به گزارش قدس خراسان، دنیای جدید انگار هر روز و هر لحظه در حال برگزاری مسابقه‌ای بزرگ است. رقابت جوانی و جوان ماندن آن‌قدر مهم شده که بخش زیادی از گردش مالی شرکت‌های آرایشی بهداشتی، مراکز زیبایی و جراحان زیبایی را به خود اختصاص داده است.
داشتن چهره‌ای جوان‌تر از سن شناسنامه‌ای، همان رؤیایی است که آن‌قدر «ارغوان» را به خود مشغول کرد تا یک روز متوجه شد سه ماه است عادت ماهانه نشده و ادامه داستان می‌شود مراجعه به پزشک و درخواست آزمایش و پاسخی تلخ که شوکه‌اش کرد.
حکایت درخت جوانی که در بهار زندگی‌اش به شکوفه نمی‌نشیند، روایت تلخ این روزهای برخی دختران و زنان جوان است که زودتر از موعد دچار خزان باروری می‌شوند. این قصه تلخ پیری زودرس تخمدان‌ها یا همان یائسگی زودرس است.
علل پیری زودرس تخمدان‌ها
اما علت این پدیده چیست؟ پرسشی که یک فوق‌تخصص ناباروری در این باره به خبرنگار قدس خراسان می‌گوید: یکی از علل ناباروری زنان، یائسگی زودرس است. یائسگی زودرس تعریفش این است خانم‌هایی که در سنین زیر ۴۰ سال تخمدان‌هایشان وارد روند پیری شده است. یکی از علت‌های عمده آن بحث ژنتیکی است. عوامل محیطی نیز بی‌شک در بروز این مشکل دخیل هستند. آلودگی‌ها، استفاده از مواد پلاستیکی و رژیم غذایی نادرست می‌توانند بر بروز پیری زودرس تخمدان‌ها تأثیرگذار باشند.
علائم یائسگی زودرس در دختر ۱۹ ساله
دکتر متین عطاران ادامه می‌دهد: موضوع دیگری که فکر می‌کنم بر این عارضه تأثیر گذاشت، همه‌گیری ویروس کووید۱۹ بود به طوری که در سه سال اخیر بروز یائسگی زودرس را در میان خانم‌ها خیلی بیشتر از گذشته می‌بینیم. به تازگی یکی از مراجعان من که دچار پیری تخمدان و یائسگی زودرس شده، یک دختر جوان ۱۹ ساله است. دختران و زنان جوان در سنین ۲۰ تا ۲۲ سال هم با علائم یائسگی زودرس مراجعه کرده‌اند. این‌ها افرادی هستند که باید با روش‌های تخمک اهدایی باردار شوند؛ چرا که با وجود پایین بودن سن، تخمدان‌ها توان تولید تخمک سالم و قوی را ندارند.
جوان‌سازی تخمدان در مرحله تحقیقات
در صحبت‌های این پزشک متخصص که مسئول فنی بخش آی‌وی‌اف بیمارستان رضوی مشهد است، بارقه‌هایی از امید دیده می‌شود: «اکنون بحث‌های جوان‌سازی تخمدان، موضوع روز پزشکی زنان است که تلاش می‌کنیم با استفاده از سلول‌های بنیادی یا با روش‌های دیگر جوان‌سازی تخمدان یا دوره‌های قاعدگی این افراد دوباره برقرار شود؛ چرا که غیر از بحث باروری، این موضوع برای ما هم مهم است».
دکتر عطاران می‌افزاید: تکنیک‌های جوان‌سازی تخمدان برای این است که کمک کنیم تخمدان اگر هنوز جوانه‌های کوچکی دارد، آن جوانه‌ها بیدار شوند و این تکنیک‌ها در مرحله تحقیقاتی هستند. برای این موضوع یک سری تکنیک‌های جراحی هم وجود دارد که دارند روی آن‌ها کار می‌کنند. تکنیکی که ما در مشهد بررسی می‌کنیم، بحث پی‌آرپی تخمدان است. وقتی از این تکنیک برای خانم‌های نابارور و دچار یائسگی زودرس استفاده کردیم، در برخی موارد بدون عمل آی‌وی‌اف منجر به باروری فرد شد. این‌ها موارد نویدبخشی است. البته همان طور که گفتم، هنوز در مرحله تحقیقاتی قرار دارد.
