امیر سرتیپ خلبان عزیز نصیرزاده، روز گذشته در دیدار با همتای ارمنی بر اهمیت راهبردی روابط دو کشور تأکید و ضمن حمایت از روند مذاکرات صلح میان ایروان و باکو گفت: سیاست اصولی ما تقویت روابط با همه همسایگان به‌ویژه ارمنستان است و هیچ مانعی نمی‌تواند در این مسیر خللی وارد کند. وی همچنین حفظ تمامیت سرزمینی و ثبات مرزهای منطقه را از اصول تغییرناپذیر سیاست ایران خواند و افزود: مرز مشترک ایران و ارمنستان، راه ارتباطی تاریخی دو ملت است و تهران اجازه هیچ‌گونه دست‌اندازی به این مرز را نخواهد داد.
تقویت مناسبات با ارمنستان در شرایطی است که تهران همزمان درصدد توسعه روابط با جمهوری آذربایجان نیز برآمده است. در این راستا رزمایش مشترک چهار روزه با عنوان «ارس ۲۰۲۵» با مشارکت نیروهای ویژه نیروی زمینی سپاه پاسداران و یگان‌های ویژه نیروی زمینی ارتش جمهوری آذربایجان در خاک این همسایه شمالی برگزار شد و روز گذشته با موفقیت پایان یافت. ایران البته ۲۱فروردین نیز رزمایش مشترک دو روزه‌ای با ارمنستان در منطقه عمومی نوردوز برگزار کرد. هدف این اقدام، تقویت امنیت مرزها عنوان شد و در راستای صلح پایدار در منطقه بود.

ایجاد سازوکارهای بازدارنده در مقابل مداخلات خارجی
اما در حالی که قفقاز جنوبی این روزها به عرصه‌ای برای رقابت‌های آشکار و پنهان قدرت‌های فرامنطقه‌ای بدل شده، جمهوری اسلامی با تکیه بر اصول راهبردی سیاست خارجی خود، به بازیگری مقتدر در این معادله ژئوپلیتیکی تبدیل شده است. توازنی که ایران در این منطقه برقرار کرده، نه تنها در برابر دیکته‌های واشنگتن و تل‌آویو، بلکه در برابر تحرکات منطقه‌ای و براساس همزیستی همسایگان، احترام به مرزهای تاریخی و رد قاطع مداخلات بیگانه شکل گرفته است. توسعه مناسبات به‌طور موازی با جمهوری آذربایجان و ارمنستان نشان‌دهنده اراده جدی ایران برای تأمین امنیت منطقه‌ای از مسیر همکاری‌ با همسایگان است.
دکتر هیراد مخیری، کارشناس مسائل قفقاز هم در گفت‌وگو با قدس با اشاره به روندهای جاری (رزمایش نظامی با باکو و سفر وزیر دفاع به ایروان) آن را نشانه‌ای روشن از همگرایی سیاسی و امنیتی میان ایران و کشورهای منطقه دانست و گفت: رزمایش‌های نظامی مشترک همواره از مؤلفه‌های مهم همگرایی میان کشورها به‌ویژه در حوزه‌های سیاسی و امنیتی بوده و جمهوری اسلامی نیز در چارچوب دیپلماسی فعال نظامی، گام‌های مؤثری در این راستا برداشته است. وی تصریح کرد: رزمایش اخیر ایران و جمهوری آذربایجان، در کنار رزمایش برگزار شده با ارمنستان در منطقه نوردوز در روزهای ابتدایی سال جاری، نشانگر سیاست نوین و واقع‌گرایانه تهران در قبال تحولات قفقاز جنوبی است. این سیاست متوازن، برمبنای صلح‌محوری و در عین حال حفظ اقتدار نظامی تعریف شده است.
این استاد دانشگاه با بیان اینکه چنین همکاری‌هایی می‌تواند تبلور دیدگاه راهبردی ایران برای حفظ ثبات منطقه‌ای باشد، ادامه داد: باید به این نکته توجه داشت که ابداع این سری از همکاری‌های نظامی از سوی تهران بیانگر مواضع نوین مصلحت‌اندیشانه ایران در مسیر توازن‌ قدرت با بنیه صلح‌محور برای همسایگان منطقه قفقاز جنوبی تعبیر می‌شود. رویکرد ایران در قبال قفقاز، دارای پیشینه است اما تفاوت آن در شرایط کنونی، همراهی با اقدام عملی و میدانی است که می‌تواند نقشی کلیدی در شکل‌دهی به نظم جدید در این منطقه ایفا کند.
مخیری با اشاره به اهمیت برگزاری همزمان رزمایش با هر دو کشور آذربایجان و ارمنستان، افزود: این الگو از همکاری‌ها نه تنها می‌تواند در برطرف کردن تضادهای سیاسی و امنیتی تهران و باکو مفید باشد، بلکه رزمایش مشترک نظامی با ارمنستان نیز می‌تواند در روابط سیاسی و امنیتی پرچالش باکو و ایروان عامل مثبت تلقی شود و فعالیت‌ها در چارچوب‌های همکاری‌های سه‌جانبه و چندجانبه را به مسیر متفاوتی نسبت به گذشته سوق دهد.
مخیری درباره پیامدهای این رزمایش‌ها در آینده منطقه‌ای قفقاز، معتقد است: تداوم چنین رزمایش‌هایی می‌تواند به ایجاد سازوکارهای بازدارنده در برابر تهدیدات خارجی و مداخلات بازیگران فرامنطقه‌ای منجر شود. همچنین این همکاری‌ها بستر مناسبی برای ایجاد پیمان‌نامه‌های امنیتی میان سه کشور فراهم می‌کند.
وی با تأکید بر اینکه حضور فعال نظامی ایران در قفقاز به معنای ارتقای تجربه عملیاتی نیروهای مسلح کشور نیز است، گفت: تقویت بنیه نظامی ایران در منطقه قفقاز جنوبی، نه تنها تضمین‌کننده امنیت ملی، بلکه عاملی مؤثر در ایجاد توازن راهبردی میان همسایگان و تجربه‌ای ارزشمند برای ارتقای توان بازدارندگی کشور به شمار می‌رود. مخیری در پایان تصریح کرد: همچنین این عوامل می‌تواند سبب ایجاد کارگروه‌ها و پیمان‌نامه‌های امنیتی میان این سه کشور در راستای مقابله با تهدیدات امنیتی مشترک خود با کشورهای دیگر شود و از سوی دیگر منافع امنیتی ایران را در راستای تقویت بنیه و تجربه توان نظامی خود در ژئوپلیتیک قفقاز جنوبی ارتقا دهد و موجب تجربه بسیار ارزشمندی در توان نظامی ایران شود.

خبرنگار: سید حسین حسینی