در حالی که توجه جهانی از اکتبر ۲۰۲۳ تاکنون به ویرانیهای غزه دوخته شده، روند دیگری در سکوت اما با شتابی بیسابقه در کرانه باختری اشغالی در حال وقوع است؛ روندی که بسیاری آن را بزرگترین پیشروی پروژه شهرکسازی صهیونیستها و جابهجایی اجباری فلسطینیان از سال ۱۹۴۸ به اینسو توصیف میکنند. برخلاف جنگ آشکار در غزه، جنگِ کرانه باختری با بلدوزر و بخشنامه و گروههای مسلح پیش میرود؛ جنگی که آینده سیاسی فلسطین و ساختار جغرافیایی منطقه را به شکلی بنیادین تغییر میدهد. درواقع تلآویو در حال اجرای تهاجمیترین کمپین پاکسازی قومی و غصب زمین در کرانه باختری اشغالی از سال ۱۹۴۸ تاکنون است.
خشونت سازمانیافته شهرکنشینان
یکی از تحولات مهم پس از ۷ اکتبر، تبدیل خشونت شهرکنشینان از اقدامات پراکنده به بازوی غیررسمی اما هماهنگ با دولت اسرائیل است. این گروهها که پیشتر حاشیهای تلقی میشدند، اکنون عملاً به نیرویی شبهنظامی تبدیل شدهاند که در هماهنگی کامل با ارتش عمل میکنند. گزارشهای سازمان ملل از ثبت بیش از ۲۶۰ حمله در تنها یک ماه حکایت دارد؛ حملاتی که هدف اصلی آنها نه ایجاد رعب، بلکه بیرون راندن مستقیم فلسطینیان از زمینهایشان است.در مناطق روستایی، روستاها و مزارع، کشاورزان با حمله به خانهها، آتشزدن محصولات و حتی مسمومکردن منابع آب روبهرو میشوند. مصونیت کامل این گروهها، در شرایطی که پیش از جنگ نیز ۹۴ درصد پروندهها بدون نتیجه بسته میشد، اکنون بهطور کامل نهادینه شده است. حمایت آشکار شخصیتهای سیاسی افراطی در دولت اسرائیل، این روند را از سطح اقدامات فردی فراتر برده و به سیاستی عملیاتی تبدیل کرده است.
نبرد بر سر ریشهها؛ جرمانگاری درختان زیتون
کشاورزی که ستون فقرات زندگی روستایی فلسطینی است، هدف دیگر این روند محسوب میشود. کنترل ۸۵ درصد منابع آب کرانه باختری توسط اسرائیل، ممنوعیت حفر چاه و محدودیتهای گسترده در دسترسی به مراتع و باغهای زیتون، کشاورزان را در تنگنایی بیسابقه قرار داده است. همزمان، اقدامات حقوقی نظیر جرمانگاری برداشت گیاهان بومی مانند زعتر و عقوب، تضادی آشکار با تخریب گسترده محیط زیست توسط پروژههای شهرکسازی دارد.به این ترتیب، زمین نه تنها با زور، بلکه از طریق قوانین پیچیده و محدودکننده از صاحبان اصلی جدا میشود. نتیجه این فشار چندلایه، کاهش توان اقتصادی فلسطینیان و افزایش مهاجرت اجباری در سکوت رسانهای است.
الحاق خزنده؛ باستانشناسی بهمثابه ابزار
روندی که تحلیلگران آن را «الحاق خزنده» مینامند، این بار از مسیر باستانشناسی و قوانین شهری پیش میرود. انتقال مدیریت مناطق باستانی کرانه باختری از اختیار ارتش به یک نهاد غیرنظامی اسرائیلی، در عمل تغییری اساسی در وضعیت حقوقی سرزمین ایجاد میکند. چنین اقدامی مرز مبهم میان سرزمین اشغالی و خاک رسمی اسرائیل را بیش از گذشته کمرنگ میکند.اعلام مناطق وسیع بهعنوان «پارک ملی» یا «سایت باستانی» نه تنها مانع ساختوساز و کشاورزی توسط فلسطینیان میشود، بلکه روایت تاریخی منطقه را نیز به سود یک قرائت یگانه بازنویسی میکند. به این ترتیب، گذشته فرهنگی و تاریخی چندلایه منطقه با روایتی تکبعدی و ایدئولوژیک جایگزین میشود که هدف نهایی آن تثبیت حضور دائمی شهرکهاست.
همزمان با تغییرات جغرافیایی، ساختار سیاسی فلسطینیان نیز در حال بازطراحی است. اسرائیل بهجای تلاش برای حذف کامل تشکیلات خودگردان، به تضعیف مرحلهبهمرحله آن رو آورده و در بسیاری از حوزهها این نهاد را دور زده یا نادیده میگیرد. ایجاد کانالهای ارتباطی مستقیم با شوراهای محلی و رهبران طایفهای، نمونهای از سیاست «تجزیه و مدیریت» است که در بسیاری از استعمارهای تاریخی به کار گرفته شده است.
از سوی دیگر، فشار اقتصادی بر تشکیلات خودگردان با توقیف درآمدهای مالیاتی، این نهاد را به مرز فروپاشی کشانده است. ضعف ساختاری و افزایش بیثباتی اجتماعی حاصل از این وضعیت، بهانهای برای گسترش بیشتر کنترل اسرائیل فراهم میآورد.
نکبت خاموش در جریان است
مجموعه این تحولات را میتوان نوعی «نکبت خاموش» توصیف کرد؛ فرایند جابهجایی اجباری که نه از طریق حمله نظامی مستقیم، بلکه با استفاده از مجموعهای هماهنگ از فشارهای اقتصادی، خشونتهای مورد حمایت دولت، محدودیتهای قانونی و نابودی زیربناهای زندگی روزمره پیش میرود.بر اساس اعتراف مراکز نظارتی صهیونیستی، خشونت شهرکنشینان فقط در یکسال اخیر موجب تخلیه ۴۴ روستای فلسطینی شده است. هدف نهایی این روند، ایجاد واقعیت سیاسی جدیدی است که در آن فلسطینیان در محصورات جدا افتاده و فاقد پیوستگی جغرافیایی نگه داشته شوند؛ وضعیتی که عملاً امکان تشکیل دولت مستقل فلسطینی را از بین میبرد.در حالی که آینده غزه موضوع بحثهای گسترده دیپلماتیک است، واقعیت میدانی کرانه باختری در حال تثبیت وضعیتی است که هر راهحل سیاسی را تحتالشعاع قرار میدهد. اگر این روند بدون توجه و مداخله ادامه یابد، چشمانداز بازگشت، عدالت و حتی حفظ حضور فلسطینیان، بهشدت تهدید خواهد شد.
نظر شما