البته این نخستین بار نیست که رؤسای برخی از دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی که از یک دهه پیش در قالب‌های مختلف مثل اسناد برجامی و قانون «کاتسا» از سوی قدرت‌های جهانی تحریم شده‌اند برای خروج نام این مراکز از فهرست تحریم‌های اعمالی علیه دستگاه‌ها، نهادها و سازمان‌های کشور تلاش می‌کنند. برای این منظور پیش از این نیز دانشگاه‌های شهید بهشتی و صنعتی شریف بارها با ارسال نامه به دفتر اتحادیه اروپا و دانشگاه‌های بین‌المللی طرف تفاهمشان برای این منظور اقدام کردند هرچند رایزنی‌ها برای رفع تحریم از همان زمان تا امروز نتیجه‌بخش نبوده است.
با این حال پرسش این است چرا قدرت‌های بزرگ به‌ویژه آمریکا و اتحادیه اروپا تحریم‌های ظالمانه‌ای علیه برخی از دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی ما وضع کرده‌اند و مهم‌تر اینکه لغو این تحریم‌ها چگونه ممکن است؟
بهترین راهکار برای رفع تحریم دانشگاه‌ها احیای برجام است
منصور غلامی، وزیر سابق علوم، تحقیقات و فناوری در پاسخ به قدس می‌گوید: دانشگاه شهید بهشتی و برخی دیگر از دانشگاه‌های ما که در زمینه پژوهش‌های صلح‌آمیز هسته‌ای فعال بوده‌اند به دلیل همکاری با مجموعه‌های سازمان انرژی اتمی مورد تحریم خاص قرار گرفته‌اند. یعنی غربی‌ها این مراکز علمی را در قالب مباحث مطرح شده بین کشورهای ۱+۵ با ایران آوردند و بعد هم مواردی عنوان شد که به لحاظ مباحث امنیتی خیلی رسانه‌ای نشد.
وی با اشاره به اینکه جدا از تحریم‌های ویژه که از سال‌های ۹۶ و ۹۷ به صورت صریح علیه برخی از دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی وضع شده شاهد تحریم همه دانشگاه‌های کشور به صورت غیررسمی از سوی دنیای غرب نیز هستیم، می‌افزاید: در واقع به صورت نانوشته و ناخوانده مقالات نویسندگان ایرانی و نتایج تحقیقات دانشگاه‌های ما را در مجلات معتبر علمی منتشر نمی‌کنند یا وقتی دانشجویان و استادان ما برای کارهای پژوهشی به خارج از کشور می‌روند ذیل تحریم‌های بانکی به آنان اجازه نمی‌دهند حساب بانکی باز کنند که این موضوع هم باید در کنار تحریم خاص برخی از دانشگاه‌های ایرانی مورد توجه قرار گیرد.
تمامیت‌خواهی کشورهای غربی
وی تحریم‌های خاص علیه برخی از دانشگاه‌های ایران را ظالمانه می‌خواند و می‌گوید: دانشگاه‌های ما به‌دنبال فعالیت علمی برای استفاده از دستاوردهای صلح‌آمیز انرژی هسته‌ای هستند. اما موضوع تمامیت‌خواهی کشورهای غربی یک بحث گسترده و مفصل است. البته شاید آن‌ها به صورت خاص با برخی از کارهای علمی ما مشکلی نداشته باشند، اما اگر یک کار علمی باشد که کشور را به سمت استقلال ببرد و ما را از زیرمجموعه نیازمندانشان خارج کند، آن‌وقت با آن کار مشکل خواهند داشت. چون آن‌ها دوست دارند سایر ملت‌ها برای تأمین نیازهای خود دستشان را به سوی آنان دراز کنند و آنان هر وقت و به هر قیمتی که خواستند نیازشان را برآورده و هر وقت هم دلشان نخواست از این کار خودداری کنند.
