در طلیعه سال تحصیلی جدید، حضرت آیتالله سید مجتبی نورمفیدی، در آغاز سلسله دروس خارج خود، با استناد به حدیثی گرانسنگ از امام کاظم(ع)، توصیههای مهمی به طلاب و فضلای حوزههای علمیه نمودند.
ایشان، کسب علم نافع و سودمند و پرهیز از اتلاف عمر را از هشدارهای مهم امام کاظم (ع) در این روایت برای همگان مخصوصاً طلاب برشمردند.
معظم له در تشریح فراز نخست روایت فرمودند: آغاز این روایت این است که «أولی العلم بک ما لا یصلح لک عمل الا به»، یعنی ارزشمندترین و شایستهترین دانش، آن است که اصلاح و قوامبخش عمل انسان باشد؛ یعنی علمی که مستقیماً بر سلوک عملی و اخلاقی فرد تأثیر گذارد و بدون آن، عمل به صلاح نرسد.
فقیه عالیقدر در ادامه به واجبترین عمل انسان اشاره نموده و فرمودند: «و أوجب العمل علیک ما أنت مسئولٌ عن العمل به» به این معنا که لازمترین و واجبترین عمل برای انسان آن است که انسان در برابر آن مورد بازخواست قرار بگیرد. این بخش، بر ضرورت التزام به اعمالی دلالت دارد که انسان در پیشگاه الهی و یا در حوزه مسئولیتهای اجتماعی خویش، مورد بازخواست قرار میگیرد.
آیتالله نورمفیدی در ادامه، با اشاره به فقره «و ألزم العلم لک ما دَلَّکَ علی صلاح قلبک و أظهر لک فساده» بیان داشتند: لازمترین دانش، معرفتی است که به صورت شفاف، مسیر رستگاری و صلاح قلب و روح را نمایان ساخته و در مقابل، وجوه فساد و تباهی را نیز هویدا سازد. چنین دانشی، که قادر به تمییز حق از باطل و صلاح از فساد در ساحت درونی انسان است، از ضروریترین آگاهیها محسوب میشود.
استاد دروس خارج حوزه علمیه، در ادامه، به «پسندیدهترین علم» از نظر این روایت اشاره کرده و فرمودند: امام کاظم(ع) در ادامه، ستودهترین دانش را علمی معرّفی میفرمایند که به افزایش و ارتقاء عملکرد انسان در دنیا منجر شود، مشروط بر آنکه این افزایش عمل، در راستای صلاح و قرب الهی باشد.
معظم له در بخش دوم توصیههای خود، به نهی امام (علیهالسلام) از پرداختن به علم غیرنافع اشاره داشته و مطرح کردند: آن حضرت در ادامه میفرمایند «فلا تشتغلن بعلمٍ ما لا یضرُّک جهله ولا تغفلنَّ عن علم ما یزید فی جهلک ترکه». یعنی از دنبالکردن علمی که ندانستن آن، زیانی به تو وارد نمیکند بپرهیز. طلاب عزیز باید از سهیم شدن در علومی که جهل به آنها آسیبی نمیرساند، و نیز از تحصیل دانشی که ترک آن بر جهل میافزاید، اجتناب کنند.
آیت الله نورمفیدی در تحلیل این روایت، علوم را به سه دسته «نافع، مضر و خنثی» تقسیمنموده و با رویکردی تحلیلی، مسئله مضر بودن علم را مورد بررسی قرار داده و فرمودند: برخی از علوم، فینفسه مضر نیستند، اما در ظرف ناسالم میتوانند به عامل ضرر و انحراف تبدیل شوند.
معظم له، در ادامه، با اشاره به شرایط امروز و چالشهای ناشی از مواجهه با اطلاعات انبوه در فضای مجازی، بر لزوم تمییز علم نافع از علم غیرنافع تأکید ورزیده و فرمودند: صرف زمان و انرژی برای آگاهیهایی که عدم اطلاع از آنها خللی در مسیر کمال انسانی وارد نمیسازد، در حالی که از علوم ضروری و اصلاحبخش غفلت میشود، مصداق نهی امام کاظم (علیهالسلام) است.
معظمله در قسمت دیگری از سخنان خود، با بیان مسئولیت خطیر طلاب در تحصیل علوم اسلامی و دینی، فرمودند: علومی که در حوزهها تدریس میشود، فیالجمله قابلیت نفعرسانی دارند؛ اما این نفع زمانی حاصل میشود که علم در ظرف سالم ریخته شود و موانع رشد از میان برداشته شود.
استاد برجسته حوزه علمیه با ابراز تأسف از عدم بهرهبرداری کامل از فرصتهای علمی، به اهمیت شناخت صلاح و فساد در زندگی اشاره کرده و فرمودند: چه بهتر که علمی بیاموزیم که جان و روح ما را به سوی تکامل سوق دهد و از سقوط آن جلوگیری کند.
ایشان در فراز پایانی سخنان ارزشمند خود، با یادآوری مجاهدتها و فداکاریهای علمای سلف، که چراغ هدایت را در سختترین شرایط فروزان نگاه داشتند، بر مسئولیت سنگین طلاب در ادامه این مسیر تأکید و از درگاه الهی مسألت نمودند که توفیق تعمق در این علوم و تجلی آنها در ساحت عمل را به همگان عنایت فرماید تا ضمن شناخت صلاح و فساد در زندگی، موجبات خشنودی حضرت بقیةالله الاعظم (ارواحنا فداه) را فراهم آورند.
نظر شما