اما دوگانه سلامت و آموزش همیشه شرایط را به‌سمتی برده که کفه سلامت، سنگینی کرده و در پاندمی، روند آموزش حضوری دانش‌آموزان به‌اجبار تعطیل شده است. کارشناسان همیشه این بیم را داشته‌اند که آسیب‌های روانی آموزش مجازی، بلندمدت و بسیار فرسایشی خواهد بود و گاهی تا چند دهه می‌توان شاهد اثرات مخرب این پاندمی بود. بازگشایی مدارس آسیب‌های روحی و روانی و آموزشی دانش‌آموزان را کاهش داده و به مدیران در اجرای برنامه‌های تمام ساعتی آموزش‌وپرورش کمک کرده و خواهد کرد. اما درعین‌حال این پرسش مطرح می‌شود که آیا باید عملکرد آموزش‌وپرورش را محدود به آموزش حضوری بدانیم؟ چرا این نهاد طی دو سال کرونایی نتوانست با به‌کارگیری شیوه‌هایی از اثرات مخرب آموزش آنلاین بکاهد، به‌طوری‌که حتی رضوان حکیم‌زاده، معاون آموزش وزارت ابتدایی آموزش‌وپرورش به‌عنوان کسی که خود یکی از مجری‌ها و ناظران برنامه آموزشی کشور بوده، حالا در جایگاه نقدکننده این شرایط نشسته و می‌گوید «نگران هستیم که در دوران کرونا پایه و بنیان‌های یادگیری‌های آینده و مهارت‌های سواد پایه دانش‌آموزان دچار آسیب جدی شده باشد.» چرا پیش از بروز چنین شرایطی برای آن فکری نشد؟
کرونا از اسفند۹۸ بر نظام تعلیم و تربیت کشور سایه افکند و موجب شد دانش‌آموزان به‌جای حضور در کلاس‌های درس، مجبور باشند از طریق تلفن‌همراه و فضای مجازی روند آموزش را دنبال کنند. کارشناسان و متولیان فرهنگی تاکید داشته‌اند که تعطیلی طولانی‌مدت مدارس، موجب افت تحصیلی، افسردگی و کم‌تحرکی دانش‌آموزان شده است و باید کلاس‌های درس به‌تدریج و با رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی به‌صورت حضوری بازگشایی شوند که درنهایت این اتفاق بعد از تعطیلات نوروز عملیاتی شد.
اما کارشناسان آموزشی، معلمان و مدرسان ضمن اشاره به افت تحصیلی و ضعف علمی دانش‌آموزان طی دو سال گذشته، بسترهای نامناسب آموزش آنلاین، زیرساخت‌های ضعیف در حوزه اینترنت و نداشتن مهارت معلمان در حوزه تولید محتوا و تکنولوژی را از مهم‌ترین دلایل این اتفاق می‌دانند.
مطابق با بررسی‌ها، مهم‌ترین وسیله ارتباطی یا همان نرم‌افزار «شاد» که در دوران آموزش آنلاین مورد استفاده دانش‌آموزان قرار گرفت، اشکالات زیادی داشت که به‌دلیل غافلگیر شدن مسوولان و همه‌گیری کرونا، استفاده از آن برای آموزش دانش‌آموزان در دوسال‌ونیم گذشته اجباری شد؛ مشکلاتی که به ضعیف بودن زیرساخت‌های اینترنتی نیز بی‌ربط نبود.
مشکل دیگر در دوران آموزش غیرحضوری؛ ناآشنا بودن مدرسان و معلمان با شیوه آموزش الکترونیکی بود به‌طوری‌که زمان زیادی صرف یادگیری و شیوه ارزشیابی آموزش غیرحضوری شد. درصورتی‌که اگر معلمان و مدرسان با بستر آموزش آنلاین آشنا بوده و بر آن تسلط داشتند، همزمان دانش‌آموزان و دانشجویان برای شرایط مختلف ازجمله شیوع بیماری، مهارت شرکت در کلاس‌های مجازی را کسب کرده بودند، امروز شاهد افت تحصیلی در کنار سایر مشکلات اجتماعی و فرهنگی برای دانش‌آموزان نبودیم.
درعین‌حال کم‌کاری معلمان و خانواده‌ها در شرایطی که زیرساخت آنچنانی نیز فراهم نبود، سبب شد تا کشور فرصت یادگیری آموزش ترکیبی( مجازی-حضوری) را از دست بدهد و کشور با یک افت آموزشی شدید روبه‌رو شود.
حالا همزمان با این افت تحصیلی، آموزش‌وپرورش بنای برگزاری کلاس‌های جبرانی آموزشی در تابستان تحت‌عنوان «جبران و تثبیت یادگیری دانش‌آموزان» را دارد؛ اقدامی که به گفته کارشناسان، فرصت طلایی برای جبران عقب‌ماندگی است اما بهتر بود که در زمان پاندمی کرونا و همزمان با بروز برخی آسیب‌ها، اقداماتی از این دست عملیاتی می‌شد.
میانگین افت تحصیلی ایران بالاتر از سایر کشورها
محمدرضا نیک‌نژاد، کارشناس آموزشی و فعال صنفی در گفت‌وگو با «صبح‌نو» با بیان اینکه آمارهای جهانی بیانگر افت تحصیلی بسیاری از دانش‌آموزان در سراسر جهان طی دوسال‌ونیم گذشته است، می‌گوید: براساس این آمار، چهار درصد افت تحصیلی دانش‌آموزان را در دوره ابتدایی شاهدیم؛ هرچند این عدد میانگین بوده و در ایران به دلایل فرهنگی و زیرساختی میزان آن بیشتر است.
