حجت الله ایوبی رییس سازمان سینمایی از ماه های آغاز مدیریت خود بر امور سینما، طرح راه اندازی گروه سینمایی «هنر و تجربه» را مطرح کرد و به دنبال آن هسته اصلی شورای مرکزی این گروه سینمایی تشکیل و در راس آن امیر حسین علم الهدی با حکم وی به عنوان مدیر این گروه سینمایی منصوب شد.
یک ماه پس از آغاز فعالیت گروه سینمایی «هنر و تجربه» سوالاتی درباره کم و کیف حضور آثار در این گروه سینمایی مطرح شد. یکی از سوالات این بود که آیا قرار است فیلم هایی که به دلایل مختلف از اکران جا مانده اند در این گروه سینمایی اکران شوند؟ رییس شورای سیاستگذاری گروه سینمایی «هنر و تجربه» در همان اوایل کار عنوان کرد، قرار نیست که مشکل فیلم های پشت اکران با این طرح حل شود بلکه وظیفه گروه این است که فیلم هایی از جنس هنر و تجربه را نمایش دهند و حمایت کنند.
این گروه سینمایی جای خود را در پیکره سینمای ایران باز کرده اما مساله این است که اکنون پس از گذشت ۱۰ ماه از فعالیت گروه «هنر و تجربه» شاهد هستیم فیلم هایی در این گروه سینمایی نمایش داده می شود که رنگ و بویی از هنر و تجربه ندارند و به نوعی این گروه به محفلی برای فیلم های از اکران بازمانده تبدیل شده است.
در همین راستا حجت الله ایوبی رییس سازمان سینمایی که به تازگی مهمان خبرگزاری مهر بود در صحبت های خود به این نکته اشاره کرد که گروه سینمایی «هنر و تجربه» یکی از افتخارات مدیریت اش در حوزه سینما به شمار می آید و تاکید کرد که قرار نیست این گروه به محفلی تبدیل شود برای نمایش فیلم های غیر هنری و تجربی که از اکران بازمانده اند.
وی همچنین در این بخش از گفتگوی خود با خبرگزاری مهر به فعالیت شورای فیلم کودکان و نوجوانان برای برگزاری جشنواره بیست و نهم و چگونگی ارتباط سازمان سینمایی با نهاد ریاست جمهوری پرداخت. ایوبی در بخش هایی از صحبت های خود به محقق شدن بخشی از خواست های سینمایی رییس دولت یازدهم نیز اشاره کرد.
در بخش دوم از گفتگو با رییس سازمان سینمایی با ما همراه شوید:
* راه اندازی گروه سینمایی «هنر و تجربه» از جمله برنامه های سازمان سینمایی بوده است و تاکید شما بر کیفیت اجرای این طرح مبین توجه و نظارتتان روی این طرح است. اما برخی از منتقدان به این طرح، معتقدند در حال حاضر تمرکز سازمان سینمایی بر این گروه سینمایی قرار گرفته است و حتی برخی دیگر می گویند «هنر و تجربه» شرایطی برای فیلم ها به وجود آورده که سینماگران تشویق می شوند آثار خود را در این گروه سینمایی اکران کنند. با این اوصاف تا چه اندازه بر گسترش این گروه سینمایی تاکید دارید؟
- سفره سینمای ایران نه از جهت تنوع موضوع و یا توانایی اهالی سینما در مباحث تکنیکی، بلکه از جهت اقتصادی فقیر است که من نیز در بدو ورود به مدیریت کلان سینمای ایران در سازمان سینمایی با یک سینمای ورشکسته مواجه بودم که البته این ورشکستگی به لحاظ درآمدزایی همچنان به قوت خود باقی است. آمار فروش فیلم ها در سال ۱۳۹۲ که شش ماه از آن هم مربوط به حضور تیم جدید در سازمان سینمایی بود معادل ۳۰ یا نهایت ۳۲ میلیارد تومان بوده است.
