تأثیر قطعی معدل در کنکور تصمیمی است که طی ماههای اخیر به یکی از داغترین بحثهای آموزشی کشور تبدیل شده، موافقان و مخالفان جدی دارد. بسیاری آن را گامی رو به جلو برای عدالت آموزشی میدانند و برخی دیگر نگران فشار مضاعف بر دانشآموزان و افزایش تبعیض بین مدارس هستند.
داوطلبان و جمعی از والدین دلسوز و نگران دانش آموزان فریاد اعتراض سر میدهند. آن ها معتقدند کنکور، با تمام کاستیهایش، هنوز تنها عادلانهترین میدان رقابت برای دانشآموزانی از شهرها، مدارس و طبقات اجتماعی مختلف بود. این تصمیم، این آخرین عرصه عدالت را نیز نابود میکند.
در همین زمینه، در گفتوگویی تفصیلی با مهدی خراشادیزاده، مدیر کمیسیون اساسنامهها و مقررات تحصیلی شورای عالی آموزش و پرورش، به پرسشهای پرچالش داوطلبان درباره پشتپرده این مصوبه، میزان کارشناسی بودن آن، سازوکار اجرای عدالت آموزشی و آینده این سیاست پرداختیم.
تصمیم قطعی شدن تأثیر معدل در کنکور دقیقاً در کدام نهاد گرفته شده و نقش شورای عالی آموزش و پرورش در آن چه بوده است؟
موضوع تأثیر سوابق تحصیلی (مثبت/قطعی) برای متقاضیان ورود به آموزش عالی، توسط شورای عالی انقلاب فرهنگی (جلسات ۸۴۳، ۸۵۵، ۸۶۶، ۹۱۳ و ۹۱۵ تاریخهای ۱۵/۰۴/۱۴۰۰، ۰۵/۱۱/۱۴۰۰، ۱۷/۰۳/۱۴۰۱، ۱۶/۱۱/۱۴۰۳ و ۱۹/۰۱/۱۴۰۴) به تصویب رسیده است و شورای عالی آموزش و پرورش نقش تخصصی در تعیین دروس نهایی، تصویب محتوای امتحانات، و فراهمسازی زیرساختهای اجرایی این مصوبه را بر عهده داشته است.
برخی داوطلبان میگویند این مصوبه شتابزده و بدون بررسی کافی تصویب شده؛ چه پاسخی به این نگرانی دارید؟
این مصوبه حاصل سالها بررسی کارشناسی، جلسات متعدد، و مطالعات تطبیقی با نظامهای آموزشی موفق جهان بوده است. از سال ۱۳۹۲ تا ۱۴۰۴، موضوع تأثیر سوابق تحصیلی در کنکور در دستور کار نهادهای تخصصی بوده و بهصورت مرحلهای اجرا شده است. بنابراین، این تصمیم نهتنها شتابزده نبوده، بلکه حاصل یک فرآیند تدریجی و سنجیده است.
آیا امکان بازنگری یا اصلاح در شیوه اعمال این مصوبه وجود دارد؟
هر سیاست آموزشی در صورت نیاز و بر اساس بازخوردهای میدانی، مطالعات ارزیابی، و تحلیلهای آماری قابل اصلاح است. ولی مرجعی که میتواند مجدداً به تأثیر سوابق تحصیلی بپردازد شورای عالی انقلاب فرهنگی است نه شورای عالی آموزش و پرورش. وزیر آموزش و پرورش یک عضو در شورای عالی انقلاب فرهنگی است.
یکی از اصلیترین اعتراضات داوطلبان، تفاوت کیفیت آموزش در مدارس مختلف کشور است؛ چگونه میتوان تضمین کرد که نمرات امتحان نهایی عدالت آموزشی را خدشهدار نکند؟
آزمونهای نهایی به صورت سراسری، استاندارد، و با نظارت واحدهای ذیربط برگزار میشوند. طراحی سوالات، تصحیح برخط، و نظارت چندلایه موجب میشود ارزشیابیهای نهایی تا حد زیادی مستقل از کیفیت مدرسه باشند. همچنین، توسعه بانک سوالات، آموزش معلمان، و بازنگری در شیوه ارزشیابی در دستور کار قرار دارد تا عدالت آموزشی تقویت شود.
