منطقه آزاد ماکو با مساحتی افزون بر ۴۰۰ هزار هکتار در صدر بزرگترین مناطق آزاد جهان از نظر وسعت قرار دارد. این منطقه به دلیل موقعیت جغرافیایی بینظیر خود در همسایگی کشورهای ترکیه، آذربایجان، ارمنستان و گرجستان، نزدیکترین مسیر ترانزیت به اروپا، کشورهای حوزه اوراسیا و قفقاز است که به طور ایدهآلی در مسیر گذرگاه جهانی قرار گرفته و زنجیره تجارت جهانی را به صورت استراتژیک به خصوص با کشورهای عضو سازمان همکاریهای اقتصادی اکو به همدیگر پیوند میدهد.
ماکو تلفیقی از مرز و بزرگترین منطقه آزاد کشور است که میتواند دستاوردهای خوبی برای اشتغال، توسعه و تجارت بینالمللی برای کشور و استان آذربایجان غربی به همراه داشته باشد.
از این رو استفاده از ظرفیتهای منطقه آزاد ماکو که به عنوان اقتصادیترین گلوگاه شرق به غرب محسوب میشود باید بیش از پیش مورد توجه قرار گیرد و تقویت زیرساختها و موانعی که موجب شده ظرفیتهای این منطقه همچنان به درستی مورد استفاده قرار نگیرند باید برطرف شوند.
به گفته گروسی، مدیرعامل این منطقه اجرای ناقص ماده ۶۵ احکام دائمی توسعه کشور از مهمترین موانع اصلی شتاب توسعه در منطقه آزاد ماکو است و اگر این ماده قانونی بهطور کامل در منطقه آزاد ماکو اجرایی شود، بسیاری از بروکراسیهای اداری حذف و شرایط برای جذب سرمایهگذاران داخلی و خارجی تسهیل خواهد شد.
ناگفتههای ماکو
عضو اتاق بازرگانی ارومیه نیز معتقد است: مناطق آزاد به دلیل هویتی که دارند ورود کالا، خدمات و مواد اولیه تولید بدون تشریفات گمرکی و بروکراسی اداری و ایجاد ارزش افزوده صورت میگیرد. همچنین از جمله ظرفیتهای دیگر این مناطق میتوان به تولید و صادرات مجدد به کشورهای هدف با استفاده از منابع ارزان قیمتتر ایران، جذب سرمایهگذاری خارجی و استفاده از ظرفیتها و مزیتهای منطقه در تولید ارزانقیمت اشاره کرد.
فاطمه قنبرپور با بیان اینکه اساسنامه سازمان منطقه آزاد تجاری -صنعتی ماکو در اواخر سال ۱۳۸۹ از طرف دولت به مجلس ارائه و پس از دو مرحله مخالفت شورای نگهبان و انجام اصلاحات، سرانجام در اول آذر ماه ۱۳۹۰ متن نهایی و تأیید شده سازمان به دولت ابلاغ و منطقه آزاد ماکو رسماً فعالیت خود را آغاز کرد، در ادامه گفتوگو با خبرنگار قدس میافزاید: اگرچه منطقه آزاد تجاری- صنعتی ماکو علاوه بر هممرزی با ترکیه و نخجوان، همجوار با ارمنستان و منطقه قفقاز نیز بوده و گلوگاه کریدور زمینی شمال و جنوب و نقطه اتصال آسیا و اروپاست اما متأسفانه گستردگی بسیار بالای منطقه آزاد ماکو از نظر جغرافیایی، نبود حریم محصور مشخص و عدم استقلال سازمانها و دستگاههای اجرایی به خصوص گمرک در تصمیمگیریهای خود عملاً بدون رفع بروکراسیهای مکرر اداری عنوان آزاد مناطق و جذابیت منطقه آزاد ماکو را از این منظر تحت تأثیر قرار داده است.
وی با اشاره به اینکه مناطق آزاد در حال حاضر با مشکلات و چالشهایی روبهرو هستند که در تقابل با ذات و رسالت آنهاست و این امر موجب کند شدن حرکت و عدم تحقق برنامهها و در نهایت دور ماندن از مأموریت اصلی مناطق آزاد شده است، ادامه میدهد: حال آنکه موقعیت استثنایی جغرافیایی منطقه آزاد ماکو به لحاظ قرار گرفتن در دروازه ورود کالا به ایران از سمت اروپا، داشتن دو مرز زمینی با کشورهای همسایه و قرار گرفتن در مسیر کریدور ترانزیت غرب و شرق کشور میبایست جذابیت بسیار بالایی در جذب سرمایهگذار خارجی به خصوص کشور ترکیه میداشت که این امر متأسفانه تاکنون عملاً محقق نشده است. از طرفی فاصله اندک منطقه آزاد ماکو از بندرهای مرسین در دریای مدیترانه و ترابوزان در دریای سیاه، امتیاز چشمگیری در دسترسی به بازارهای اروپا از راه زمین و دریاست که در مقایسه با بندرهای جنوبی کشور در خلیج فارس به دلیل مسافت و صرفههای اقتصادی ناشی از مقیاس جای تردیدی باقی نمیگذارد که این منطقه اقتصادیترین گلوگاه در رقابت با راه دریایی شرق و غرب در خشکی است اما همچنان فرصتسوزی از ظرفیتهای این منطقه ادامه دارد.
