این روزها اوضاع و احوال رودخانهها در خوزستان چندان چنگی به دل نمیزند و در وضعیت مناسبی به سر نمیبرند، این در حالی است که قرار است سیزدهمین سمینار بینالمللی مهندسی آب از ۷ تا ۹ بهمن سال جاری در اهواز برگزار شود.
برخی کارشناسان بر این باور هستند که با توجه به همسایه بودن خوزستان با کشور عراق، طی دهههای گذشته از طریق دیپلماسی آب امکان رفع برخی تنشهای آبی در این استان وجود داشت اما سوءمدیریتها سبب شد رودخانههای بزرگی نظیر کارون که زمانی محل تردد کشتیهای مسافری و اقتصادی فراوان بود به محلی برای ورود فاضلاب شهری تبدیل شود.نگرانی شهروندان از وضعیت رودخانه کارون و بوی تعفن فاضلاب سبب شد مسئولان برای بستن ورودیهای فاضلاب به این رودخانه برنامهریزی کنند، به طوری که مدیرعامل آب و فاضلاب خوزستان آبان سال جاری از آغاز حذف گیتهای ورودی فاضلاب به رودخانه کارون خبر داده و گفته است: تصفیهخانه شرق اهواز پس از سالها غیرفعال بودن، اکنون فاضلاب را تصفیه میکند.
صابر علیدادی در جریان بازدید معاون اجرایی رئیسجمهور از تصفیهخانه و ایستگاه پمپاژ ملی راه اهواز با اشاره به وضعیت فاضلاب شهر اهواز، میگوید: رودخانه کارون، شهر اهواز را به دو بخش شرق و غرب تقسیم میکند و از سال ۱۳۷۲ تاکنون، فاضلاب از ۲۴ گیت به این رودخانه سرازیر شدهاند.
وی با بیان اینکه ۱۶۰ ایستگاه پمپاژ در حال فعالیت هستند تا فاضلاب را از سطح شهر خارج کنند، میافزاید: آرزوی دیرینه مردم اهواز این بوده که ورود فاضلاب به رودخانه کارون متوقف شود تا کیفیت آب شرب ارتقا یابد و بوی نامطبوع از سطح شهر حذف شود.علیدادی با بیان اینکه در بهمن سال گذشته و با حضور رئیس جمهور، برای نخستین بار چهار گیت فاضلاب از مسیر ورودی به کارون حذف شده، تصریح میکند: تاکنون هزار و ۲۰۰ میلیارد تومان اعتبار جذب شده و در قالب آن، ۴۵ کیلومتر کلکتور در شرق، ۳۵ کیلومتر کلکتور در غرب، پنج ایستگاه پمپاژ در شرق و ۶ تصفیهخانه در غرب اهواز ساخته شدهاند. اخیراً اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خوزستان نیز بر مطالعات گردشگری رودخانه کارون که توسط مشاور شهرداری در حال تهیه است تأکید و درخواست داده در اسرع وقت تکمیل شود و نتایج و برآوردهای آن پس از هماندیشی با دستگاههای مربوط مطرح و تصمیمگیری شود.
کارون شاهرگ اصلی توسعه خوزستان
با همه این تفاسیر به سراغ عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی منابع طبیعی استان خوزستان رفتیم که وی از کارون به عنوان شاهرگ اصلی توسعه و اقتصاد استان خوزستان نام برده و میگوید: اگرچه معمولاً دبی رودخانهها در فصل زمستان بالاست اما به خاطر خشکسالی دبی رودخانه کارون در حال حاضر پایین است اما با همین اوضاع از این ظرفیت برخوردار است که پاییندست را از نعمت آب بهرهمند کند.
حمید هویزه با بیان اینکه تراز این رودخانه از ۱۹۰مترمکعب در ثانیه پایینتر نیامده است، در ادامه گفتوگو با خبرنگار قدس میافزاید: دو خط تصفیهخانه فاضلاب در منطقه شرق و غرب اهواز وجود دارد که تصفیهخانه در منطقه شرق تکمیل شده و از این منطقه فاضلاب بسیار کمی به کارون منتقل میشود اما از منطقه غرب همچنان ورود پساب و فاضلاب به کارون وجود دارد که ضرورت رعایت دستورالعملهای بهداشتی در این زمینه از همان ابتدا توصیه شده است که آسیبی به مزارع کشاورزی وارد نشود.
