آمار فروش فیلمها در ۹ ماهه سال جاری نشان میدهد سینما با افت و خیزهایی در میزان فروش و تعداد تماشاگران روبهرو بوده است. از یک بهار پررونق که روزهای پایانی آن با آغاز جنگ ۱۲روزه کلید خورد و تابستانی که با مشکلات بیشماری دست و پنجه نرم کرد، همچون شرایط جنگی و روزهای پس از آن تا بازگشت آرامش نسبی و در ادامه فصل پاییز و معضل همیشگی این ایام مانند آلودگی هوا و در کنار آن مشکلات معیشتی و اجتماعی که هر کدام به سهم خود بر فعالیت سینماها اثر گذاشتند.
نگاهی اجمالی به آمار سه فصل گذشته، این ارقام را پیش روی ما قرار میدهد که از ابتدای سال جاری تا آخرین روز پاییز، گیشه سینماهای کشور هزار و ۵۶۵ میلیارد تومان فروش داشتند که به تفکیک در فصل بهار با فروش ۴۵۹ میلیارد تومان و بیش از ۵ میلیون مخاطب، فصل تابستان با ۵۶۰ میلیارد تومان فروش و ۶ میلیون و ۹۴۸ هزار مخاطب و همچنین فصل پاییز با ۵۴۴ میلیارد تومان فروش و ۷ میلیون و ۷۴ هزار مخاطب فعالیت کردهاند.
ریزش ۲۶ درصدی مخاطبان سینما نسبت به سال گذشته
این در حالی است که این رقم در مقایسه با مدت مشابه سال ۱۴۰۳ اگرچه با افزایش فروش روبهرو شده، اما نکته حائز اهمیت آن، برتری ۷ میلیونی مخاطبان سال قبل نسبت به آمار امسال است. به طوری که در این بازه زمانی در سال ۱۴۰۳، سینماهای کشور فروشی معادل هزار و ۴۹۴ میلیارد تومان داشتند و تعداد تماشاگران آن نیز ۲۶ میلیون و ۷۸۶ هزار نفر بوده که آمار مخاطبان امسال در مقایسه با سال گذشته با کاهشی ۲۶ درصدی مواجه بوده است.با وجود چالشها، در سه فصلی که از سال ۱۴۰۴ پشت سر گذاشتیم فصل تابستان با وجود اینکه جامعه شرایط متفاوتی را پشت سر میگذاشت، با فروش ۵۶۰ میلیاردی خود همچنان پیشتاز است که بیتردید این استقبال را هم مدیون تغییر آرایش اکران و صدرنشینی فیلمهای اجتماعی همچون «پیر پسر» و «زن و بچه» و در کنار آن اکران چند کمدی دیگر همچون «مرد عینکی» و «صددام» است که فروش قابل توجهی را نصیب گیشه کردند. این در حالی است که فصل پاییز با فروشی معادل ۵۴۴ میلیارد تومان، دومین فصل پرفروش امسال بوده و با اکران فیلمهای متنوع و بازگشت دوباره کمدیها به صدر گیشه توانست نسبت میزان فروش با تابستان گذشته را حفظ کند.
ترکیب ژانرهای متنوع در اکران پاییز
در فصل پاییز در مجموع ۳۶ فیلم روی پرده بودند که از این تعداد ۱۹ فیلم در سه ماهه پاییز اکران خود را آغاز کردند که به تفکیک پنج کمدی، پنج فیلم کودک و نوجوان، هشت فیلم اجتماعی و یک فیلم دفاع مقدسی سبد متنوع ژانری فیلمها را تشکیل دادند که ۱۱ فیلم این فهرست در مهر ماه، پنج فیلم در آبان ماه و سه فیلم هم در ماه آذر به چرخه اکران پیوستند.
با پایان اکران فیلمهایی همچون «پیر پسر» و در ادامه «زن و بچه»، اگرچه چندین فیلم اجتماعی همچون «ناتوردشت»، «غریزه»، «لاکپشت»، «گوزنهای اتوبان» و... به نمایش درآمدند اما نتوانستند موفقیت فیلمهای درام اکران شده در تابستان را تکرار کنند و باز هم این کمدیها بودند که توانستند خودشان را مجدداً به صدر گیشه بازگردانند، با این اختلاف که در این ایام کمدیها یک رقیب از ژانر انیمیشن هم داشتند.
براساس اعلام آمار سمفا، «آقای زالو» با ۱۰۰میلیارد و ۹۱ میلیون تومان، انیمیشن «یوز» با رقمی نزدیک به ۸۰ میلیارد تومان و «قسطنطنیه» با ۷۶ میلیارد تومان از پرفروشهای گیشه پاییز بودند و پس از این فیلمها «کج پیله»، «مرد عینکی» و «کفایت مذاکرات» پرفروشترین فیلمهای جدول را تشکیل دادند که سهم عمدهای از فروش گیشه به همین آثار کمدی تعلق داشت.
اما نکته قابل توجه به فروش فیلمهای غیرکمدی بازمیگردد. به جز انیمیشن «یوز»، فروش سایر فیلمها چنگی به دل نمیزند. «گوزنهای اتوبان» و «غریزه» با ۱۵ میلیارد تومان فروش در کنار «لاکپشت» و «ناتوردشت» با فروش ۱۱ میلیاردی گیشه پاییزی را تجربه کردند که رقم قابل توجهی برای اکران سه ماهه یک فیلم محسوب نمیشود. البته در این میان باید به «مجنون» هم اشاره کرد که با فروش ۱۸ میلیاردی خود وضعیت بهتری از بسیاری فیلمهای دیگر داشت.
