به گزارش قدس خراسان، همین چند وقت پیش که چندین زلزله در مشهد و استان احساس شد و به دنبال آن بازار شایعات در فضای مجازی و میان مردم بالا گرفت، بحث کمبود و نبود برخی تجهیزات اساسی زلزله‌شناسی در خراسان رضوی داغ شد. در همان دوران وقتی برای پیگیری شدت و میزان خسارت زلزله با فرماندار تایباد گفت‌وگو کردیم، بیان کرد که به خاطر کمبود امکانات، فعلاً هیچ داده به روزی در دست ندارد.
همچنین کیوان حسینی، عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات زمین‌شناسی دانشگاه فردوسی نیز در گفت‌وگوهای پیشین خود با قدس خراسان به این موضوع اشاره کرده و گفته بود: ما در مشهد و استان سنجنده‌های کافی نداریم. بارها و بارها به دنبال حسگرهای الکترومغناطیس بوده‌ایم که به دلیل نبود بودجه مناسب نتوانسته‌ایم این سنجنده‌ها را تهیه کنیم و در چنین شرایطی بهره‌برداری لازم را داشته باشیم.
این کمبود داده‌های به روز که در اثر کمبود برخی تجهیزات اساسی در موضوع زلزله‌شناسی در استان وجود دارد، می‌تواند مشکلاتی را برای اطلاع‌رسانی‌های دقیق در زمان وقوع زلزله ایجاد کند.
در این خصوص با رئیس شبکه لرزه‌نگاری استان گفت‌وگو کردیم.
ایستگاه‌های زلزله‌نگاری در استان به روز نیست
رضا آسایش‌پور گفت: مهم‌ترین ابزاری که با آن می‌توان زلزله را رصد کرد، ایستگاه‌های زلزله‌نگاری است؛ اما این ایستگاه‌ها متأسفانه در استان ما کم است و به اندازه کافی وجود ندارد. با توجه به وضعیت گسل‌های فعال و زیاد استان و سابقه زلزله‌های تاریخی در منطقه، نیاز به رصد زلزله‌ها به ویژه خردلرزه‌ها حس می‌شود. برای رصد خردلرزه‌ها نیز باید ایستگاه‌های لرزه‌نگاری به تعداد کافی در استان وجود داشته باشد که در حال حاضر این اتفاق نیفتاده است.
وی با اشاره به اینکه پیش از این در یک برنامه‌ریزی بلندمدت با همکاری مدیریت بحران و استانداری خراسان رضوی برای افزایش تعداد ایستگاه‌ها درخواست‌هایی داشتیم، افزود: امیدوارم این اتفاق بیفتد و ایستگاه‌های لرزه‌نگاری که برای رصد زلزله‌ها، به ویژه رصد خردلرزه‌ها در استان مورد نیاز است، به تعداد کافی برسد. دریافت امواج خردلرزه‌ها، تعیین محل و تعیین بزرگی آن‌ها برای شناسایی فعالیت گسل‌ها و همین طور اطلاع‌رسانی دقیق و صریح به مردم کاربردی است.
آسایش‌پور ادامه داد: ما در استان دو شبکه لرزه‌نگاری داریم که یکی از آن‌ها متعلق به دانشگاه فردوسی و دیگری شبکه لرزه‌نگاری استان است که زیر نظر مرکز لرزه‌نگاری کشور و مؤسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران فعالیت می‌کند. پژوهش، برداشت داده‌ها و تعیین محل به صورت مستمر صورت می‌گیرد؛ اما اینکه تمام پهنه استان را پوشش بدهد، متأسفانه به خاطر کمبود ایستگاه‌ها امکان‌پذیر نیست.
وی با اشاره به اینکه برای ساخت ایستگاه‌های لرزه‌نگاری به کمک دستگاه‌هایی مثل استانداری و مدیریت بحران احتیاج داریم، افزود: باید به لحاظ اعتبارات استانی بتوانیم چند ایستگاه دیگر ایجاد کنیم و افزایش ایستگاه‌ها را در برنامه پنج ساله بگنجانیم. بارها این مسئله عنوان و نیاز ما در کارگروه‌ها تثبیت شده است.
