دکتر محمود ملکی، رئیس پژوهشکده علوم اسلامی رضوی بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی، در گفت وگو با خبرنگار ما، به بررسی تفاوت‌های بنیادین میان عابد و فقیه از منظر امام عسکری (ع) پرداخت و با اشاره به حدیثی از امام رضا (ع) که توسط امام عسکری (ع) نقل شده است، گفت: این حدیث بیانگر آن است، افرادی که مسئولیت اجتماعی را می‌پذیرند و صرفاً به خود مشغول نیستند، از نگاه امام رضا (ع) دارای مرتبه بسیار بالایی، هستند.

مقام عابد

وی به شرح حدیث پرداخت و با اشاره به مقام عابد، بیان داشت: امام عسکری (ع) ابتدا به مقام فردی که اهل عبادت است، اشاره کرده و فرمودند که در روز قیامت به عابد گفته می‌شود: «تو زحمت خود را کشیدی و تلاش خود را انجام دادی. همت تو صرف خودت شده است.»
این جمله نشان‌دهنده این است که تلاش عابد تنها برای خود او بوده و مسئولیتی فراتر از خود ندارد.

جایگاه فقیه

دکتر ملکی، سپس به جایگاه فقیه پرداخت و افزود: امام (ع) بیان کردند که مسئولیت فقیه تنها محدود به خود او نیست.
فقیه نسبت به جامعه‌اش، یعنی شیعیان، مسئولیت دارد و باید در راستای نجات دشمنان اهل‌بیت و فراهم‌آوردن نعمت الهی و رضایت خداوند برای آن‌ها تلاش کند، به‌این‌ترتیب، فقیه زمینه تحقق نعمت و رضایت خداوند را برای شیعیان، ایجاد می‌کند.

مقایسه میان عابد و فقیه

وی، ادامه داد: امام (ع) در ادامه فرمودند که فقیه در واقع، کفیل یتیمان آل محمد (ص) است. این تعبیر نشان‌دهنده اهمیت نقش فقیه در زمان غیبت امام معصوم (ع) است، زیرا دانشمندان دینی، وظیفه سرپرستی یتیمان آل محمد (ص) را بر عهده دارند و باید هدایت علمی و عملی آنها را، انجام دهند.
دکتر ملکی در پایان، خاطرنشان کرد: امام (ع) تصریح کردند که در روز قیامت به فقیه مقام شفاعت داده می‌شود و به او گفته می‌شود که از کسانی که علم را از او آموخته‌اند شفاعت کند. علاوه بر این، به فقیه اجازه داده می‌شود که از ده گروه دیگر نیز، شفاعت کند.