نکته دیگر اینکه بار اصلی فروش و همچنین مخاطب بر دوش شهرهای بزرگ همچون تهران و پس از آن خراسان رضوی و اصفهان قرار دارد. به طوری که در فصل پاییز حدود ۳۰ درصد جامعه تماشاگران سینمای کشور به تهران اختصاص داشت که آن هم در مجموع پردیسهای بزرگ و عمدتاً با نرخ سینماهای درجه یک محاسبه میشود که میتوان بخشی از ارقام فروش را هم در نتیجه تمرکز سینماروها در کلانشهرهایی مانند تهران، مشهد و... قلمداد کرد.
فیلمهایی که به انتهای جدول سقوط میکنند
نگاهی اجمالی به گیشه پاییز نشان میدهد ترکیب متنوعی از ژانرهای مختلف در ویترین سینماهای کشور وجود داشته، اما نکته مهم اینجاست که در میان فیلمهای پرمخاطب و آثاری که شانس بیشتری برای دیده شدن دارند، فیلمهایی هم هستند که همیشه شکست سختی را در گیشه تجربه میکنند. فصل پاییز هم خالی از این فیلمها نبود؛ فیلمهایی همچون «شاه نقش» با ۴۵۲ میلیون تومان، «سینما شهر قصه» با ۳۶۳ میلیون تومان، «قرمز یواش» با ۳۷۹ میلیون تومان، «لیپار» با ۳۱۷ میلیون تومان و «حرکت آخر» با ۲۳۶ میلیون تومان از جمله آثاری بودند که فروششان حتی به نیم میلیارد تومان هم نرسیده است. در چنین وضعیتی که متوسط فروش این فیلمها بسیار پایینتر از میانگین فروش کلی آثار است، باید برای دیده شدن این فیلمها راهکاری اندیشید. طبیعتاً شرایط نابرابر در اکران و همچنین استقبال اندک مخاطبان همچون یک رابطه علت و معلولی، این فیلمها را در سایه قرار میدهند و براساس آنچه بسیاری از سینماداران و کارشناسان هم تأکید میکنند باید فضا را برای اکران برخط آنها فراهم کرد.
ظرفیتهای سینمای ایران در دل چالشهای روزمره
با این حال سینمای پاییز امسال هم با وجود همه چالشهای اقتصادی و اجتماعی، توانست مخاطبان خودش را حفظ کند. درست است که آمار فروش پاییز نسبت به فصول پیشین سال جاری، تغییرات چشمگیری را پیش روی ما قرار نمیدهد اما افزایش تعداد مخاطبان نسبت به تابستان نشان میدهد سینما هنوز ظرفیت بالایی برای جذب مخاطب دارد، حتی در شرایط اقتصادی و اجتماعی چالشبرانگیز!
اما آنچه در سایه این ارقام به چشم میخورد، دلزدگی مخاطب از فیلمهای کمدی فلهای و همچنین عدم موفقیت چشمگیر سایر آثار غیرکمدی است. نمیتوان کتمان کرد که فیلمهای کمدی بخشی از سینمای بدنه و ضرورتی برای تضمین گیشه هستند، اما یکی از معضلاتی که اکران پاییز امسال را هم درگیر خودش کرده بود فیلمهایی با ترکیب بازیگران تکراری بود و نباید فراموش کرد تا اشباع مخاطب از این گونه آثار راه درازی باقی نمانده است. شاید «پیر پسر» تنها فیلمی است که بتوان آن را پدیده اکران در سال جاری دانست که توانست گیشه را از حالت کلیشهای و همیشگی خود خارج کند و تکانی به آن بدهد، اتفاقی که در سینمای ایران و حداقل ژانر غیرکمدی پیاپی تکرار نمیشود. بنابراین همچنان توجه به اکران فیلمهای متنوع و پرمخاطب و چینش متوازن آنها مسئلهای است که پرداختن به آن ضروری است.
تنور گیشه زمستان گرم میشود؟
هنوز آمار دقیقی از فیلمهای در صف اکران زمستانی در دست نیست، اما نخستین فیلمهایی که کلید اکران آخرین فصل سال را میزنند «احمد» ساخته امیرعباس ربیعی و انیمیشن «افسانه سپهر» به کارگردانی عماد رحمانی و مهرداد محرابی است که از چهارشنبه این هفته سوم دی ماه به نمایش درخواهند آمد و باید دید در ادامه کدام فیلمها راه خود را به اکران باز میکنند. اما با در نظر گرفتن موعد برپایی جشنواره فیلم فجر و کاهش محسوس فروش فیلمها و میزان مخاطبان در ایام برگزاری مهمترین رویداد سینمایی سال، باید دید فیلمهایی که طی این مدت به چرخه اکران میپیوندند آیا میتوانند رکورد فروش فصل پاییز را بزنند یا برای یک تغییر و جهش قابل توجه باید منتظر اکران فیلمهای نوروزی باشیم.
نظر شما