این در حالی است که در طول سال رقمی معادل ۱۰۰ تا ۱۵۰ میلیارد تومان هزینه ساخت فیلم می کنیم و از این رقم تنها ۳۲ میلیارد تومان از گیشه بازگشت سرمایه داریم و از این رقم بازگشتی از گیشه تنها یک سوم یعنی ۱۲ میلیارد تومان به صاحبان اصلی فیلم برمی گردد. از سوی دیگر درآمد رسانه های تصویری هم آورده قابل توجهی برای سینمای ایران ندارد. رقم رایت های تلویزیونی هم ناچیز است و اتوبوس و هواپیما هم که رایتی ندارند که بتوان روی آن حساب کرد. نهایتا باید تمهیداتی اندیشیده می شد تا سینمای ایران از ورشکستگی در می آمد.
* راه اندازی گروه سینمایی «هنر و تجربه» راه برون رفت از بحران ورشکستگی بود؟
- در قدم اول خیر. چراکه اول باید زیرساخت ها را درست می کردیم. درست به همین دلیل بود که در روزهای نخست حضورم در سازمان سینمایی با مشورت اهالی سینما زیر ساخت ها را مورد دقت نظر قرار دادم از همین رو دیجیتال کردن سینما نخستین اقدام بود. یادم هست که در همان زمان هم برخی این اقدام را مورد نقد قرار می دادند و می گفتند که مفاهیم ارزشمند سینمای ایران را رها کردیم و به زیر ساخت ها پرداختیم. این نقدها در حالی مطرح می شد که یکی از عوامل رکود فروش در سینما اتفاقا تامین نکردن همین زیرساخت ها بود. بنابراین تامین زیرساخت ها از اهداف اولیه بود که بعد از محقق شدن این مهم، طرح راه اندازی گروه سینمایی «هنر و تجربه» مطرح شد. به این معنا که در سینمای ایران فیلم های ارزشمندی چون «ماهی و گربه» تولید می شود، فیلم هایی که از اساس با نگاه هنری و تجربی ساخته می شود و نمی توان چشم بر اکران این دسته از فیلم ها بست.
* فیلم هایی از این دست هم می توانستند قبل از راه اندازی گروه سینمایی «هنر و تجربه» مانند سایر فیلم ها در گروه های موجود سینمایی به اکران عمومی درآیند.
- واقعیت این است که وقتی فیلم هایی از این دست یه شیوه معمول در سینمای ایران روی پرده می رفت، به نوعی روند فروش فیلم های پرمخاطب را تحت الشعاع قرار می داد. در واقع سالن های سینما را به گونه ای معطل خود می کرد و یا اینکه بسیاری از این فیلم های با ارزش به اکران عمومی نمی رسید. بنابراین این بخش از سینما که اتفاقا سینمای ارزشمندی نیز است، به نوعی مزاحم فروش سینمای بدنه می شد و در مقابل بخش عمده ای از این فیلم ها مهجور و غریب می ماندند و جایی برای دیده شدن نداشتند. ضمن اینکه از آرزوهای فیلمسازان سینمای مستند این بود که فضایی به وجود آید تا دیده شوند و گروه سینمایی «هنر و تجربه» این محفل را باز کرد.
* این گروه سینمایی کمکی به گردش مالی سینمای ایران کرد؟
- قطعا این گروه کمک حال گردش مالی در سینمای ایران است. چراکه اکران در این گروه سینمایی بیشتر شد و در عین حال فیلم های ارزشمند سینمای ایران که از جهاتی معرف بخش فرهیخته سینمای ایران است در این گروه سینمایی مورد ارزیابی قرار گرفت. بنابراین گروه سینمایی «هنر و تجربه» خیلی موفق ظاهر شده و یکی از تجربه های موفق سازمان سینمایی به شمار می آید که آن را به رخ مدیران سینمایی در کشورهای همسایه نیز می کشیم.
*یکی از آفت هایی که به نظر می رسد گروه سینمایی «هنر و تجربه» را تهدید می کند این است که به محفلی برای فیلم های از اکران جا مانده تبدیل شده است.
