این اقدام واکنش شدید مردم و آیت‌الله حائری طبسی را در پی داشت و او در یک سخنرانی کوبنده در صحن گوهرشاد به افشای جنایت‌های رژیم در تهران و دیگر شهرها پرداخت.
از سوی دیگر و همزمان با انتشار اخبار مربوط به محاصره بیت امام خمینی(ره) در نجف اشرف توسط رژیم بعث عراق، شهر مشهد هر روز شاهد برگزاری تجمع‌ها و تحصن‌های متعدد بود و علما و مراجع شهر مانند آیت‌الله العظمی شیرازی با صدور اطلاعیه‌هایی به این اقدام اعتراض کردند.
جو ملتهب شهر مشهد در ۹مهر ماه به تعطیلی بازار انجامید. در درگیری‌های این روز، سرهنگ زمانی‌پور، عامل به شهادت رساندن شهید ناهید اسدی در واقعه اول مردادماه ۱۳۵۷ در حرم رضوی، به دست مردم کشته شد و به سزای عمل خود رسید. ۱۴ مهرماه بود که عده‌ای از دانشجویان و دانش‌آموزان تظاهرات گسترده‌ای را در فلکه حضرت برگزار کردند و دامنه این اعتراض به داخل اماکن متبرکه نیز کشیده شد.
همه چیز از آغاز یک پاییز پرالتهاب در مشهد خبر می‌داد. در ۲۴ مهرماه به مناسبت اربعین شهدای میدان ژاله تهران، بازارهای مشهد تعطیل شد و بازاریان در حرم مطهر تجمع کردند؛ اجتماعی که با دخالت نیروهای نظامی هنگام خروج تظاهرات‌کنندگان از حرم مطهر، به درگیری شدید در فلکه حضرت و شهادت تعدادی از مردم انجامید. در ماه آبان، واقعه غم‌انگیز هجوم مأموران شاه به حرم مطهر اتفاق افتاد؛ رویدادی که سبب افزایش فوق‌العاده خشم عمومی شد و عملاً کنترل اوضاع را از دست رژیم خارج کرد.
صحن عتیق کانون اعتراض‌ها می‌شود
با فرارسیدن آذرماه، شرایط باز هم ملتهب‌تر و حرم مطهر به کانونی برای تحصن‌های انقلابی تبدیل شد. روز اول آذر هزاران نفر از مردم مشهد در صحن عتیق جمع شدند و شعارهای تندی علیه رژیم شاه سر دادند و جنایت‌های مأموران طاغوت را محکوم کردند.
دو روز بعد در حالی که اعتصاب در اداره‌های دولتی مشهد حالتی فراگیر به خود گرفته بود، صحن عتیق دوباره شاهد حضور مردم شد؛ هزاران نفر ساعت ۱۷ روز سوم آذر در صحن جمع شدند و این بار شعار «این شاه آمریکایی اعدام باید گردد» سر دادند.
روز چهارم آذرماه، باز هم هزاران نفر از مردم در صحن عتیق جمع شدند و شعار «شب تاریک ملت روز گردد / خمینی عاقبت پیروز گردد» سر دادند. حضور مداوم تظاهرات‌کنندگان در اماکن متبرکه موجب شد روز پنج آذرماه، خدام و کارکنان انقلابی آستان قدس رضوی نیز در اعتراض به جنایت رژیم در حمله به حرم مطهر و فرا رسیدن هفتمین روز بعد از این فاجعه، دست به اعتصاب گسترده‌ای بزنند.
همزمان هزاران نفر از مردم مشهد به یاد شهدای واقعه حمله به حرم مطهر، در صحن عتیق جمع شدند و به سخنرانی شهید هاشمی‌نژاد و آیت‌الله واعظ طبسی گوش دادند. شعار مشهور «روز همه شیعیان شام غریبان شده / قبر امام هشتم گلوله‌باران شده» در این روز سر داده شد. برای نخستین بار در این تجمع بود که مثلث رهبری انقلاب در مشهد، برای انتظام برنامه، از مأموران انتظامی انتخاب شده از میان مردم استفاده کرد. شیوه‌ای که بعدها در بسیاری از تجمعات به کار گرفته شد.
گسترش تجمعات و خطبه‌خوانی مشهور
از روز پنجم آذرماه تا حمله عوامل رژیم پهلوی به بیمارستان امام رضا(ع)، صحن عتیق به یکی از مراکز عمده تجمع و اعتراض‌های مردمی تبدیل شد. این تجمعات از سوی اقشار مختلف مردم سازماندهی می‌شد؛ اصناف، دانشجویان، کارمندان و... حضوری فعال در این تجمعات داشتند.
بیشتر این تجمعات با راهپیمایی از مقابل بیت مراجع تقلید مانند آیت‌الله العظمی شیرازی آغاز می‌شد؛ مانند تجمع چند هزار نفری روز هشتم آذرماه که در اعتراض به قتل‌عام تظاهرات‌کنندگان در شیروان و قوچان در مقابل بیت مراجع برگزار شد و پس از آن مردم تا حرم رضوی راهپیمایی کردند و در صحن عتیق جمع شدند.
اوج این حضور، مراسم خطبه‌خوانی شب ۲۱ آذرماه ۱۳۵۷، مصادف با شب عاشورای حسینی بود؛ در این شب آیت‌الله خامنه‌ای به ایراد خطبه‌ای پرشور و انقلابی در صحن انقلاب پرداختند و برای نخستین بار، خطبه به نام مردم و نهضت اسلامی ایراد شد و عملاً به اقتدار رژیم در آستان قدس رضوی خاتمه داد. آیت‌الله خامنه‌ای در فرازی از آن خطبه مشهور گفتند: «یابن رسول‌الله! از شما معذرت می‌خواهم که طاغوتیان هر ساله مراسم امشب را در کنار تو برپا می‌کردند، در حالی که نه به تو ایمان داشتند و نه به جدت حسین(ع). ما خراسانی‌ها فقط نظاره‌گر آن‌ها بودیم. نه چاره‌ای داشتیم و نه توانی. ساکت بودیم». این خطبه نقش مهمی در شدت گرفتن موج انقلاب اسلامی در مشهد و خراسان داشت.
به این ترتیب، آذر سال ۱۳۵۷ برای صحن عتیق، یک آذر انقلابی با حوادث و رویدادهای بزرگ و تأثیرگذار شد؛ رویدادهایی که بخشی از آغازی بر پایان دوران طاغوت بودند.
نظر شما