آیا شورای عالی آموزش و پرورش برای کاهش تبعیض بین مدارس شهری و روستایی یا مناطق برخوردار و محروم برنامهای دارد؟
بله. برنامههایی مانند توسعه عدالت آموزشی، ارتقای کیفیت معلمان در مناطق محروم، تجهیز مدارس با فناوریهای نوین، بازنگری تقویم آموزشی، گسترش آموزش مجازی و محتوای استاندارد در دستور کار شورای عالی آموزش و پرورش قرار دارد تا همه دانشآموزان، فارغ از محل زندگی، فرصت برابر برای موفقیت داشته باشند.
داوطلبان میگویند استرس و فشار ناشی از امتحان نهایی بسیار بیشتر شده است؛ چه اقداماتی برای کاهش این اضطراب در نظر گرفتهاید؟
برای کاهش اضطراب، اقداماتی مانند شفافسازی نحوه طراحی سوالات، برگزاری آزمونهای پیشرفت تحصیلی، تمرینی و شبیهسازی امتحان نهایی، آموزش مهارتهای روانی و مشاوره تحصیلی در مدارس، توزیع بار سنجش بین امتحانات نهایی و آزمون کنکور در حال اجراست تا فشار روانی دانشآموزان کاهش یابد.
برخی خانوادهها معتقدند قطعی شدن تأثیر معدل، نقش کلاسهای کنکور را پررنگتر میکند. آیا این سیاست واقعاً به کاهش کنکورمحوری کمک خواهد کرد یا برعکس؟
هدف این سیاست، کاهش تمرکز بر کنکور و تقویت یادگیری مدرسهمحور و برگشت مرجعیت به کتاب و درس است. با تأثیر قطعی سوابق تحصیلی، دانشآموزان مجبورند در طول سال تحصیلی تلاش کنند، نه فقط در آزمون تستی. این رویکرد به تدریج وابستگی به کلاسهای کنکور را کاهش خواهد داد و به نفع آموزش عمیق و پایدار است.
آیا این مصوبه در سالهای بعد هم به همین شکل ادامه پیدا خواهد کرد یا امکان تغییر وجود دارد؟
بر اساس مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی، تأثیر قطعی سوابق تحصیلی ادامه خواهد داشت. اما نحوه اجرا، سهم درصدی، و جزئیات فنی ممکن است بر اساس ارزیابیهای سالانه و بازخوردها تغییر کند. انعطافپذیری در سیاستگذاری آموزشی همواره مدنظر است.
چه معیارهایی برای ارزیابی موفقیت یا شکست این طرح در نظر گرفته شده است؟
معیارهایی مانند میزان عدالت آموزشی، کاهش استرس داوطلبان، افزایش کیفیت یادگیری در مدارس، بازگشت مرجعیت به کتاب و درس، کاهش وابستگی به کلاسهای کنکور و رضایت دانشآموزان، خانوادهها و معلمان همگی در ارزیابی موفقیت این طرح لحاظ خواهند شد. نظرسنجیهای ملی و تحلیل دادههای عملکردی نیز در این ارزیابیها نقش دارند.
در نهایت، چه توصیه ای برای داوطلبانی که نسبت به این تصمیم نگران یا معترض هستند دارید؟
نگرانی شما داوطلبان قابل درک است، اما این تصمیم با هدف افزایش عدالت، کاهش استرس، و ارتقای کیفیت آموزش اتخاذ شده است. ما متعهدیم که اجرای این سیاست با شفافیت، حمایت روانی، و اصلاحات تدریجی همراه باشد.
نظر شما