- هر حرکت تازه ای در طول مسیر خود دچار آفت هایی زیادی خواهد شد و اگر مراقبت نشود از مسیر اصلی خود منحرف می شود. خطراتی گروه سینمایی «هنر و تجربه» را تهدید می کند که یکی از آنها این است که گروه سینمایی «هنر و تجربه» به محفلی برای فیلم هایی که شانسی در اکران عمومی ندارند، تبدیل شود. این گروه سینمایی جایی برای اکران فیلم های ضعیف نیست. بنابراین فیلم هایی که تجربه های جدید به سینما اضافه می کنند و در عین حال هنری هستند در این گروه سینمایی جا دارند و اعضای شورای سیاست گذاری «هنر و تجربه» هم تلاش بسیاری می کنند که این اتفاق نیافتد.
* منظور از تجربه های جدید، فیلم هایی با ساختار دیده نشده در سینمای ایران است؟
- منظورم فقط ساختار نیست. بلکه مفاهیم ارزشمندی در برخی از این آثار وجود دارند که این مفاهیم می توانند به زبان هنری و تجربی که برای دنیا قابل فهم باشد، ساخته و پرداخته شوند. به نظرم در حوزه دفاع مقدس از با زبان هنر و تجربه حرف برای گفتن بسیار داریم. چراکه فیلم های دفاع مقدس به معنای فیلم های جنگی و اکشن نیست. البته وجود چنین فیلم هایی لازم و ضروری است اما اگر صرفا بر این موضوع تمرکز داشته باشیم دیگر فرق فیلم های دفاع مقدس با فیلم هایی که درباره جنگ جهانی اول و دوم در هالیوود ساخته می شود، چیست؟ در دفاع مقدس اتفاق هایی افتاده و سوژه هایی موجود است که با نگاه اجتماعی و با زبان هنر و تجربه می توان آنها را مطرح کرد. به عنوان مثال فیلم «شیار ۱۴۳» یکی از فیلم های کم هزینه ای است که با نگاه اجتماعی و روابط افراد در دفاع مقدس ساخته شده است.
* با این اوصاف معتقد هستید جایگاه «هنر و تجربه» در سینمای ایران محفوظ است.
- قطعا محفوظ است و من آرزو می کنم حرف های ناگفته ما درباره انقلاب اسلامی، دفاع مقدس و فضای همدلی موجود در جبهه های جنگ با زبان هنر و تجربه مطرح شود و این تصور که هنر و تجربه متعلق به فضاهای روشنفکری است از اساس اشتباه است. پیش از این در مراسم هایی که حضور داشتم براین نکته تاکید کرده ام که چقدر خوب می شد فیلمسازی مثل شهرام مکری با نگاه ویژه ای که به سینما دارد فیلم دفاع مقدس بسازد که در این صورت مطمئن هستم اگر ساخته شود به همه دنیا خواهد رفت. چون دفاع مقدس خط قرمز همه مردم ایران و از جمله سینماگران است اما زمانی که فضا آلوده می شود و عده ای از واژه ها سوءاستفاده می کنند یک عهده پا پس می کشند و ترجیح می دهند سکوت کنند. ولی اگر قصد سوءاستفاده وجود نداشته باشد همه دوست دارند دین خود را به شهدا ادا کنند در این صورت دفاع مقدس معطوف به چند نفر نمی شود.
* فکر می کنید سینماگرانی که سکوت کردند تا چه اندازه فضا را برای حضور در عرصه دفاع مقدس مناسب می دانند؟
- میزان آمادگی سینماگران به شرایط موجود بستگی دارد که من معتقدم در فضای همدلی و احترام به یکدیگر، شرایط لازم فراهم شده است. علاوه بر ذفاع مقدس همین تجربه را در حوزه سینمای کودک نیز داشتیم و شورای راهبردی سینمای کودک و نوجوان را تشکیل دادیم و در جلساتی که دارند به همه این دغدغه ها اشاره می شود.
