر و مد قرار بگیریم. واقعیت این است که محیط دور و نزدیک جای خود را عوض کرده است.
مدیریت دانشگاهی و ارتباط با دانشجویان
رئیس دانشگاه آزاد اسلامی درباره روش های مدیریتی خود گفت: من شخصاً ایمیل هایم را خودم می خوانم و پاسخ می دهم. در فضای مجازی هم فعالم و نظرات دانشجویان را مستقیم دریافت می کنم. حتی تندترین انتقادات را پیگیری می کنم.
وی از سیستم جدید نظارتی دانشگاه خبر داد: سیستمی طراحی کردهایم که هر ۴۰۰ دانشجو یک حامی دارند و تمام مکاتبات رصد می شود. هدف ما این است که دانشگاه را به سمت خدمت رسانی بهتر به دانشجویان سوق دهیم.
تغییر در روش های آموزشی
طهرانچی به تغییرات نسلی در آموزش اشاره کرد: وقتی من ریاضی درس می دادم، سه تخته سیاه پر می کردم. امروز دانشجویان با نیم تخته هم خسته می شوند. فضای تربیتی کاملاً عوض شده و ما باید زبان این نسل را بفهمیم.
وی افزود: مثل رادیویی هستیم که باید روی فرکانس مخاطب تنظیم شود. فرکانس طبیعی دانشجویان امروز تغییر کرده و ما هم باید روش هایمان را اصلاح کنیم.
رویکرد انسانی در مدیریت
طهرانچی با اشاره به روش های انسانی در مدیریت گفت: وقتی دانشجویی تخلف می کند، با او گفت و گو می کنیم. مثل پدری که با فرزندش صحبت می کند. این روش باعث شده کمترین حوادث را داشته باشیم.
وی تأکید کرد: دانشگاه باید فضایی باشد که دانشجویان بتوانند آزادانه نظراتشان را بیان کنند، اما در چارچوب اصول علمی و اخلاقی. این تعادل ظریفی است که باید حفظ شود.
طهرانچی در پاسخ به اینکه اگر امروز دانشجوی دانشگاه آزاد بودید، از چه چیزی گلایه می‌کردید؟ گفت: مشکل اصلی این است که ما قوه عاقله مستمری در نظام مدرسه و دانشگاه نداریم که بتواند همگام با تحولات پیش برود.
تجربه آلمانی‌ها و الگوی دارالفنون
وی به تجربه کارشناسان آلمانی اشاره کرد: زمانی کارشناسان آلمانی به ایران آمدند و پیشنهاد دادند به جای ساخت دانشگاه‌های متعدد، مراکز فنی‌حرفه‌ای ایجاد کنید تا افراد برای ورود به دانشگاه آماده شوند. این همان الگویی بود که در دارالفنون داشتیم.
رئیس دانشگاه آزاد گفت: مسیر توسعه مسیر تقلیدی نیست. شرایط هر کشور منحصر به فرد است، مثل حرکت آونگ مرکب که هر بار شکل متفاوتی دارد. روش ما باید بومی باشد - نه کاملاً آن روش و نه این روش.
آشفتگی در نظام آموزشی
طهرانچی به مشکلات ساختاری اشاره کرد: نظام آموزشی ما با جامعه پیوند درستی ندارد. دانشگاه‌ها زیر نظر وزارت علوم هستند، مدارس تحت مدیریت آموزش و پرورش، و هر کدام حقوق و قوانین جداگانه‌ای دارند. این جزیره‌های جداگانه هیچ ارتباطی با هم ندارند.
وی ادامه داد: فاصله دانشجویان با بازار کار و صنعت بسیار زیاد است. نظام آموزشی ما همچنان بر محفوظات تکیه دارد، در حالی که جوان امروز دانش را از ماشین (فضای مجازی) می‌گیرد. ما نمی‌توانیم با این نسل ارتباط برقرار کنیم چون سیستم آموزشی ما به روز نشده است.
لزوم تغییر روش‌های آموزشی
طهرانچی تأکید کرد: باید روش مواجهه با آموزش را تغییر دهیم. چرا دانشجویان امروز باید وقتشان را صرف یادگیری مهارت‌های قدیمی مانند 'جذر گرفتن' کنند؟ در دانشگاه آزاد شروع به تغییر نظام دروس عمومی کردهایم که بسیاری احساس می‌کنند مفید نیستند.
