در حالی که تحولات منطقهای بار دیگر اهمیت نقشآفرینی فعال جمهوری اسلامی ایران را برجسته کرده، روز گذشته تهران میزبان سومین نشست مشترک ایران، چین و عربستان سعودی بود؛ نشستی که در محل وزارت امور خارجه و با ریاست مجید تختروانچی، معاون سیاسی وزیر امور خارجه کشورمان برگزار شد و معاونان وزرای خارجه پکن و ریاض نیز در آن حضور داشتند.
این جلسه ادامه مسیری است که پس از امضای «توافق پکن» در اسفند ۱۴۰۱ آغاز شد؛ توافقی که با میانجیگری هوشمندانه چین، روابط دیپلماتیک تهران و ریاض را پس از هفت سال وقفه احیا کرد. نخستین جلسه سهجانبه در پکن و دومین نشست در عربستان برگزار شد و اکنون تهران سومین حلقه این روند مهم را میزبانی میکند؛ روندی که بهروشنی نشان میدهد وزن دیپلماسی منطقهای ایران بیش از هر زمان دیگری در مرکز توجه بازیگران مهم آسیایی قرار دارد
در حاشیه برگزاری سومین نشست سهجانبه ایران، چین و عربستان در تهران، علیرضا مجیدی کارشناس مسائل غربآسیا در گفتوگو با روزنامه قدس تأکید کرد: تحلیل این نشست باید از سطح روابط دوجانبه فراتر رود و در چارچوب یک ساختار چندجانبه و پروندههای کلان منطقهای ارزیابی شود.
وی با اشاره به اینکه روابط ایران و عربستان غالباً در قاب دوجانبه مورد بررسی قرار میگیرد، گفت: ما معمولاً تعامل خود با ریاض را صرفاً بر اساس مناسبات دو کشور میسنجیم؛ در حالی که یکی از مهمترین ابعاد روابط بین کشورها، تأثیر این تعامل بر پروندههای بزرگتر منطقهای است. باید دید ایران و عربستان چه نوع همکاری میتوانند تعریف کنند که هم بر روابط دوجانبه اثر بگذارد و هم برای چین، بهعنوان میانجی اصلی، مطلوب باشد.
او تصریح کرد: نشست تهران نباید انتظار خروجی عملی فوری داشت، اما اهمیت آن در «زاویه نگاه جدید» است؛ زاویهای که به گفته او، بازیگر سوم،یعنی چین در آن نقش تعیینکننده دارد.
مجیدی افزود: وقتی بحثی مانند آینده رژیم امنیتی خلیج فارس مطرح است، این موضوع فقط مسئله ایران و عربستان نیست؛ بلکه دغدغهای اساسی برای چین نیز محسوب میشود. بنابراین گفتوگو درباره چنین پروندههایی، حتی اگر خروجی فوری نداشته باشد، سطح درک مشترک تهران و ریاض را ارتقا میدهد.
پرونده پاکستان؛ متغیر پنهان اما مؤثر
این کارشناس غرب آسیا در پاسخ به پرسشی درباره امکان طرح حمایتهای عربستان سعودی از رژیم صهیونیستی یا سناریوی حمله نظامی تلآویو به ایران،و ارتباط آن با این نشست، گفت:این مسئله بعید است که در چارچوب مستقیم این نشست قرار گیرد، زیرا اختلاف دیدگاه میان سه طرف( ایران- عربستان و چین) در این حوزه زیاد است. اما درباره تهدیدهای نظامی رژیم صهیونیستی، قطعاً نشست میتواند موضعگیری مشترک از جمله محکومیت تجاوزهای گذشته و هشدار نسبت به اقدامهای بعدی را در دستور کار قرار دهد.
ایدهای برای میانمدت: پیوستن ایران به پیمان دفاعی عربستان ـ پاکستان؟
اما او در عین حال هشدار داد که نباید انتظار اقدامی فراتر از بیانیه داشت و هرگونه اقدام عملی «محل ابهام» است.
مجیدی یکی از احتمالات میانمدت را «باز شدن باب گفتوگو» درباره گسترش پیمان دفاعی عربستان و پاکستان با حمایت چین به سمت ایران دانست و گفت: این مسئله فعلاً در حد رایزنی اولیه است و هیچکس نباید تصور کند که نشست تهران میتواند چنین نتیجهای را بهطور مستقیم تولید کند. اما طرح موضوع و آغاز گفتوگو، خود گام مهمی است.
او یادآوری کرد که پیمان دفاعی عربستان و پاکستان حتی در آزمونهای اولیه نیز عملکرد ضعیفی داشته است: وقتی پاکستان با افغانستان درگیر شد، عربستان هیچ اقدام نظامی انجام نداد و فقط بیانیهای برای خویشتنداری طرفین صادر کرد. بنابراین این پیمان پیش از ورود ایران نیازمند تقویت و افزایش تعهدات متقابل است.
نظر شما