او با بیان اینکه ۸۰درصد ارزیابی سطح علمی و سواد دانش‌آموزان در کشور براساس نمره است، اضافه می‌کند: این ارزشیابی در کشورهای دیگر به‌ویژه حوزه اسکاندیناوی کیفی‌تر بوده و به همین علت تقلب در میان دانش‌آموزان به چشم نمی‌خورد.
به گفته نیک‌نژاد، افت تحصیلی در سطح ملی و جهانی قطعی بود اما کشورها برای جلوگیری از پیامدهای بلندمدت آن به‌سرعت متناسب با شرایط آموزشی کشورشان به‌دنبال راهکار بودند. حتی در زمان اوج و شیوع پاندمی! زیرا ازدست‌رفتن زمان، شرایط بحرانی‌تری را به دنبال خواهد داشت و نظام آموزشی بعد از کرونا، تا حدکامل نمی‌تواند، صدمات واردشده را جبران کند.
والدین مخرب
نیک‌نژاد همچنین به نقش مخرب والدین در این دوران اشاره کرده و می‌گوید: والدین مانند بالگرد بالای سر فرزندان به پرواز درآمده و اجازه هیچ اشتباهی را به آن‌ها نمی‌دهند. بسیاری از مادران هنگام شروع کلاس‌های مجازی، در کنار فرزندان خود تمام‌وقت حضور داشته و ازآنجایی‌که هیچ تخصصی هم نداشتند به دانش‌آموزان تقلب می‌رساندند که این کار خیانت در حق فرزند بود.
او می‌گوید: اکنون با بازگشایی مدارس مشخص شد که این دانش‌آموزان بسیار ضعیف هستند. درحالی‌که معلم، زمان آموزش مجازی تصور می‌کرد او همه مطالب را یاد گرفته است.
به گفته این کارشناس آموزشی؛ معلم در کلاس‌های حضوری پس از مواجهه با دانش‌آموزی که خوب مطلب را نیاموخته است، تلاش می‌کند با تکلیف اضافه و توضیحات لازم، به او در یادگیری درس کمک کند. این اتفاق می‌توانست در آموزش غیرحضوری نیز بیفتد اگر خانواده‌ها دخالت نمی‌کردند؛ در نتیجه والدین باید متوجه نقش مخرب خود باشند و در کنار نظام آموزشی که البته در جبران صدمات، دیر اقدام کرده، همقدم شوند.
نیک‌نژاد با بیان اینکه همزمان بسیاری از مدیران و معاونان مدارس در دوران کرونا به‌جای نظارت بر عملکرد معلمان، آن‌ها را کنترل می‌کردند، می‌گوید: اینکه معلم در فضای مجازی حضور داشته اما کارایی نداشته باشد، مهم نیست؛ ورود و خروج وی در کلاس‌های آنلاین هم اگر به نتیجه مطلوب منتهی نشود، هیچ اهمیتی ندارد.
او اضافه می‌کند: درصورتی‌که نظارت درست و اصولی بر عملکرد آموزگاران صورت می‌گرفت، شاهد افت تحصیلی دانش‌آموزان نبودیم. اگر به‌جای پرداختن به این مسائل به کیفیت آموزش و تدریس توجه می‌شد، وضعیت بهتر بود؛ فیلمی از روخوانی یکی از معلمان در فضای مجازی وجود دارد که بسیار تاسف‌بار است.
ضعف در سه پایه اول ابتدایی
نیک‌نژاد نیز با بیان اینکه افت تحصیلی در سطح دبستان به‌ویژه سه پایه اول، دوم و سوم بیشتر مشهود است، می‌گوید: نوشتن، خواندن و حساب کردن سه مهارتی هستند که در این سال‌ها آموخته می‌شوند اما کیفیت پایین آموزش در دوران کرونا و آموزش آنلاین به‌دلیل نبود ارتباط مستقیم با معلم، همکلاسی و مسوولان مدرسه، به‌شدت آسیب رساند و بیشتر دانش‌آموزان این مقطع دچار ضعف در این مهارت‌ها شدند.
او دوباره تاکید می‌کند: متاسفانه دخالت بی‌مورد و عملکرد والدین نیز در این زمینه ضعیف و غیرحرفه‌ای بود و میزان این آسیب را افزایش داد.
راهکار چیست؟
نیک‌نژاد با اشاره به طرح آموزش‌وپرورش برای برگزاری کلاس‌های تابستانه می‌گوید: این اقدام فرصت طلایی است اما باید به چند نکته توجه جدی شود.
او می‌گوید: با توجه به مشکلاتی که اشاره کردم، قاعدتا باید جو کلاس‌ها مثبت و روحیه‌بخش باشد تا دانش‌آموزان تمایل به یادگیری داشته باشند. در کنار این موضوع، خانواده‌ها باید مشارکت فعال داشته باشند. خانواده‌هایی که برخی خود یکی از عوامل افت تحصیلی فرزندان بودند. نکته بعدی اینکه آموزش‌وپرورش باید بر خروجی این کلاس‌ها نظارت داشته باشد و معلمان هم تمرکزشان را بر رفع نقاط ضعف دانش‌آموزان بگذارند.
معلم در کلاس‌های حضوری پس از مواجهه با دانش‌آموزی که خوب مطلب را نیاموخته است، تلاش می‌کند با تکلیف اضافه و توضیحات لازم، به او در یادگیری درس کمک می‌کند.
منبع: صبح نو
نظر شما