* سرفصل گفتگو و برنامه ریزی های شورای سینمای کودک و نوجوان چیست؟
- زنده نگه داشتن سینمای کودک و نوجوان و راه های گسترش این سینما به سراسر ایران از مهمترین اهداف این شورا است و امیدواریم فرهنگ کشاندن خانواده ها و کودکان به سینما بار دیگر احیا شود. تلاش این است که پاتوق هایی برای خانواده و کودک ایجاد کنیم و این پاتوق ها را از تهران آغاز کنیم و تا شهرستان ها نیز گسترش دهیم. طرح «زنگ مدرسه» از دیگر طرح هایی است که برای راه اندازی آن با آموزش و پرورش در تعامل هستیم.
* در این راه فعالیت های عینی صورت گرفته است؟
- شورای راهبردی سینمای کودک و نوجوان فیلم هایی را که در طول سال های گذشته در حوزه سینمای کودک و نوجوان تولید شده است، دیده اند و از میان آنها ۴۰ فیلم انتخاب شده و هذف این است که این فیلم ها را اکران کنیم.
حال برگردم به این نکته که بیان شد و عنوان کردید تمرکز سازمان سینمایی بر گروه « هنر و تجربه» است. خیر چنین نیست چراکه سازمان سینمایی بر سینمای کودک، دفاع مقدس و سایر بخش های سینمای ایران نیز توجه دارد.
* سینمای مستند به برکت وجود گروه سینمایی «هنر و تجربه» شانس اکران عمومی پیدا کرده اما در این بین فکری برای اکران فیلم های کوتاه هم دارید و می توان این امید را داشت که بخشی از بودجه مالی سینمای کوتاه از طریق گیشه تامین شود؟
- تا جایی که من سراغ دارم در هیچ کشوری فیلم کوتاه به شکل مستقل روی پرده نمی رود و در بسیاری از کشورها فیلم های کوتاه قبل از نمایش فیلم های بلند در سینما نمایش داده می شوند که ما نیز در این مورد پیشنهادهایی نیز داشته ایم اما در بررسی هایی که انجام شد متوجه این مطلب شدم که خود فیلمسازان فیلم کوتاه تمایلی برای این کار ندارند و می خواهد فیلم کوتاه به شکل کاملا مستقل دیده شود. از سوی دیگر من بر این اعتقاد هستم که جایگاه اصلی فیلم کوتاه در تلویزیون است و از سوی دیگر امکانات نمایشی ما اندک است و جشنواره های فیلم کوتاهی که در طول سال برگزار می شود به این بخش از سینمای ایران کمک می کند.
* به شکل موردی برنامه هایی در حوزه نمایش فیلم کوتاه از تلویزیون پخش می شد که می توان به برنامه «کلاکت» که از شبکه آموزش پخش می شد، اشاره کرد. آیا در شورای راهبردی سیما و سینما که به تازگی جلسات آن برگزار شده است پیشنهادی برای نمایش فیلم کوتاه از مدیوم سینما ارائه شده است.
- خوشبختانه پس از برگزاری جلسات متعدد در شورای راهبردی سیما و سینما به تعامل خوبی رسیدیم و اگر دقت کرده باشید تیزر فیلم های در حال اکران به خوبی از تلویزیون پخش می شود. همچنین مدتی است گزارش های مثبتی درباره سینما از تلویزیون پخش می شود که می توان به طرح اکران فیلم ها از افطار تا سحر و همچنین برنامه های تولیدی سیما در حوزه سینما اشاره کرد. چندی پیش پیامکی به یکی از مدیران شبکه های تلویزیونی دادم و از او برای رویکرد مثبتی که به فیلم ها دارند تشکر کردم. همچنین به تازگی نیز گزارش مثبتی درباره «رستاخیز» از تلویزیون پخش شد. بنابراین مجموع این برنامه ها نشان از تغییر رویکرد سیما نسبت به سینما دارد که در همین راستا نمایش فیلم کوتاه در تلویزیون را هم در نظر خواهیم گرفت.
