چند ماهی است اخبار کمبود منابع آبی در مشهد موجب نگرانی شهروندان شده؛ اخباری که حاکی از خالی شدن سدها بود و در آخرین خبر منتشر شده، مسئولان آب منطقهای گفته بودند تنها ۲.۵درصد از مخازن سدها پر هستند. به همین خاطر مردم مشهد و خراسان رضوی با برگزاری نماز باران، دست به دعا شده بودند تا از خدا بخواهند با نزولات آسمانی در این پاییز بیباران، زمین خشک خراسان را سیراب کند.
اکنون چند روزی است باران و برف میهمان این استان شده است. این بارشها شادی مردم را به دنبال داشته و تا حدی نگرانیها را برطرف کرده؛ اما سؤال اصلی این است که خشکسالی طولانیمدت با این میزان بارش برطرف میشود؟
بارش ۳۳ سانتیمتری برف در مشهد
برای رسیدن به پاسخ این پرسش، ابتدا به سراغ علی الهی، کارشناس مرکز پیشبینی هواشناسی خراسان رضوی رفتیم. او در گفتوگو با خبرنگار طوس درباره میزان بارندگی در خراسان رضوی میگوید: با توجه به بارشهای ۲۴ ساعت گذشته، بیشترین میزان بارش با ۳۰.۶ میلیمتر در تایباد به ثبت رسیده، بیشترین بارش برف در فریمان ۲۹ سانتیمتر گزارش شده و در مشهد نیز ارتفاع برف به ۲۰ سانتیمتر رسیده است. در نقاط مختلف مشهد، منطقه آب و برق با ۲۰.۹ سانتیمتر بیشترین میزان بارش برف را داشته و در فرودگاه مشهد نیز ۲۰ سانتیمتر برف ثبت شده است.
این کارشناس مرکز پیشبینی هواشناسی خراسان رضوی خاطرنشان میکند: در مجموع از آغاز فعالیت این سامانه بارشی ۵۷ میلیمتر بارش باران و ۳۳ سانتیمتر بارش برف را در مشهد شاهد بودیم.
اعداد و ارقام بارش برف و باران در این شهر نوید خوبی برای گذر موقت از بحران آبی است؛ اما جویا شدن از واقعیت ماجرا و اینکه این بارشها چه میزان وارد سدها شده، مسئله دیگری است.
سد دوستی پس از ماهها جان گرفت
برای رسیدن به پاسخ این موضوع، به سراغ رضا استیلایی، مدیر بهرهبرداری و نگهداری از تأسیسات آبی شرکت آب منطقهای خراسان رضوی رفتیم. او در این باره در گفتوگو با طوس میگوید: در حال حاضر مخازن سدهای استان تنها حدود ۴ درصد پر شدهاند، در حالی که همین زمان در سال گذشته این میزان نزدیک به ۱۴ درصد بوده است. واقعیت آن است که هنگام بارش نزولات جوی، افزایش ورودی آب به سدها و آبگیری آنها بلافاصله رخ نمیدهد؛ زیرا تمامی سدهای خراسان رضوی و شرق کشور وظیفه کنترل سیلاب را بر عهده دارند. معمولاً پوشش برف و نزولات جوی در اسفند و فروردین، همراه با سیلابهای بهاری وارد سدها شده و موجب آبگیری آنها میشود.
مدیر بهرهبرداری و نگهداری از تأسیسات آبی شرکت آب منطقهای خراسان رضوی تأکید میکند: بارشهای یکی دو روز اخیر اهمیت زیادی دارند؛ اما این پوشش برفی در واقع ذخیرهای برای سیلابهای فروردین محسوب میشود. تمام بارشهای پاییز و زمستان در واقع ضریب اطمینانی برای آبگیری سیلابهای فصل بهار به شمار میروند.
استیلایی درباره میزان افزایش ورودی آب به سدها نیز بیان میکند: ورودی سد کارده که پیش از این بارشها ۲۵۰ لیتر در ثانیه بود، اکنون به ۳۵۰ لیتر در ثانیه رسیده است؛ یعنی بارشها موجب افزایش ۱۰۰ لیتر در ثانیه در ورودی این سد شدهاند. با این حال، از نظر حجمی رقم قابل توجهی نیست و حتی نمیتوان گفت یک درصد از حجم سد پر شده است. این افزایش بیشتر ناشی از کاهش تبخیر و کاهش برداشتها از مسیر رودخانه بوده است.
او با بیان اینکه در حال حاضر هیچیک از سدهای استان از چرخه بهرهبرداری خارج نشده و تمامی سدها آماده آبگیری هستند، یادآور میشود: سدهای طرق، کارده و ارداک که تأمینکننده آب شرب مشهد هستند نیز با توجه به بارشهای اخیر افزایش ورودی داشتهاند. به طور مشخص، ورودی سد طرق ۵۰ لیتر در ثانیه و ورودی سد ارداک ۱۰۰ لیتر در ثانیه بیشتر شده است.
مدیر بهرهبرداری و نگهداری از تأسیسات آبی شرکت آب منطقهای خراسان رضوی درباره ورودی سد دوستی نیز خاطرنشان میکند: سد دوستی که از ابتدای سال، ورودی آب در آن صفر بوده، اکنون با بارشهای اخیر، ورودی آن به حدود ۶ مترمکعب در ثانیه رسیده که رقم نسبتاً بالایی محسوب میشود.
در مجموع با وجود بارشهای اخیر که موجب شادی مردم و افزایش نسبی ورودی سدها شده، واقعیت این است که بحران کمآبی و خشکسالی طولانیمدت تنها با چند روز بارش برطرف نمیشود. این نزولات آسمانی بیش از آنکه راهحل قطعی باشند، ذخیرهای ارزشمند برای سیلابهای بهاری و فرصتی برای مدیریت بهتر منابع آبی به شمار میروند. بنابراین همچنان ضرورت دارد که شهروندان در مصرف آب صرفهجویی کرده و مسئولان نیز با برنامهریزی دقیق، از این منابع محدود به بهترین شکل بهرهبرداری کنند. امید است با تداوم بارشها و مدیریت صحیح، بخشی از نگرانیهای مردم در زمینه تأمین آب شرب و کشاورزی کاهش یابد.
نظر شما