مهمترین مسئله رودخانه کارون
وی در مورد آخرین وضعیت لایروبی رودخانه کارون نیز تصریح میکند: لایروبی این رودخانه حیاتی استان مورد نیاز است زیرا عرض آن که در دهههای گذشته ۲۰۰ تا ۳۰۰متر بود در حال حاضر نسبت به آبی که در آن جاری است بسیار کاهش پیدا کرده، به طوری که گاهی اوقات خطوط کناره و میانی کارون نمایان میشود، اما با همه این تفاسیر لایروبی این رودخانه به دلایل مختلف که مهمترین آن کمبود اعتبار و بودجه و همچنین وجود اختلافات بین محیط زیست و شرکت آب و برق و شهرداری است در طول سال با شدت و ضعف و به صورت مقطعی بر اساس اعتباری که تأمین میکنند صورت میگیرد و تنها یک دستگاه لایروب به صورت محدود این فرایند را انجام میدهد.
این کارشناس حوزه آب ادامه میدهد: اما مهمترین مسئله رودخانه کارون لایروبی نیست بلکه کمآبی نشأت گرفته از مدیریت غلط طی دهههای گذشته سبب شده این رودخانه به شرایط فعلی دچار شود، به طوری که در برخی موارد آب این رودخانه به طور بیرویه رها شده و بر اساس پیشبینیهای اشتباه آب پشت سد به یک باره خالی شده است.
هویزه خاطرنشان میکند: از خوزستان به عنوان یکی از قطبهای کشاورزی کشور نام برده میشود، از این رو فشار برای بهرهبرداری از آب در این استان زیاد است به طوری که در سال جاری برای کشت برخی از محصولات نظیر برنج اگرچه ممنوعیت کشت برقرار شد اما باز هم در بیش از ۶۰هزار هکتار از زمینهای زراعی به کشت این محصول اقدام شد.
اجرای الگوی کشت واحد
عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی منابع طبیعی استان خوزستان با اشاره به اینکه کشور دچار تنش شدید آبی است و به منابع آبی نباید بیش از توان آنها فشار وارد کرد، ادامه میدهد: اگرچه یک سری فرهنگسازیها از سوی کمیته آبیاری و زهکشی جهاد کشاورزی استان از جمله مکانیزه کردن سامانه آبیاری در حال انجام بوده و بناست کاشت صیفیجاتی که آببری زیادی دارند در استان با محدودیتهایی مواجه شود که اجرای درست آن میتواند ۴۰ تا ۵۰درصد در مصرف آب صرفهجویی کند اما این موارد در صورتی که در حوزه نظارت ضعیف عمل شود راه به جایی نخواهند برد.
وی با بیان اینکه حدود ۵۰ درصد شکر مورد نیاز کشور در خوزستان تولید میشود، میگوید: ۹ واحد کشت و صنعت نیشکر در این استان وجود دارند که سالانه یک میلیون تن شکر تولید میکنند و افزون بر ۱۰۰هزار نفر در این مجموعهها فعالیت دارند، به نوعی میتوان گفت بازارهای خوزستان که برآورد مالی بالایی دارند بر مبنای نیشکر و فراوردههای ناشی از آن فعال بوده و تولید آنها وابسته به آب کارون است. همچنین صنایع سنگین فولاد خوزستان و صنایع نفتی برای مواردی نظیر سرد کردن دستگاهها وابسته به آب کارون هستند و مجموعه این عوامل اهمیت استراتژیک این رودخانه را نشان میدهد که متأسفانه در دولتهای مختلف مورد بیمهری قرار گرفته و با سوءمدیریتها فشار آب آن به سمت کاهش سوق پیدا کرده است. هویزه با بیان اینکه باید آگاهی مدیران و کارشناسان در زمینه بهرهوری آب افزایش پیدا کرده، خاطرنشان میکند: امروز کمآبی با کسی شوخی ندارد و نباید به راحتی از ذخائر استراتژیکی مثل رودخانه کارون به راحتی گذشت، از این رو برنامههای دستوری در شرایط فعلی به ناچار باید اجرا شوند و همه از یک الگوی کشت استاندارد که عنوان میشود پیروی کنند و این طور نباشد که وقتی از سوی یک نهاد بالادستی موضوعی اعلام میشود افراد با تجمع به دنبال لغو آن بوده و اصرار بر اجرای الگویهای سنتی داشته باشند. عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی منابع طبیعی استان خوزستان با ابراز نگرانی از طرحهای انتقال آب که بناست از سرشاخههای کارون آب به استانهای دیگر منتقل شود و با گلایه از این برنامههای کارشناسی نشده، میگوید: در صورت اجرای این انتقال آب، سهم آب کشاورزی خوزستان کاهش پیدا کرده و فشار بیشتری به منابع آبی استان وارد خواهد شد که میتواند سبب ایجاد مشکلات اجتماعی در استان شود. علاوه بر این منابع درآمدی که از محل تولید انرژی برقابی رودخانه کارون بدست میآید به سمت نزولی پیش خواهد رفت و خسارت دیگری به استان مرزی و محروم خوزستان تحمیل میشود.
نظر شما