* سازمان سینمایی به عنوان سازمانی زیرمجموعه وزارت ارشاد بیش از سایر سازمان های فرهنگی می تواند با نهاد ریاست جمهوری در ارتباط باشد و این ارتباط فارغ از نزدیکی دیدگاه علی جنتی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی به شخص رییس جمهور است. تا چه اندازه این ارتباط بین سازمان سینمایی و نهاد ریاست جمهوری برقرار شده است؟
- به این دلیل که علی جنتی وزیر محترم فرهنگ و ارشاد اسلامی در کابینه صاحب اعتبار است و همچنین مناسبات خوب و نزدیکی با آقای رییس جمهو دارد، سازمان سینمایی به دنبال ایجاد ارتباط دیگری نبوده است.
* در صحبت های تبلیغاتی رییس دولت یازدهم چند سر فصل هنری مطرح شد که یکی از آنها موضوع خانه سینما و حل مشکلات موجود در این نهاد صنفی بود. پس از اینکه مدیریت کلان سینما به دست شما سپرده شد دیدیم که یکی از وعده های تبلیغاتی رییس جمهور محقق شد. با این اوصاف شخص رییس جمهور باید قدردان این تلاش باشد. حال سوال این است که همراهی حسن روحانی با سینما چگونه بوده است؟
- واقعیت این است که با اطرافیان رییس جمهور ارتباط های خوبی داریم و احتمالا آنها خواست سینمای ایران را به رییس جمهور منتقل می کنند که تلقی ما هم این است که برداشت نهاد ریاست جمهوری و رییس جمهور از سینما مثبت است. وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی به سازمان سینمایی اعتماد دارد و احساس می کنم که این اعتماد را شخص رییس جمهور و نزدیکان او نیز به سازمان سینمایی دارند. بنده هم فکر می کنم بیش از اینکه بخواهم وقت رییس جمهور را بگیریم بهتر است خواست های او را در حوزه سینما محقق کنم. ضمن اینکه موفقیت دولت یازدهم و شخص رییس جمهور برای من اهمیت دارد چراکه همه ما می دانیم حسن روحانی در شرایط ناامیدکننده ای سکان اداره امور را در دست گرفت و با آمدن خود شوری از امید را ایجاد کرد.
در همین راستا من هم دلشوره بسیاری دارم که ناامیدی به اهالی فرهنگ و سینما برگردد و متاسفانه بسیاری تلاش می کنند که بگویند این امید مقطعی است. البته افرادی که حرف های ناامید کننده می زنند باید بدانند این صحبت ها به عنوان سند در تاریخ می ماند. زمانی که خانه سینما به تازگی باز شده بود بسیاری نوید می دانند که اختلافات در این نهاد صنفی بار دیگر از سرگرفته می شود اما بعد که دیدند فضا بهتر شده، گفتند که سی و دومین جشنواره فیلم فجر پایان ماه عسل سینماگران است و خوب شاهد بودیم که جشنواره سی و دوم با اضطراب بالایی برگزار شد. حال باید بگویم سینماگران طعم آرامش را چشیده اند و حاضر نیستند به فضای گذشته برگردند.
* فکر می کنید خواست های سینمایی دولت یازدهم تا چه اندازه ای محقق شده است؟
- بخشی از خواست های رییس جمهور که توسط وزیر ارشاد در مجلس اعلام شد و همچنین وعده های تبلیغاتی آقای روحانی در حوزه سینما محقق شده است که از آن جمله می توان به سرفصل هایی چون اعتبار بخشی به صنوف سینمایی و کاهش تصدی گری دولت در مناسباتی که با خانه سینما دارد، اشاره کرد. به عنوان مثال هر آنچه قابل واگذاری بود به اصناف و خانه سینما واگذار شد. در واقع در تلاش هستیم سازمان سینمایی را به عنوان مدل و الگو برای واگذاری امور و تحقق خواست اهالی سینما برای مدیریت های بعدی در عرصه فرهنگ و هنر ارائه کنیم.
نظر شما