در بحث هسته‌ای که بخش اصلی ماجراست؛ از جمله اهداف کلیدی و مهم جمهوری اسلامی تأمین انرژی هسته‌ای صلح‌آمیز است اما آن‌ها نمی‌خواهند در بازار انرژی دست‌های متعدد پیدا شود چون پیش بینی می‌کنند انرژی‌های فسیلی دیر یا زود به پایان می‌رسد و انرژی‌های هسته‌ای و تجدیدپذیر جای آن‌ها را می‌گیرد. بنابراین در مواردی که بتوانند به بهانه‌های مختلف که همه اطلاع دارند اقدام به مانع‌تراشی می‌کنند تا مانع رشد علمی و فنی کشورهای دیگر شوند. از این رو می‌توان گفت همه تحریم‌ها و فشارهایی که وارد می‌کنند در حیطه اقتدار و تسلط‌شان بر ملت‌های دیگر قابل ارزیابی است.
وزیر سابق علوم در خصوص چگونگی حذف تحریم دانشگاه‌های کشور با توجه به درخواست اخیر رئیس دانشگاه شهید بهشتی از نماینده ارشد ایران در مذاکرات برجام هم می‌گوید: وقتی تحریم یک دانشگاه مطرح می‌شود باید دید این تحریم چه چیزهایی را دربرمی‌گیرد و چه مشکلاتی ایجاد می‌کند. یک وقت تحریم مؤثر بر کل جامعه اعمال می‌کنند و گاهی هم یک گوشه‌ای از جامعه را تحریم می‌کنند که اتفاقاً مهم است. تحریم دانشگاه‌های شهید بهشتی و شریف و... مهم است.
در اینجا مسئله مبادلات علمی مطرح است بنابراین تحریم این مراکز مرتبط با تحقیقات علمی و همکاری‌های بین‌المللی دانشگاهی می‌شود که اگر این تحریم‌ها رفع شوند اتفاق خیلی خوبی خواهد بود چون بالاخره ارتباط با کشورها و جوامع علمی دیگر و مبادله پژوهش‌ها و یافته‌های علمی جزو ضروریات موفقیت در حوزه علمی است. اما این همه چیز ما نیست. به نظرم برچیدن بساط تحریم برخی از دانشگاه‌های ما خوب است اما چیزی نیست که آن‌را به مذاکرات هسته‌ای در وین گره بزنیم. در واقع هیچ ضرورتی ندارد که این موضوع را به مذاکرات برجام گره بزنیم چون اگر در احیای برجام توافقی صورت گیرد خود به خود موضوع تحریم برخی از دانشگاه‌های ما هم حل و فصل می‌شود.
غلامی در پاسخ به این پرسش که آیا تحریم برخی از دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی بر روند کار دانشگاه‌های ما خیلی تأثیر منفی گذاشته است، می‌گوید: به هرحال دانشگاه‌ها به روابط بین‌الملل احتیاج دارند. از خرید تجهیزات و امکانات علمی تا رفت و آمد استادان و انجام دوره‌های تحقیقاتی مشترک برای دانشگاه‌ها مهم هستند. بنابراین اعمال تحریم حتماً روی رشد علمی دانشگاه‌ها و مطرح شدن آن‌ها در مجامع علمی بین‌المللی تأثیر منفی می‌گذارد یعنی تحریم پیش از آنکه عملکرد دانشگاه را تحت تأثیر قرار دهد با فضای منفی که ایجاد می‌کند به ضرر دانشگاه خواهد بود.
وی در همین زمینه تأکید می‌کند: در حال حاضر بهترین راهکار برای رفع تحریم برخی از دانشگاه‌ها به نتیجه رسیدن برجام است. یعنی اگر همین گفت‌وگو برای رفع تحریم در مذاکرات وین به نتیجه برسد تحریم‌های دانشگاهی ما هم بر طرف می‌شوند اما اگر به نتیجه نرسد ممکن است این تحریم‌ها تداوم پیدا کند.
نظر شما