همزمان با ادامه بنبست دیپلماتیک در روابط تهران و غرب زیر سایه جنگ ۱۲روزه و فعالسازی اسنپبک از سوی اروپا، اظهارات تازه نخستوزیر عراق میتواند به نوعی گرهگشایی در این مسیر تلقی شده و از شدت تخاصم بکاهد. شیاع السودانی در میانه تخاصم، از احتمال آغاز گفتوگوهای غیرمستقیم میان تهران و واشنگتن با واسطهگری بغداد خبر داده، رخدادی که بسیاری با توجه به بیاعتمادی حاکم بر مناسبات جمهوری اسلامی با کاخ سفید، نسبت به نقشآفرینی حاکمان میانرودان در چنین میدان پیچیدهای ابراز تردید میکنند.
بغداد اما پیش از این در روند شکلگیری و احیای مناسبات تهران و ریاض نقشی مثبت داشته و از سویی وقتی مناسبات نزدیک با همسایه شرقیاش یعنی ایران را مورد توجه قرار دهیم ـ به ویژه در حوزه انرژی، صادرات گاز، برق و تبادلات اقتصادی ـ بیان چنین سخنانی از زبان سودانی اهمیت بیشتری پیدا میکند. عراق همچنین به خوبی آگاه است که هر گونه تنش میان ایران با رژیم صهیونیستی و آمریکا، میتواند این کشور را به زمین بازی طرفین تبدیل کرده و نخستین پیامدهای امنیتی و اقتصادی را بر این جغرافیا خواهد داشت، از این رو بازیگری بغداد در تحولات اخیر بیشتر معنا پیدا میکند.
روایتسازی جعلی
سیدرضا صدرالحسینی، کارشناس ارشد مسائل غرب آسیا در گفتوگو با روزنامه قدس با اشاره به وضعیت کنونی روابط تهران و واشنگتن، نسبت به بازیگری بغداد در این باره ابراز تردید جدی کرده و تأکید میکند: پرونده رابطه ایران و آمریکا، بهواسطه استمرار جنایتهای ایالات متحده علیه جهان اسلام و ضربهای که طی ۶ماه گذشته به اصل «میز مذاکره» وارد شده، در شرایط فعلی با یک بنبست جدی و غیر قابل انکار مواجه است؛ بنبستی که برخلاف فضاسازیهای اخیر رسانهای، هیچ نشانهای از گشایش در آن دیده نمیشود.
وی با بیان اینکه آمریکا در ماههای گذشته عملاً نشان داده پایبندیای به قواعد گفتوگو و دیپلماسی ندارد، تصریح میکند: در چنین شرایطی، طرح دوباره موضوع گفتوگوی ایران و آمریکا بیش از آنکه یک واقعیت دیپلماتیک باشد، بخشی از عملیات روانی و رسانهای واشنگتن برای مدیریت افکار عمومی است؛ عملیاتی که به ویژه با توجه به نیاز دونالد ترامپ به دستاوردسازی در عرصههای منطقهای و بینالمللی، شدت بیشتری یافته است. شواهد نشان میدهد این روایتسازیها با اهداف مشخصی همچون القای تغییر فضا و القای بازگشت به مسیر مذاکره تولید و منتشر میشود.
بغداد به دنبال کاهش تنشها
حسن هانیزاده، کارشناس ارشد مسائل غرب آسیا، اما در این زمینه معتقد است: مناقشات ایران و آمریکا و کشورهای منطقه، تأثیر منفی مستقیمی بر عراق داشته و دولت بغداد تلاش میکند با کاهش تنش، امنیت و ثبات کشور را حفظ کند. این کارشناس مسائل منطقه با بیان اینکه مردم عراق نسبت به هر آسیبی که به ایران برسد حساسیت نشان میدهند و همین پشتوانه مردمی سبب میشود دولت عراق مصلحت خود را در کاهش تنشها بداند، ادامه داد: با توجه به نفوذ جمهوری اسلامی در بطن جامعه همسایه غربی، عراق میتواند نقش مؤثری در نزدیک کردن دیدگاهها ایفا کند. به خصوص اینکه، اظهارات اخیر مقامات عراقی درباره نقش میانجیگری این کشور، در میان مردم و جریانهای سیاسی عراق بازتاب مثبتی داشته است. ایران و عراق پیوندهای اقتصادی خوب و مستحکمی هم دارند که به نفع هر دو طرف است و از سویی با توجه به مناسبات بغداد با واشنگتن، انتخاب احتمالی شیاع السودانی به عنوان نخستوزیر و نتایج انتخابات اخیر پارلمانی میتواند زمینهساز تقویت این نقش واسطهای باشد.
هانیزاده در انتها همچنین روابط ایران و عراق را از دو زاویه مهم مورد بررسی قرار داد و گفت: نخست، روابط رسمی میان دولتها که پس از سرنگونی رژیم عراق در سال ۲۰۰۳ به بالاترین سطح خود رسیده است و دوم، روابط مردمی و عقیدتی میان دو ملت که ریشهای و پایدار بوده و تأثیر عمیقی بر مناسبات دو کشور دارد .با این تفاسیر دولت عراق نمیتواند خارج از اراده مردم عمل کند و روابط خود با ایران را باید بر اساس خواست عمومی تنظیم کند و هیچ عامل خارجی به ویژه آمریکاییها نمیتواند در این مسیر تأثیرگذار باشد.
خبرنگار: سیدحسین حسینی
نظر شما