آموزش عینی و تجربه محور
وی به تجربه موفق در اصفهان اشاره کرد: وقتی دانشجویان را به خانه مشروطه بردیم و آن ها مستقیماً با تاریخ مواجه شدند، سوالات بسیار جالبی مطرح کردند. اینگونه دانشجو ارتباط کاملاً متفاوتی با تاریخ برقرار می‌کند.
تغییر نقش معلم
طهرانچی افزود: نظام آموزشی ما باید از حالت معلم‌محور خارج شود. امروز دانشجویان حافظه قوی‌تری از ما دارند. فریاد زدن که «روزگار عوض شده» فایده‌ای ندارد.وزارت علوم ما که ۸۰ سال است از پول نفت ارتزاق می‌کند، مسئله اجتماعی را درک نکرده است.
طهرانچی پیشنهاد داد: ما نیازمند تحولی اساسی در نظام آموزشی هستیم که شامل ارتباط موثر با صنعت، آموزش عینی و تجربه‌محور، به‌روزرسانی محتوای درسی، یکپارچه‌سازی نظام آموزشی و درک نیازهای نسل جدید می‌شود.
طهرانچی بیان کرد: واقعیت این است که دانشگاه در ایران از ابتدا مسئله توسعه و پیشرفت نبوده. سیاستگذاران آموزشی صرفاً می‌خواستند زمان بخرند. زمانی صف‌های کنکور انبوه بود، بعد به لیسانس‌های بیکار رسیدیم و امروز به دکترهای بیکار.
نیازهای جامعه پیچیده امروز
وی با اشاره به پیچیدگی‌های فناورانه جامعه افزود: جامعه امروز بسیار پیچیده‌تر شده. برای مواجهه با فناوری‌های پیشرفته، حداقل سواد کافی نیست. سؤال اینجاست: آیا دانشگاه واقعاً آنچه را که جامعه نیاز دارد ارائه می‌دهد؟
طهرانچی به موضوع تغذیه و فضای دانشگاه اشاره کرد: در مورد سلف دانشگاه، ما تفکیک جنسیتی نداریم. دانشجویان دختر و پسر در رستوران‌های عمومی شهر بدون مشکل کنار هم می‌نشینند. مشکل زمانی ایجاد می‌شود که بخواهیم به سفارش جریانی خاص، محیطی مصنوعی ایجاد کنیم.
محمدمهدی طهرانچی در بخشی از سخنان خود به سبک زندگی ساده و صمیمی در محیط دانشگاه اشاره کرد و گفت: غذایی که من میل می‌کنم، ما جدا از دانشجویان نیستیم. معمولاً غذای ساده‌ای می‌خورم و هزینه‌اش را هم خودم پرداخت می‌کنم. گاهی هم فقط تخم مرغ ساده می‌خورم.
طهرانچی تأکید کرد: دانشگاه محیطی علمی است و دانشجویان دختر و پسر به صورت طبیعی در کلاس‌ها و محیط‌های آموزشی با هم تعامل دارند. مشکلی با این نوع ارتباطات سالم و علمی نداریم. هدف ما حفظ حریم‌های اخلاقی بدون ایجاد فضای تحمیلی است.
رئیس دانشگاه آزاد درباره هوش مصنوعی گفت: اگر دانشجویی با چت‌جی‌پی‌تی پایان‌نامه بنویسد، باید بپذیریم که این واقعیت جدید است. ما باید یاد بگیریم با این ابزارها کار کنیم، نه اینکه با آنها بجنگیم. دانشجوی امروز با موبایل زندگی می‌کند، نمی‌توانیم او را از این ابزار محروم کنیم.
دستاوردهای کوانتومی دانشگاه آزاد
طهرانچی با افتخار از دستاوردهای علمی دانشگاه گفت: در مرکز تحقیقات علوم و فناوری‌های کوانتومی دانشگاه آزاد، موفق به ساخت کامپیوتر کوانتومی شده‌ایم که در منطقه حرف اول را می‌زند. این فناوری می‌تواند محاسباتی که ۱۰ هزار سال طول می‌کشد را در چند ثانیه انجام دهد.
