ترکیه به عنوان یکی از کشورهای ماجراجوی منطقه، اهداف سیاسی، امنیتی، اقتصادی و فرهنگی‌اش را در عراق به صورت ویژه دنبال می‌کند و نگاه آنکارا به این کشور نیاز به تحلیل ویژه دارد. یکی از اهداف ترکیه در رابطه با عراق ظرفیت‌های اقتصادی فعال این کشور است.
ترکیه با برقراری صادرات منظم به این کشور همسایه توانسته آن را به عنوان پنجمین بازار بزرگ کالای خود برگزیند به‌طوری‌که از سال ۲۰۱۱ با حدود ۱۲ میلیارد دلار حجم مبادلات تجاری‌اش با عراق را آغاز کرده و در سال ۲۰۱۲ توانسته سقف مبادلات را به ۲۱ میلیون دلار افزایش دهد و حتی در شرایط کرونایی نیز حجم مبادلات دچار مشکل نشده است.
در این بازی اقتصادی تراز سوددهی مبادلات همواره به نفع ترکیه بوده و براساس پیش‌بینی‌ها در صورت تداوم وضعیت فعلی اقتصاد عراق، ممکن است این کشور هرچه بیشتر به واردات ترکیه وابسته و به جایگاه سومین بازار بزرگ کالای ترک بدل شود.
در حال حاضر ۴هزار شرکت ترکیه‌ای در عراق و اقلیم کردستان عراق حضور دارند که بخشی از آن‌ها در حوزه عمرانی و مسکن‌سازی و بخشی در حوزه صنعت، تجارت و توریسم و گروهی دیگر در حوزه خرید نفت کردستان عراق فعالیت دارند که منابع نفتی ارزان‌قیمت این کشور را به شرکت‌های خارجی می‌فروشند و براساس برخی پیش‌بینی‌ها ترک‌ها برای خرید ارزان‌قیمت منابع گازی کردستان عراق نیز برنامه‌ریزی کرده‌اند.
ترکیه با راه‌اندازی و ساخت مراکز تجاری بزرگ و مال‌ها در عراق به‌ویژه در کردستان علاوه بر ایجاد بازار فروش و نفود اقتصادی توانسته بخشی از سبک زندگی مردم این سرزمین را نیز متأثر کند. به همین خاطر دولت آنکارا با ایجاد خط سفر ارزان‌قیمت برای شهروندان عراقی امکان ایجاد مبادلات توریسمی و همچنین تأثیرگذاری فرهنگی را فراهم آورده است و از همین طریق سود سرشاری به جیب می‌زند.
دولت ترکیه با استفاده ابزاری از منابع طبیعی نیز به دنبال ایجاد وابستگی و کانال فشار بر دولت عراق است.
رودخانه‌های دجله و فرات از ترکیه سرچشمه می‌گیرند و دولت ترکیه با ایجاد سدهای متعدد به دنبال بهره‌بردن هرچه بیشتر از این موهبت‌هاست و در گذر زمان ممکن است عراق با چالش خشکسالی روبه‌رو شود که همین امر به نفع ترکیه است و می‌تواند موجبات تضعیف عراق را فراهم آورد.
ترکیه در حوزه سیاسی و امنیتی نیز به بهانه مبارزه با نیروهای پ‌ک‌ک اقدام به قدرت‌نمایی می‌کند و به واسطه انفعال و ضعف امنیتی عراق توانسته تا امروز ۲۵ نقطه از شمال عراق را اشغال کند که در برخی مناطق پایگاه نظامی نیز ایجاد کرده است. نقض حاکمیت و تمامیت ارضی عراق مسئله‌ای است که ترک‌ها به آن توجهی ندارند و با اقدامات مسلحانه و بمباران هوایی موجبات ناامنی و ترور برخی شخصیت‌های عراقی را رقم زده است.
ترکیه حتی در سال‌های پس از حضور آمریکا در عراق اقدام به مسلح‌سازی اهل سنت مناطقی از جمله موصل می‌کرد اما نتوانستند با اقدامات مسلحانه، تولید تروریسم و اختلاف‌افکنی مذهبی به شرایط مدنظرشان دست پیدا کنند. آنکارا در دوران ظهور داعش تا امروز به عنوان یکی از حامیان تروریسم از تکفیری‌ها استفاده ابزاری کرده و بخشی از کریدور انتقال تروریسم به عراق و سوریه بوده است .
ترکیه در عراق به دنبال آن است عمق نفوذ سیاسی و اقتصادی‌اش را گسترش دهد و به مرور نقش تعیین‌کننده‌ای در راهبری این کشور داشته باشد.
با توجه به راهبرد آینده‌نگرانه ترکیه برای گسترش نفوذش در عراق طی سال‌های آینده شاهد توسعه ظرفیت‌های کلان دولت آنکارا در این کشور خواهیم بود و البته اراده ملت عراق در ساخت کشوری مستقل و باید بر جلوگیری از نفوذ های این‌چنینی باشد.
نظر شما