۲۰ جولای ۲۰۲۵، جهان بار دیگر به افتخار یکی از بزرگ‌ترین دستاوردهای بشری، روز جهانی ماه را گرامی داشت؛ سالروزی که نیل آرمسترانگ با جمله‌ی معروف خود بر سطح ماه قدم گذاشت و "یک جهش بزرگ برای بشریت" را رقم زد.

این مناسبت جهانی که با هدف یادبود فرود تاریخی مأموریت آپولو ۱۱ در سال ۱۹۶۹ پایه‌گذاری شده، هر سال در ۲۰ ژوئیه (۲۹ تیرماه) در سراسر جهان برگزار می‌شود و امسال نیز با شعار «روشن کردن سایه‌ها» با محوریت آموزش، مشارکت مردمی و توسعه فناوری فضایی گرامی داشته شد.

شکل‌گیری کره ماه

بر اساس نظریه غالب، کره ماه اندکی بعد از شکل‌گیری منظومه شمسی حدود ۴.۵ میلیارد سال پیش با برخورد سنگی به اندازه سیاره مریخ به کره زمین به وجود آمد.

چرا یک روز جهانی برای ماه انتخاب شد؟

روزی که مأموریت آپولو ۱۱ ناسا برای اولین بار با موفقیت انسان را روی ماه فرود آورد، برای همیشه در تاریخ بشر ماندگار شده است. این رویداد به صورت زنده به سراسر جهان مخابره شد و بسیاری از بزرگ‌ترهای امروز، آن را از طریق رادیو یا حتی در تلویزیون‌های قدیمی دنبال می‌کردند. درست همان‌طور که انتظار می‌رود نسل امروز لحظه‌ی گام گذاشتن بشر روی مریخ را دنبال کند.

نخستین گام انسان روی ماه

هیچ کس سخنان معروف نیل آرمسترانگ را فراموش نمی‌کند که هنگام قدم گذاشتن روی ماه گفت: «این یک گام کوچک برای انسان و یک جهش بزرگ برای بشریت است.» این جمله‌ی قدرتمند، حس موفقیت مشترک همه‌ی بشریت را منعکس کرد. شاید حتی مانند دیگر موفقیت‌های بشری، زمانی که به آن فکر می‌کنید، اشک در چشمان شما هم حلقه بزند.

حالا روز جهانی ماه، ادای احترامی به این لحظه‌ی پیشگامانه در تاریخ اکتشافات فضایی و یادآوری دستاوردهای نوآورانه‌ی نسل بشر است. به همین دلیل هم در سال ۲۰۲۱، «سازمان ملل متحد» (UN) به دنبال پیشنهاد «انجمن دهکده ماه» (Moon Village Association) رسما ۲۰ جولای را به عنوان روز جهانی ماه به رسمیت شناخت. این روز اکنون نه تنها به عنوان یک یادآوری تاریخی، بلکه به عنوان بستری برای ترویج همکاری بین‌المللی در مسیر اکتشاف و توسعه‌ی ماه هم نقش دارد.

اهداف برگزاری روز جهانی ماه

روز جهانی ماه نه فقط بزرگداشتی برای گذشته، بلکه انگیزه‌ای برای آینده است؛ به‌ویژه با در نظر گرفتن مأموریت‌های فضایی جدید از جمله پروژه‌های آرتمیس ناسا، هدف‌گذاری‌ها برای ساخت ایستگاه‌های دائمی روی ماه و رقابت فزاینده شرکت‌های خصوصی فضایی.

طبق اعلام سازمان ملل، اهداف اصلی این مناسبت عبارت‌اند از:

۱.ترویج آموزش عمومی درباره علوم فضایی؛

۲.یادآوری دستاوردهای بشر در اکتشافات فرامنظومه‌ای؛

۳.تقویت همکاری‌های بین‌المللی در حوزه اکتشافات ماه و استفاده پایدار از منابع آن؛

۴.الهام‌بخشی به نسل جوان برای مشارکت در پروژه‌های علمی و فضایی آینده.

آینده اکتشافات ماه

امروزه، بسیاری از کشورها و سازمان‌های فضایی برنامه‌های بلندپروازانه‌ای برای بازگشت به ماه و حتی فراتر از آن دارند. برنامه‌هایی مانند "آرتمیس" (Artemis) ناسا، با هدف فرود اولین زن و اولین فرد رنگین‌پوست بر ماه و ایجاد حضوری پایدار در آن، در حال پیگیری هستند. این مأموریت‌ها نه تنها به دنبال گسترش دانش ما هستند، بلکه گام‌هایی برای سفرهای آینده به مریخ و دیگر سیارات محسوب می‌شوند. روز جهانی ماه یادآور آن است که انسان می‌تواند به رؤیاهای بلند خود دست یابد؛ اگر علم، اراده و همکاری را در کنار هم قرار دهد. این مناسبت فرصتی است برای بازنگری در افق‌های آینده، الهام‌بخشی به نسل‌های نو و تأکید بر صلح و پیشرفت در مسیر کاوش‌های کیهانی.

آیا ماه روی سلامت روانی ما تاثیر می گذارد؟
بر اساس نتایج یک پژوهش آمریکایی که در سال ۱۹۹۵ در دانشگاه نوول اورلئان انجام گرفت، ۸۱ درصد دست اندرکاران سلامت روان بر این باورند که گردش ماه روی رفتار انسانها تاثیر میگذارد. برخی از بیمارستان های روانی نیز با فرا رسیدن ماه کامل طبق پروتکل مراقبت های ویژه عمل می کنند. اما باید گفت که این باورها پشتوانه ی علمی نداشته و صرفا از تجربیات پرسنل بیمارستان ها نشأت می گیرد. به خاطر اینکه تاکنون هیچ پژوهش علمی رابطه ایی بین زمان کامل بودن قرص ماه و حاد شدن رفتارهای تهاجمی افراد، افزایش خودکشی و یا قتل را به اثبات نرسانده است.

آیا ماه باعث بیخوابی می شود؟
در شبهایی که قرص ماه کامل است برخی از افراد حالت عصبی دارد، خوابشان به هم می ریزد و تمایل بیشتری به ورزش و حرکات فیزیکی پیدا میکنند.در سال ۱۹۹۲ محققان در ژنو دریافتند که ماه روی الکترونها تاثیر میگذارد. ماه هر روز اشعات الکترومغناطیسی متفاوتی از خود ساطع میکند و این «میکرو موج ها» روی الکترونهای سلولهای ما تاثیر می گذارند. در زمانی که قرص ماه کامل است همین اشعات میتواند تاثیر الکتریکی داشته باشند و در نتیجه باعث تحریک اعصاب افراد و ایجاد تغییراتی در زمان خواب آنها شوند.