وی به چالش‌های مالی اشاره کرد: سهم شهریه از بودجه دانشگاه از ۸۵-۹۰% به ۶۰-۶۵% کاهش یافته است. حقوق استادیاران حدود ۲۳ میلیون تومان است که بسیار ناکافی است. باید حداقلی برای معیشت استادان فراهم کنیم تا بتوانند با آرامش به آموزش و پژوهش بپردازند.
طهرانچی پیشنهادهای خود را اینگونه بیان کرد: بازنگری در نظام آموزشی متناسب با نیازهای فناورانه جامعه، پذیرش واقعیت‌های جدید مانند هوش مصنوعی در آموزش، حمایت مالی بیشتر از دانشگاه‌ها برای کاهش وابستگی به شهریه، بهبود شرایط معیشتی اساتید و پژوهشگران، حفظ کرامت انسانی در تمام سیاست‌گذاری‌های دانشگاهی در دانشگاه آزاد اسلامی در دستور است.
طهرانچی تأکید کرد: ما در دانشگاه آزاد تلاش می‌کنیم با حفظ اصول علمی و انسانی، پلی بین سنت و مدرنیته بزنیم. آینده از آن کسانی است که بتوانند این تعادل را حفظ کنند و همزمان با تحولات جهانی پیش بروند.
چرا معاون امور مجلس را عوض کردم؟
دکتر طهرانچی با صراحت اعلام کرد: در دوره مسئولیتم در دانشگاه آزاد، به هیچ وجه هزینه‌ای برای هیچ جریان انتخاباتی - چه پنهان و چه آشکار - انجام نشده و نخواهد شد. دانشگاه نباید خرج هیچ جریان سیاسی شود. وی به خاطره‌ای اشاره کرد: روزی معاون امور مجلس پیشین پیشنهاد داد با افرادی خاص عکس بگیرم تا حمایت برخی را جلب کنیم. بلافاصله آن معاون را عوض کردم، چون دانشگاه اثرات بلندمدت دارد و نباید وارد این بازی‌ها شود.
رئیس دانشگاه آزاد تأکید کرد: دانشگاه ما اجتماعی است و همه نحله‌های فکری در آن حضور دارند. اگر دانشگاه را ارزان بفروشیم، مسئولیت ملی‌مان را انجام نداده‌ایم.
طهرانچی به خاطرات کودکی خود اشاره کرد: در کلاس پنجم، مسئول تکثیر برگه‌های امتحانی با دستگاه استنسیل بودم. یکبار معلم سؤالی درباره جنگ‌های پیامبر(ص) پرسید که پاسخ صحیح غزوات بود، اما من ۱۹.۷۵ نوشته بودم. معلم اصرار داشت پاسخ را تغییر دهم، اما مقاومت کردم. وی افزود: هرگز تقلب نکردم، چون با یکبار مطالعه، مطالب را یاد می‌گرفتم. همیشه معدلم ۱۹ بود، جز در کلاس دوازدهم که به دلیل حضور در جبهه، مدرسه نرفتم.
وی ادامه داد: در کنکور شرکت کردم و رشته فیزیک قبول شدم. برای ارشد هم ابتدا فیزیک دانشگاه شهید بهشتی را انتخاب کردم. آن دوران، سهمیه رزمندگان چندان تأثیری نداشت، چون تازه آغاز شده بود.
مدیریت دانشگاه در شرایط خاص
طهرانچی به خاطره‌ای از مدیریت دانشگاه در برف اشاره کرد: در علوم تحقیقات، دانشجویی تماس گرفت که چرا با وجود برف، دانشگاه تعطیل نشده. پاسخ دادم دانشگاه معمولاً تعطیل نمی‌شود. او گفت: من مشکلی ندارم، ولی دفعه قبل در برف ماندگار شدم و مجبور شدم همسرم را صدا بزنم.'این نشان‌دهنده تنوع شرایط ۱ میلیون و ۴۰۰ هزار دانشجوی ماست.
طهرانچی در پایان تأکید کرد: مدیریت دانشگاه آزاد با این حجم از دانشجویان با شرایط مختلف، نیازمند درک عمیق و انعطاف‌پذیری است. ما همواره تلاش کردهایم ضمن حفظ اصول، با شرایط مختلف دانشجویان همراه باشیم.
نظر شما