حجت الاسلام حسین اسدی، مسئول اتحادیه انجمن اسلامی دانش آموزان آمل با اشاره بر مبانی حقوق بشری در سیره امام علی (ع)، اظهار داشت: حکومت پنج ساله حضرت امیر(ع) تنها دورهای در تاریخ اسلام است که حقوق بشر به معنای واقعی و فارغ از هر گونه تبعیض نژادی، مذهبی و طبقاتی، نه در شعار که در عمل محقق شد.
کارشناس دینی افزود: امام (ع) با محوریت قرار دادن آیه «لَقَدْ کَرَّمْنَا بَنِی آدَمَ»، کرامت ذاتی انسان را مبنای تمام سیاستهای حکومتی خود قرار دادند. نامه تاریخی ایشان به مالک اشتر که از آن به عنوان اولین منشور حقوق بشر در حکمرانی اسلامی یاد میشود، نمونهای عینی از این نگاه انسانی است که در آن بر رعایت حقوق حتی مخالفان و غیرمسلمانان تأکید شده است.
مبلّغ شهرستان آمل با اشاره به شاخصهای حقوق بشری در سیره علوی، تصریح کرد: برابری در تقسیم بیتالمال، منع شکنجه و تحقیر متهمان، حفظ حریم خصوصی، آزادی انتقاد از حاکم، حق دادخواهی و دادرسی عادلانه و حمایت ویژه از محرومان، اصولی بودند که حضرت نه تنها بر آن پافشاری میکردند، بلکه شخصاً ناظر بر اجرای آن بودند.
حجت الاسلام اسدی خاطرنشان کرد: امروز که جهان با بحران معنا در مفاهیم حقوق بشری مواجه است، بازخوانی اندیشه علوی میتواند پاسخی اصیل به نیاز فطری بشر برای عدالت و کرامت باشد. سیره امام علی (ع) ثابت میکند که حقوق بشر زمانی محقق میشود که از حصار تنگ فردگرایی لیبرالی خارج شده و در چهارچوب مسئولیتپذیری اجتماعی و الهی معنا یابد.
وی به تبیین ابعاد کمترشنیده شده حقوق بشر در سیره علوی پرداخت و افزود: امام علی(ع) با تأسیس «دیوان المظالم» به صورت مستقیم و بدون تشریفات اداری به شکایات مردم رسیدگی میکردند. ایشان حتی شبها به صورت ناشناس در شهر گشت میزدند تا از احوال محرومان آگاه شوند. این «نظارت میدانی مستقیم» نشان میدهد که حقوق بشر در نگاه علوی تنها در قوانین خشک محبوس نبود، بلکه به فرهنگ حکمرانی تبدیل شده بود.
کارشناس دینی به حقوق شهروندی در حکومت علوی اشاره کرد و گفت: حضرت در خطبههای متعدد بر «حقوق متقابل مردم و حاکم» تأکید میکردند و میفرمودند: «برای من بر شما حقی است و برای شما بر من حقی». این دیدگاه متوازن، از یکسو حق نظارت و نصیحت مردم نسبت به حاکم را به رسمیت میشناخت و از سوی دیگر، حاکم را مسئول تأمین امنیت، رفاه و عدالت برای مردم میدانست.
حجت الاسلام اسدی به موضوع حقوق اقلیتهای دینی پرداخت و بیان داشت: رفتار امام علی (ع) با مسیحیان، یهودیان و دیگر ادیان در تاریخ ثبت است. ایشان نه تنها آزادی عقیده و مراسم مذهبی آنان را تضمین کردند، بلکه در تقسیم بیتالمال، حقوق مساوی برای مسلمانان و غیرمسلمانان قائل شدند. این در حالی بود که در همان دوره، امپراتوری روم شرقی با مسیحیان مخالف خود با شدت برخورد میکرد.
وی به «حق بر محیط زیست سالم» در اندیشه علوی اشاره کرد و گفت: حضرت در نامه به مالک اشتر، او را از قطع بیرویه درختان و آلوده کردن آبها برحذر داشتند و تأکید کردند که باید برای نسلهای آینده نیز منابع طبیعی را حفظ کرد. این نگاه، قرنها قبل از مطرح شدن مفاهیم توسعه پایدار در غرب، در اندیشه اسلامی وجود داشت.
مبلّغ شهرستان آمل به موضوع حقوق زنان در سیره علوی پرداخت و افزود: امام علی(ع) با وجود شرایط تاریخی خاص آن دوره، حقوق مالی، اجتماعی و قضایی زنان را به گونهای پیشرو تضمین کردند. داستان دفاع ایشان از زنی که خلخال از پایش ربوده شده بود و پیگیری شخصی این پرونده، نشان از حساسیت حضرت نسبت به حقوق ضعیفترین اقشار جامعه داشت.
وی با اشاره به جنبههای اقتصادی حقوق بشر در حکومت علوی گفت: حضرت با مبارزه با انحصارطلبی اقتصادی، حمایت از تولیدکنندگان خرد، و ایجاد سیستم تأمین اجتماعی برای بیسرپرستان، در واقع «حق بر زندگی شرافتمندانه» را برای تمام شهروندان محقق کردند. سیره اقتصادی ایشان نشان میدهد که حقوق بشر بدون عدالت اقتصادی پوچ و توخالی است.
کارشناس مسائل اسلامی تأکید کرد: میراث علوی به ما میآموزد که حقوق بشر واقعی نه در شعارهای زیبا، که در ساختارهای عادلانه و فرهنگ مسئولیتپذیری متجلی میشود. بازگشت به این میراث، نه نگاهی ارتجاعی که نگاهی آیندهنگرانه برای ساخت نظامهای حکمرانی عادلانه در جهان معاصر است.
نظر شما