در شرایطی که مدیریت منابع حیاتی کشور از اهمیت مضاعفی برخوردار شده، یکی از مهم‌ترین موضوعاتی که می‌تواند هم به حفظ آرامش جامعه کمک کند و هم تاب‌آوری ملی را افزایش دهد، اصلاح شیوه تخصیص یارانه انرژی، به‌ویژه یارانه بنزین است. در همین راستا، طرحی با عنوان «بنزین به نفر» می‌تواند نحوه توزیع یارانه بنزین را از مدل «به خودرو» به مدل «به کد ملی افراد» تغییر دهد.

در این طرح، به هر شهروند ایرانی، صرف‌نظر از داشتن یا نداشتن خودرو، روزانه یک لیتر بنزین یارانه‌ای تعلق می‌گیرد. این سهمیه در یک حساب اعتباری ذخیره می‌شود و افراد می‌توانند آن را مصرف کنند یا در صورت عدم نیاز، بفروشند. این فروش از طریق یک سامانه رسمی انجام خواهد شد و سود حاصل از آن به خود فرد تعلق می‌گیرد.

هدف از این تغییر، اصلاح عدالت در توزیع یارانه‌هاست. در شیوه فعلی، یارانه بنزین به خودروها اختصاص می‌یابد. این یعنی افرادی که چند خودرو دارند، چند برابر دیگران از یارانه انرژی بهره‌مند می‌شوند، در حالی که بسیاری از خانوارها اصلاً خودرو ندارند و از این یارانه بی‌بهره‌اند. با اجرای مدل «بنزین به نفر»، این تبعیض ساختاری حذف می‌شود و یارانه به شکلی عادلانه‌تر میان مردم توزیع خواهد شد.

اما این طرح تنها به مسئله عدالت اجتماعی محدود نمی‌شود. در شرایط جنگی یا بحران، زیرساخت‌های سوخت‌رسانی ممکن است با اختلال مواجه شوند. در چنین حالتی، اگر بنزین بر اساس کد ملی و به‌صورت اعتباری به افراد تعلق بگیرد، حتی اگر دسترسی به پمپ‌بنزین ممکن نباشد، افراد سهمیه‌شان را از دست نمی‌دهند. می‌توانند آن را نگه دارند و بعداً استفاده یا تبدیل به پول کنند. این ویژگی، پدافند غیرعامل را در حوزه انرژی تقویت می‌کند و به مردم احساس امنیت بیشتری می‌دهد.

همزمان با اجرای این طرح، استفاده از سوخت‌های جایگزین، به‌ویژه CNG برای ناوگان حمل‌ونقل عمومی تقویت خواهد شد. این اقدام در راستای متنوع‌سازی سبد سوخت کشور صورت می‌گیرد؛ تنوعی که یکی از الزامات کلیدی برای تقویت امنیت انرژی در شرایط حساس امروز به‌شمار می‌رود. گاز طبیعی، که ایران از ذخایر گسترده و قابل اتکایی از آن برخوردار است، نه‌تنها پاک‌تر و ارزان‌تر از بنزین است، بلکه برای ناوگان‌های پرمصرف مانند اتوبوس‌ها و تاکسی‌ها، گزینه‌ای مناسب و پربازده محسوب می‌شود. با هدایت تدریجی مصرف ناوگان حمل‌ونقل عمومی به سمت CNG و همزمان، تخصیص بنزین یارانه‌ای به مصرف شخصی، می‌توان وابستگی به بنزین را کاهش داد، آلایندگی را کنترل کرد و از منابع داخلی کشور به شکلی بهینه‌تر بهره‌برداری نمود.

در حوزه اجرا، این طرح نیازمند حذف تدریجی کارت سوخت و اتصال سهمیه بنزین به کارت بانکی و کد ملی افراد است. زیرساخت این کار در حال حاضر در شهر تهران فعال شده و امکان گسترش آن به سراسر کشور وجود دارد. با این اتصال، شفافیت در مصرف افزایش می‌یابد، امکان سوءاستفاده کاهش پیدا می‌کند و کنترل مصرف سوخت آسان‌تر می‌شود.

نکته قابل توجه در این طرح، عدم افزایش قیمت بنزین است. بر خلاف طرح‌های قبلی که معمولاً با گران شدن سوخت همراه بودند، در این مدل قرار است با تغییر در شیوه تخصیص، بدون افزایش نرخ، مصرف مدیریت شود. علاوه بر آن، افرادی که سهمیه خود را ذخیره می‌کنند، در آینده می‌توانند آن را با نرخ مصوب و حتی با پاداشی مازاد بفروشند؛ مثلاً با ۱۰ تا ۲۰ درصد سود به‌خاطر صرفه‌جویی.

در مجموع، طرح «بنزین به نفر» چند هدف مهم را هم‌زمان دنبال می‌کند:

1. اصلاح شیوه تخصیص یارانه بنزین و افزایش عدالت اجتماعی،
2. کاهش مصرف و جلوگیری از قاچاق سوخت،
3. تنوع‌بخشی به سبد سوخت کشور،
4. ایجاد زیرساخت پدافند غیرعامل در حوزه انرژی،
5. افزایش شفافیت و کارآمدی در نظام توزیع یارانه انرژی،
6. تقویت امنیت روانی مردم در شرایط بحران

با اجرای این طرح، بنزین دیگر امتیازی وابسته به مالکیت خودرو نخواهد بود، بلکه حقی مساوی برای هر شهروند ایرانی خواهد شد. اقدامی که می‌تواند گامی جدی در مسیر کاهش نابرابری، افزایش بهره‌وری منابع و ارتقای امنیت ملی در حوزه انرژی باشد.