موانع جذب سرمایهگذاری خارجی
رئیس کمیسیون حمل و نقل و لجستیک اتاق بازرگانی ارومیه با بیان اینکه به دلیل اجرای مقررات سرزمین اصلی در مناطق آزاد، ایجاد بروکراسی اداری و عدم اجرای صحیح قوانین مناطق آزاد، منطقه آزاد ماکو ظرفیتهای جذب در سرمایهگذاری خارجی را از دست داده و توفیق چندانی در این باره نداشته است، میگوید: از طرفی این منطقه به اصطلاح آزاد با وجود موقعیت جغرافیایی و تلفیق بافت روستایی و شهری با یکدیگر، وجود بزرگترین گمرک کشور در منطقه و امکان توسعه فعالیت اقتصادی مردم منطقه اما متأسفانه به دلیل عدم توسعه زیرساختهای تولید و سرمایهگذاری و به دنبال آن عدم توزیع عادلانه ثروت میان مردم منطقه عملاً در محرومیتزدایی از منطقه نیز راه به جایی نبرده است.
وی درباره اینکه این منطقه در دور زدن تحریمها چگونه عمل کرده و فرایند صادرات و واردات کالا در این منطقه با چه مشکلات و موانعی مواجه است نیز خاطرنشان میکند: متأسفانه همان گونه که بیان شد به دلیل عدم اجرای مرزبندی صحیح منطقه آزاد و نبود حدود محصور مشخص، عملاً از اجرای مفهوم منطقه آزاد به صورت واقعی در منطقه آزاد ماکو جلوگیری شده و این منطقه فاصله زیادی تا تحقق صحیح و آنچه در شرح وظایف مناطق آزاد بیان شده دارد، از این رو با اجرای مقررات سرزمین اصلی در مناطق آزاد، ناخواسته شرایط تحریمی در این مناطق نیز جاری شد و متأسفانه باید اعتراف کرد منطقه آزاد ماکو نقشی در دور زدن تحریمها برای خود ایجاد نکرد. از طرفی وجود بروکراسی زیاد در ثبت سفارش و تخصیص ارز، صادرات و واردات عملاً با چالشهای بسیار بزرگی مواجه شدهاند که این عارضه موجب انباشت کالاها در گمرکات ورودی شده و نیازمند اقدام فوری برای ترخیص آنهاست.
پیشی گرفتن خودتحریمی بر تحریمهای خارجی
نایب رئیس کمیسیون حمل و نقل و لجستیک اتاق بازرگانی ایران درباره مشکلات و محدودیتهای تجارت با کشور ترکیه نیز تصریح میکند: متأسفانه بیشتر از تحریمهای خارجی که بر اقتصاد ایران سایه انداخته است، وجود بروکراسی فلجکننده مناطق آزاد، عدم اجرای صحیح مفهوم واقعی مناطق آزاد در عمل و قوانین تجاری منسوخ شده ایران از بزرگترین موانع برای حضور تاجران ترکیه در منطقه است که باید فکری اساسی برای رفع این معضل صورت بگیرد زیرا تحریم یک مؤلفه خارجی است که اگرچه همیشه برجسته شده و مشکلات ریز و درشت به پای آن بسته شده است اما خودتحریمی که در داخل وجود دارد به جرئت میتوان گفت زیانها و مشکلات بیشتری را برای تاجران داخلی و خارجی ایجاد کرده که لازم است کمیسیون اقتصادی مجلس به این مسئله ورود جدی داشته باشد و یک بار برای همیشه این تحریمهای داخلی را به صورت واقعی برطرف کند. از طرفی استفاده از دیپلماسی فعال برای گسترش تجارت با کشورهای همسایه به ویژه ترکیه و ایجاد شهرکهای صنعتی مشترک و توسعه صادرات نباید صرفاً روی کاغذ عنوان بوده و در عمل خبری از تحرک جدی برای اجرای آن وجود نداشته باشد.
نظر شما