نیروی متخصص در استان به اندازه کافی حضور دارد
آسایش‌پور ادامه داد: این صداهای درون زمین است که توسط دستگاه‌های لرزه‌نگار شنیده می‌شود. این صدا باید شنیده شود تا بتوانیم وضعیت فعالیت گسل‌ها را بررسی کنیم. مردم حتی ممکن است لرزش‌های ۳ تا ۵/۳ ریشتر را هم احساس نکنند؛ اما این دستگاه‌ها هستند که زلزله‌های کمتر از این مقدار و حتی زیر یک ریشتر را هم تشخیص می‌دهند. این مسئله نیاز جدی استان ماست.
وی وضعیت نیروی متخصص استان در حوزه زمین‌شناسی را این‌گونه تشریح کرد و گفت: به لحاظ سطح نیروی متخصص لرزه‌نگاری، دانشگاه فردوسی در منطقه استادان بسیار مجرب و خوبی دارد و رشته زلزله‌شناسی نیز در مقطع ارشد این دانشگاه تدریس می‌شود. در شبکه لرزه‌نگاری استان هم کارشناسانی با تجربه بالا و تحصیلات عالی حضور دارند. اطلاع‌رسانی درباه زلزله انجام می‌شود؛ اما اگر ابزار و تجهیزات کافی هم در اختیار ما باشد، می‌توانیم سنجش بهتری داشته باشیم.
آسایش‌پور تأکید کرد: در استان کمبودی به لحاظ متخصص نداریم. در بعضی استان‌ها اما این کمبود وجود دارد؛ چون زلزله‌شناسی یک رشته تخصصی است و همه استان‌ها به آن دسترسی ندارند. من و دیگر استادان برای تدریس و برگزاری کلاس‌های آموزشی به استان‌های دیگر دعوت می‌شویم؛ اما در استان خودمان مشکلی در این راستا وجود ندارد. برای ما بحث افزایش ایستگاه‌ها اهمیت دارد و امیدواریم دوستان متولی که اعتبارات استانی دارند، ورود کنند تا بتوانیم ایستگاه‌های لرزه‌نگاری را به میزان استاندارد ایجاد کنیم.
باید به سمت مدیریت خطرپذیری حرکت کنیم
رئیس شبکه لرزه‌نگاری استان با اشاره به اینکه لازمه زلزله‌شناسی، داشتن ایستگاه‌های زلزله‌نگاری است، گفت: مدیریت بحران در خصوص زلزله امری تجربی و کاربردی است. وقوع هر زلزله تجربیات دیگری به ما می‌دهد که تا پیش از این نداشتیم. باید سعی کنیم مدیریت بحران را به سمت مدیریت خطرپذیری و ریسک سوق دهیم. این دو با یکدیگر متفاوت هستند. در مدیریت خطرپذیری باید مخاطرات هر منطقه شناسایی و راهکار مناسب برای جلوگیری از وقوع بحران ارائه شود.
وی افزود: این بدان معنی است که پیش از وقوع بحران باید مخاطره را شناسایی و با روش‌های درست و اصولی از ایجاد بحران جلوگیری کنیم. این مسئله هزینه و زمان می‌خواهد و نمی‌شود در کوتاه‌مدت به نتیجه رسید. افزون بر ۴۰ نوع مخاطره طبیعی داریم و از این میان بیش از ۳۰ مخاطره در خراسان رضوی وجود دارد. عملکرد نادرست در مورد زلزله هم می‌تواند این مخاطره را در استان ما به بحران تبدیل کند.
با توجه به زلزله‌خیز بودن خراسان رضوی و هشدارهایی که هرچندوقت یک بار درباره وقوع زلزله منتشر می‌شود، ایجاد ایستگاه‌های زلزله‌نگار و تکمیل تجهیزات زلزله‌سنجی باید به یک مطالبه جدی و عمومی تبدیل شود. داده‌های به روز و پژوهش مستمر در این زمینه حتی می‌تواند به پیش‌بینی برخی زلزله‌ها نیز کمک کند که این مسئله خود قادر است در مدیریت بحران و کاهش خسارت‌های ناشی از زمین‌لرزه مؤثر باشد.
خبرنگار: محدثه مودی
نظر شما