در سالهای اخیر، بررسی نحوه پوشش رسانهای مسائل مربوط به جامعه یهودیان در کانادا و بازتاب این مسائل در سیاستها و فضای عمومی، نشان میدهد که استثناگرایی یهودی نقش برجستهای در شکلدهی به گفتمان عمومی ایفا میکند. این استثناگرایی، هم در استفاده واژهها و برچسبها و هم در سیاستگذاریهای شهری و امنیتی، خود را نشان میدهد و بر نحوه تعامل با جامعه فلسطینی و معترضان طرفدار آن نیز تأثیر عمیقی دارد.
«محله یهودی»؛ برچسبی توصیفی یا ابزاری سیاسی؟
عبارت «محله یهودی» که در رسانههای کانادا بیش از ۱۳۰ بار در دو سال اخیر به کار رفته، در ظاهر عبارتی توصیفی است که به ترکیب جمعیتی مناطق اشاره دارد؛ اما تحلیل محتوایی نشان میدهد که اغلب در قالبی تجویزی و هشداردهنده به کار میرود. این عبارت در موارد متعدد به گونهای به کار رفته که حضور غیر یهودیان، به ویژه معترضان طرفدار فلسطین، در این مناطق به عنوان تهدیدی امنیتی و فرهنگی تصویر شده است.
در نمونههایی از روزنامههایی مانند «نشنال پست» و «تورنتو سان»، عبارت «محله یهودی» به همراه برچسبهایی چون «محله عمدتاً یهودی» به شکلی به کار رفته که رفتار پلیس و سایر نهادها را در برابر معترضان تعیین میکند و حتی موجب محدودسازی حضور این معترضان میشود. این رویکرد باعث میشود که «یهودیت» یک محله به ابزاری برای ایجاد موانع و محدودیتها در جامعه تبدیل شود و تعارض میان گروههای جمعیتی تشدید گردد.
این وضعیت زمانی پیچیدهتر میشود که جمعیت یهودی واقعی این محلات را در نظر بگیریم؛ برای نمونه، منطقه «یورک سنتر» که نماینده آن به شدت از امنیت «محله یهودی» سخن میگوید، تنها حدود ۷.۵ درصد یهودی دارد، اما این برچسب همچنان به شکلی قوی و معنادار در سیاستها و گزارشها به کار میرود.
از سوی دیگر، حضور برجسته جمعیت عربتبار در معترضین فلسطینی نیز باعث شده تا برخی ناظران، رفتار پلیس و رسانهها را به نوعی تبعیض و محدودسازی هدفمند تعبیر کنند که به نفع استثناگرایی یهودی تمام میشود. این الگو، نمونهای از برخورد دوگانه است که از سوی برخی تحلیلگران به مقایسه با وضعیت اورشلیم اشغالی کشیده شده است، جایی که جداسازی جمعیتی و پاکسازی قومی به شکل خشونتآمیزی دنبال میشود.
«فهرست یهودیان»؛ بازتولید استثناگرایی از طریق دادهها
یکی از نمودهای دیگر استثناگرایی یهودی، پروژهای است که در سال ۲۰۲۵ در کانادا راهاندازی شد و بر مبنای اطلاعات عمومی، پایگاه دادهای از کاناداییهای دارای سابقه خدمت در ارتش اسرائیل ایجاد کرد. این پروژه که به «سربازان ارتش اسراییل را پیدا کنید» معروف شد، شامل بیش از ۱۶۰ نفر بود که تقریباً همه یهودی بودند و به طور آشکار یا ضمنی در پایگاه داده به این نکته اشاره شده بود.
هدف اصلی این پروژه بررسی و تحلیل ارتباط بین جمعیت یهودی کانادا و ارتش اسرائیل بود و به روشنی نشان داد که این گروه افراد عمدتاً ممتاز، آموزشدیده و متعلق به طبقهای خاص هستند. سربازان مورد نظر اغلب از مناطق خاص، مدارس یهودی، و خانوادههای مرفه و تحصیلکرده میآیند که این واقعیت، نمایانگر طبقهبندی خاصی در درون جامعه یهودی است.
اما واکنشها به این پروژه از سوی برخی اعضای جامعه یهودی و رسانهها بسیار منفی و حساس بود. آنها این پروژه را به نوعی «فهرست یهودیان» تعبیر کردند که بار منفی و تاریخی بسیار سنگینی دارد. این برداشتها به طور آشکار با تجربیات تلخ گذشته در تاریخ یهودیان، به ویژه دوران هولوکاست و تفتیشهای تاریخی مرتبط شده است.
این نگرش، نمونه بارزی از استثناگرایی یهودی است که در آن هر گونه اقدام یا تحقیقی درباره جامعه یهودیان با حساسیت و به صورت ویژه دیده میشود، گویی که هرگونه نقشیابی و ثبت اطلاعات به صورت خودکار به معنای تهدیدی برای آنهاست. این در حالی است که هدف پروژه صرفاً بررسی و تحلیل آماری و اجتماعی بوده و با هیچ نیت منفی یا تبعیضآمیزی طراحی نشده بود.
پیامدهای استثناگرایی بر وضعیت حقوق بشر و عدالت اجتماعی
پدیدار شدن چنین استثناگراییهایی در رسانهها، سیاستها و فضای عمومی، تأثیرات عمیقی بر وضعیت حقوق بشر و عدالت اجتماعی در کانادا دارد. نخست آنکه استثناگرایی یهودی باعث میشود که هر گونه نقد یا اعتراض نسبت به سیاستهای اسرائیل یا حتی فعالیتهای جامعه یهودی، به سرعت به عنوان «ضد یهودیت» یا «توهین به یهودیان» تعبیر شود. این موضوع فضای گفتوگو را محدود کرده و مانع بحثهای باز و منطقی میشود.
دوم، برچسبگذاری «محله یهودی» و محدودسازی تجمعات معترضان فلسطینی، زمینه را برای تبعیض و تفرقه در جامعه چند فرهنگی کانادا فراهم میآورد. این اقدام نه تنها عدالت اجتماعی را به خطر میاندازد، بلکه میتواند به افزایش نارضایتی و تشدید تنشهای بینالمللی نیز منجر شود.
سوم، حساسیت بیش از حد نسبت به هر گونه ثبت یا تحلیل دادههای مربوط به یهودیان، نشاندهنده ترس تاریخی و روانی این جامعه از تکرار فجایع گذشته است. اگرچه این ترس کاملاً قابل درک است، اما باید مراقب بود که این نگرش به ابزاری برای سرکوب آزادی بیان و تحقیقات علمی تبدیل نشود.
این گزارش نشان میدهد که استثناگرایی یهودی، فراتر از یک موضوع صرفاً مذهبی یا فرهنگی، به یک ابزار پیچیده در سیاست و رسانه تبدیل شده است که همزمان میتواند عدالت اجتماعی و گفتوگوهای دموکراتیک را در معرض خطر قرار دهد. برخوردهای دوگانه، استفاده از برچسبهای توصیفی با بار معنایی تجویزی و حساسیتزدایی بیش از حد نسبت به برخی دادهها، مجموعهای از پدیدههاست که باید با دقت و آگاهی بیشتری مورد بررسی قرار گیرد تا فضای گفتوگو و عدالت در جامعه کانادا حفظ شود.
نظر شما