زادگاه فردوسی، روستایی سرسبز است که از باغ‌های انگور پوشیده شده و حدود ۵۰۰ متری شمال پاژ یا پاز بر بلندای تپه‌ای با قدمت نامعلوم، در جلگه قدیم خراسان قرار گرفته، اما خرده سفال و کاشی‌های رنگارنگ کشف شده از این منطقه، نشان از تاریخ کهن آن دارد.
در میانه روستای پاژ دو تپه باستانی به چشم می‌خورد که به آثار و بقایای پاژ قدیم مربوط هستند و مؤید پیشینه تاریخی این منطقه در سده‌های نخستین پس از اسلام تا قرن دهم هجری قمری است. پاز یا پاژ در لغت به معنای هدیه است که فرد دارای رتبه و مقام به فرد دیگر همتراز خود می‌دهد.
به استناد متون تاریخی و ادبی بر جای مانده، حکیم حماسه‌سرای ایران در سال ۳۲۹ یا ۳۳۰ هجری قمری در همین روستا چشم به جهان گشود و در سن ۳۰ سالگی نظم شاهنامه را آغاز و پس از صرف ۳۵ سال، اشعار حماسی خود را به نام شاهنامه به پایان رسانید و به روایت مشهور سال ۴۱۶ هجری قمری به دیار باقی شتافت. روستای فعلی پاژ ۸۰۰ هکتار مساحت دارد که از مجموع آن حدود ۴ هکتار به بخش مسکونی اختصاص یافته است. بخشی از فضای مسکونی روستا در میان آن و بقیه روی تپه‌ای موسوم به قلعه بلند قرار دارد؛ مکانی که به‌نظر می‌رسد در گذشته محل اصلی و هسته مرکزی دهکده پاژ بوده است. در فاصله تقریبی ۵۰۰ متر از تپه اولی، تپه دیگری دیده می‌شود که به قلعه کهنه پاژ معروف است. در اردیبهشت سال ۱۳۸۹ نخستین گمانه‌زنی باستان‌شناسی به منظور بازشناسی علمی روستای قدیمی پاژ انجام شد که منجر به شناسایی قلعه‌ای بزرگ به اندازه تقریبی ۴۵ در ۶۵ متر و ارتفاع ۱۲ متر در میانه روستای کنونی پاژ شد.
بر پایه اسناد موجود، بنیاد این قلعه در سده‌های نخستین دوره اسلامی بوده و اواخر دوره قاجار نیز چندین خانه روی بقایای تاریخی آن ساخته شده است. از جمله این خانه‌ها منزلی است که در سمت شرق قلعه و بلندتر از دیگر ساختمان‌هاست. بنابر اظهارنظر معتمدین روستای پاژ، خانه یاد شده حدود ۹۰ سال پیش به دستور کدخدای روستای پاژ به نام کریم‌اله اسدی، توسط یک استادکار مشهدی ساخته شده است؛ این خانه یک اتاق
سه در به اندازه تقریبی ۳ در ۵ مترمربع، با دیوارهای خشتی و گلی و گچ‌اندود دارد که به‌عنوان تنها فضای نشیمن آن هنوز باقی‌مانده وهمین خانه که اکنون به خرابه‌ای تبدیل شده به اشتباه به نام خانه فردوسی به گردشگران معرفی می‌شود، در حالی که از ظاهر و حتی مصالح به کار رفته در ساخت آن می‌توان بسادگی فهمید که این بنا کمتر از ۱۰۰ سال عمر دارد.
روستای پاژ تاکنون از سوی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری به ثبت ملی نرسیده و به دلیل عدم رسیدگی، بناهای موجود در این روستا اکنون به خرابه‌ای تبدیل شده است.
منبع: روزنامه قدس
انتهای پیام/
نظر شما