اکنون که غرب مسیر تقابل را در پیش گرفته و مکانیسم ماشه را فعال کرده است، به نظر میرسد مجموعه اقداماتی در داخل و خارج باید به عنوان مکانیسم ضدماشه فعال شود تا بتوان جلو اثرات منفی اقدام غرب را گرفت. این اقدامها به صورت فهرستوار میتواند شامل چنین مواردی باشد:۱- فهم درست از مسئله مکانیسم ماشه و تبیین و توضیح آن به ویژه از سوی صاحبنظران و چهرههای غیرجناحی و دارای ادبیات غیرشعاری ضروری است تا مشخص شود مکانیسم ماشه در عمل و در واقعیت چقدر اثر واقعی دارد. به ویژه اینکه برای بسیاری از کارشناسان روشن است که تحریمهای آمریکا که از سال ۹۷ بازگشته، تحریمهایی است که ضمانت اجرا دارد و تحریمهای شورای امنیت بیشتر تبعات سیاسی و حقوقی دارد و نمیتواند اضافه بر تحریمهای آمریکا اثر معناداری در مبادلات اقتصادی ما بگذارد.
۲- بالاتر توضیح دادیم که نباید از کنار اثرات حقوقی و سیاسی مکانیسم ماشه عبور کرد؛ اما این اقدام در بستری از مناسبات جهانی انجام میپذیرد. به طور مشخص چین و روسیه موضع محکم و در تاریخ شورای امنیت بیسابقهای علیه فعالسازی مکانیسم ماشه اتخاذ کردهاند. البته باید توجه داشت ممکن است بخش مهمی از دلایل این دو کشور در موضعگیری علیه اقدام غرب به تقابل خودشان با اروپا و آمریکا بازگردد؛ اما در هر حال غیرقانونی دانستن مصوبه شورای امنیت از سوی دو عضو دارای حق وتو در آن میتواند روی تأثیر واقعی بازگشت تحریمهای شورای امنیت اثر بگذارد. علاوه بر این جهان امروز با مجموعهای از شکافهای سیاسی روبهرو است که به ما فرصت مانور بیشتری برای مواجهه با ابعاد سیاسی و حقوقی تحریمها میدهد. تنفر جهانی از اسرائیل و موضع بسیاری از کشورها حتی بخشی از کشورهای غربی علیه رژیم تجاوزگر صهیونیستی و از سوی دیگر سیاستهای یکجانبه ترامپ میتواند به ما فرصت بهتری برای تقویت روابط سیاسی و اقتصادی با بخشهایی از جهان بدهد که از رویکردهای آمریکای ترامپ متضرر هستند. همچنین ظرفیت بریکس، شانگهای و سایر مجامع بینالمللی که ایران در آنها عضویت دارد، ظرفیتی متفاوت از گذشته به ما میدهد که باید به کار گرفته شود.
۳- در فضای سیاسی داخلی پرهیز از دوقطبیسازی همچنان باید رویکرد اصلی باشد. حتماً میتوان به برجام و تعبیه مکانیسم ماشه در آن انتقاد کرد. همچنان میتوان به مذاکرهکنندگان اواخر دهه ۸۰ که تحریمها در دوران آنها وضع شد انتقاد کرد و... اما مقصریابی و سرکوفت زدن، درمان درد این روزهای ما نیست.
۴- مبتنی بر آنچه در بند نخست یعنی تبیین درست از تبعات مکانیسم ماشه گفته شد، دولت و سایر نهادهای مسئول باید به اقدامهای روشن و مشخصی در حوزه اقتصادی و سایر حوزهها از جمله حوزههای اجتماعی و فرهنگی برسند. دو ملاحظه بااهمیت از بعد سیاستگذاری در این برهه مهم وجود دارد؛ نخست نباید فضای بنبست گونه تصویر شود. قطعاً هر که مسئول شده است، پذیرفته میتوان در شرایط حاضر با همه محدودیتها گامهای رو به جلویی برداشت. دوم چشماندازی از مسیر پیش رو ترسیم شود؛ چشماندازی که نه مبتنی بر شعار و ادبیات تکراری که مبتنی بر عدد و رقم و اقدامهای قابل اجرا باشد.
۵- در حوزه اقتصادی در دو بعد خارجی و داخلی اقدامهای مشخصی باید پیگیری شود. با فرض تشدید محدودیت در منابع، چگونگی توزیع بهینهتر منابع مهم است. تغییرات در قیمت انرژی متناسب با تورم و تخصیص منابع از این محل به کالابرگ و اختصاص آن در سطوح متفاوت برای دهکهای کمدرآمد تا پردرآمد ضروری است. در موضوع کسری بودجه فعالتر شدن ظرفیت مولدسازی و انتشار اوراق بدهی بیشتر با چشماندازی از بازگشت اصل و سود اوراق از محل درآمدهای آتی مولدسازی شدنی است. نظارت جدیتر بر عملیات بانکی و تخصیص بهینهتر منابع بانکی به بخشهای اولویتدارتر اقتصاد و بخشهایی که اثر ضدرکودی بیشتری برای کل اقتصاد دارند، ضروری است. در نهایت پیگیری جدیتر کوچکسازی دولت در بخشهایی که موازیکاری بیشتر است، میتواند ضربهگیر کسری بودجه باشد. بازار ارز نیز در بعد روانی از چشماندازی که با اقدامهای مطرح شده ایجاد میشود، متأثر خواهد شد؛ اما در بعد واقعی به اندازه تلاش برای مهار رشد نرخ ارز و مدیریت این رشد در کانالی کمتر از انتظارات منفی بخشهایی از بازار، تسهیل جریان بازگشت ارز صادرات با کم کردن فاصله نرخ ارز در سامانههای بانک مرکزی باید در دستور کار قرار گیرد.در هر حال اگرچه امروز ترامپ و غرب در فشار بر ایران، مصمم و جدی هستند؛ اما تجربه ما و ابزارهای در اختیار کشورمان برای مواجهه با این جنگ نیز چندان کم نیست. نکته مهم این است که در دوگانه غلط بنبست و بیخیالی گیر نکنیم و برای شرایط پیش رو برنامه داشته باشیم.
۸ مهر ۱۴۰۴ - ۰۷:۱۷
کد خبر: ۱۰۹۹۳۵۰
سرانجام با همه کش و قوسهای سیاسی و تکاپوهای دیپلماتیک یک سال اخیر از جمله مذاکره با آمریکا، رایزنی با اروپا، حتی توافق با آژانس بینالمللی انرژی اتمی، حمله نظامی؛ در نهایت فعالسازی مکانیسم ماشه مسیری بود که غرب در مواجهه با ایران در پی گرفت.
زمان مطالعه: ۳ دقیقه
منبع: روزنامه قدس



نظر شما