قصه‌ای در بین شیرازی‌ها هست که می‌گوید تا زمان‌امیر عضدالدوله دیلمی کسی از مقبره احمدبن‌موسی اطلاعی نداشته و قبر ایشان زیر تلی از خاک و گل پنهان بوده و اطراف آن، خانه‌های متعدد ساخته شده بوده. پیرزنی در پایین آن تل، خانه‌ داشته. پیرزن هر شب جمعه، آخر شب می‌دیده چراغی در نهایت روشنایی در بالای تپه می‌درخشد و تا طلوع صبح روشن است. پیرزن چند شب جمعه روشنایی را می‌بیند. با خودش می‌اندیشد شاید در این مکان، مقبره یکی از امامزادگان یا اولیاءالله باشد، بهتر است ‌به امیر عضدالدوله خبر بدهم.

پیرزن به سرای‌امیر عضدالدوله دیلمی می‌رود و آنچه را که دیده به عرض می‌رساند. درباریان که این موضوع را باور نکرده‌اند، هر کدام چیزی می‌گویند اما امیر می‌گوید همین شب جمعه به خانه پیرزن می‌روم تا از موضوع آگاه شوم.

شب جمعه، شاه دور از خدم و حشم به خانه پیرزن می‌آید و به پیرزن می‌گوید هر وقت چراغ را دیدی مرا خبر کن.

چون ثلث آخر شب شد پیرزن بر حسب معمول روشنایی پرنوری قوی‌تر از دیگر شب‌های جمعه مشاهده کرد و از شدت شعفی که به وی دست داده بود بر بالین‌امیر عضدالدوله می‌آید و بی‌اختیار سه مرتبه فریاد می‌زند: شاه! چراغ...

امیر عضدالدوله دستور می‌دهد خاک را بشکافند. پیکر مطهری پیدا می‌شود که بر انگشترش نام «احمدبن‌موسی» حک شده است.

بنایی برای شاهچراغ

تاریخ ساخت بنای حرم حضرت شاهچراغ به دوران عضدالدوله دیلمی از سلاطین آل بویه نسبت داده می‌شود و این حرم زیبا با برخورداری از کاشی کاری و آینه کاری‌های بی‌نظیر در سال ۱۳۲۱ در فهرست آثار ملی ایران نیز به ثبت رسید.

حرم حضرت شاهچراغ از نظر هنر و معماری اسلامی و ایرانی دارای اهمیت بسزایی است و سبک معماری آن از سبک آذری برگرفته شده که در زمان ایلخانی رواج داشت.

وجود چهار شاه نشین در حرم مطهر این حضرت در چهار سو و وجود یک مسجد تاریخی در ضلع غربی آن را بسیار خاص کرده است و ضریح نقره حرم در بخش شاه نشین زیر گنبد قرار دارد و حرم بردارشان، حضرت سید میر محمد نیز در شمال شرق حیاط حرم واقع شده است.

حرم حضرت شاهچراغ چهار صحن به نام‌های صحن امام جواد(ع)، حضرت معصومه(ع)، صحن اصلی و صحن عتیق و سه شبستان دارالعباده، حضرت سید میر محمد و شبستان بزرگ امام خمینی(ره) دارد که ضریح ‌ایشان در شبستان دارالعباده قرار گرفته است.

در مسیر حرم

حرم مطهر حضرت شاهچراغ در شیراز، خیابان لطفعلی خان زند، خیابان احمدی واقع شده است و حرم‌های احمدی و محمدی در گذشته صحن مستقلی داشتند که از راه بازار بین‌الحرمین به هم متصل بودند اما در طرح توسعه این آستان مقدس، صحن مطهر بزرگ‌تر می‌شود و در حال حاضر در یک صحن قرار دارند و حرم سید میرمحمد در شمال شرق و حرم حضرت شاهچراغ در غرب حیاط قرار گرفته است.

گنبدی بر فراز یک حرم مطهر

نخستین گنبد بقعه مطهر حضرت شاهچراغ در زمان اتابکان فارس و سال ۶۰۵ هجری شمسی ساخته می‌شود و ملکه تاشی خاتون، مادر شاه ابواسحاق اینجو در سال ۷۲۳ هجری شمسی این گنبد را تعمیر می‌کند، گنبد در زلزله ۱۲۰۲ هجری شمسی، فرو می‌ریزد و حسینعلی میرزا قاجار، حاکم فارس، دستور ساخت گنبد جدیدی را می‌دهد که این گنبد در سال ۱۲۰۹ هجری شمسی، تعمیر و سوره مبارکه «فتح» بر ساقه داخلی آن آینه کاری می‌شود.

گنبد در زلزله سال ۱۲۳۲ هجری شمسی شکاف برمی‌دارد و تعمیر می‌شود اما به دلیل خطر ریزش در سال ۱۳۳۸ هجری شمسی، گنبدی با اسکلت آهنی روی پایه‌دهای گنبد قرار می‌گیرد و در زمان تولیت آیت الله سید محمد مهدی دستغیب نیز کاشی‌کاری‌های گنبد مرمت می‌شوند و قطعات کاشی با قالب‌های فلزی به بدنه اصلی گنبد وصل می‌شود.

گنبد این حرم مطهر بیش از ۵۰۰ متر مربع است که ارتفاع و قطر آن ۱۴ متر است که با کاشی معرق مشکی، کرم، سبز، قهوه‌ای، زرد، سفید، فیروزه‌ای، لاجوردی و طلایی مزین شده است.

موزه‌ای در جوار حرم

موزه آستان مقدس حضرت شاهچراغ در عید مبعث در سال ۱۳۴۴ هجری شمسی ایجاد می‌شود و در سال ۱۳۶۳ هجری شمسی تعدادی از اتاق‌های ضلع شمالی صحن شریف به سالن تبدیل می‌شوند و برخی ازاشیای موزه در آنجا به نمایش درمی آید اما ساختمان فعلی این موزه در سال ۷۲ در ضلع جنوبی حرم به بهره‌برداری می‌رسد و اکنون بیش از 8 هزاراشیا و بیش از 3 هزار نسخه خطی و سند قدیمی را به صورت گردشی به نمایش می‌گذارد.

در گذشته قرآنی به خط کوفی روی مرقد امامزاده احمدبن‌موسی قرار داشت که کتابت آن به حضرت علی(ع) نسبت داده می‌شود که فرهاد میرزا، دستور ساخت جعبه‌ای از خاتم برای این قرآن را می‌دهد و بعدها این قرآن همراه با جعبه خاتمش به موزه پارس در شیراز انتقال می‌یابد و در حال حاضر در این موزه نگهداری می‌شود.

روزی برای شاهچراغ

روز تولد حضرت شاهچراغ مشخص نیست و بر اساس تصمیم شورای عالی انقلاب فرهنگی از سال ۸۸ فاصله میان تولد حضرت معصومه(س) و حضرت امام رضا(ع) که به عنوان دهه «کرامت»، نام‌گذاری شده یک روز(ششم ذی القعده) به بزرگداشت‌ایشان اختصاص داده شده و در تقویم کشور به نام روز گرامیداشت حضرت شاهچراغ ثبت شده است.

خبرنگار: مریم شمالیان