فریز تخمک برای مادر شدن در آینده
یائسگی زودرس هم مثل خیلی از مشکلات جسمی دیگر یک‌شبه اتفاق نمی‌افتد و فرایندی دارد که اگر زودتر متوجه شویم، شاید برایش راه چاره‌ای باشد. این پزشک متخصص در این باره تشریح می‌کند: برخی دختران جوان مجرد یا به شکل اتفاقی و یا به دلیل تغییر الگوهای قاعدگی، آزمایش هورمونی داده‌اند و مشخص شده ذخایر تخمدانی‌شان کم شده؛ ولی هنوز به طور کامل وارد دوره یائسگی زودرس نشده‌اند. در این شرایط توصیه‌ای که برای حفظ باروری آن‌ها در آینده داریم، فریز تخمک است؛ یعنی از طریق آی‌وی‌اف تخمدان‌هایشان را تحریک می‌کنیم و پس از تخلیه فولیکول‌ها اگر تخمکی وجود داشته باشد، در شرایط استاندارد آزمایشگاهی فریز می‌کنیم که اگر در آینده ازدواج کردند و برای باروری مشکل داشتند، بتوانند از تخمک‌های فریز شده استفاده کنند.
وی ادامه می‌دهد: اما برای دختران مجردی که یائسگی‌شان تثبیت شده، یک سری دارو در راستای حفظ سلامتشان تجویز می‌کنیم؛ چراکه یائسگی و قطع عادت ماهانه، روی سلامت قلب و عروق و استخوان‌ها تأثیر می‌گذارد.
ژنتیک، الکل، قلیان و سیگار؛ عوامل مهم ناباروری
«پیشگیری بهتر از درمان است»، از آن جملاتی است که همیشه در مواجهه با هر بیماری به ذهن می‌رسد؛ اما آیا یائسگی زودرس هم قابل پیشگیری است؟ پرسشی که دکتر عطاران این طور به آن پاسخ می‌دهد: برای پیشگیری از پیری زودرس تخمدان‌ها و یائسگی زودرس، آن بخشی که مربوط به زمینه ژنتیکی است، قابل کنترل نیست؛ اما در غیر از موارد ژنتیکی، سبک زندگی درست و رژیم غذایی مناسب تأثیر زیادی در کیفیت تخمک در خانم‌ها و اسپرم در آقایان دارد. سبک زندگی بر اساس رژیم غذایی مناسب و استفاده از آنتی‌اکسیدان‌هاست. پس اگر می‌خواهیم فرایند پیری تخمدان‌ها را به تعویق بیندازیم باید در کنار تغذیه مناسب، با تمرکز بر پروتئین‌ها و سبزیجات، ورزش منظم، خواب کافی، دوری از مصرف سیگار، قلیان و الکل را مدنظر قرار دهیم.
علائم هشداردهنده یائسگی زودرس را جدی بگیرید
مسئول فنی بخش آی‌وی‌اف بیمارستان رضوی در خصوص علائم هشداردهنده پیری زودرس تخمدان‌ها بیان می‌کند: از علائم هشداردهنده یائسگی زودرس می‌توان به سابقه خانوادگی اشاره کرد. اگر دختر جوانی سابقه خانوادگی ابتلا به یائسگی زودرس دارد، باید سریع‌تر به پزشک مراجعه کند تا پیش از اینکه دچار مشکل شود، اقدام‌های پزشکی لازم برایش صورت بگیرد. دومین نشانه، تغییر الگوهای قاعدگی است که خانم‌ها باید به آن توجه داشته باشند؛ کوتاه شدن دوره قاعدگی یا طولانی شدن فاصله چرخه‌های عادت ماهانه از نشانه‌های تغییر در سطح هورمون‌هاست که باید در سریع‌ترین زمان مورد توجه قرار گیرد تا بتوان پیش از اینکه وارد تثبیت یائسگی زودرس شوند، برایشان کاری انجام داد.
دختران مجرد برای فریز تخمک، مشکل مالی دارند
مدتی پیش دبیر ستاد ملی جمعیت گفته بود پنجره جمعیتی ایران تا پنج سال آینده بسته می‌شود و روند پیری در ایران شتاب گرفته است. اکنون نرخ رشد جمعیت در ایران به ۰/۷ درصد رسیده که گفته می‌شود کمترین نرخ در ۲۵ سال گذشته است. در این شرایط احتمال افزایش «یائسگی زودرس» که به از بین رفتن قدرت باروری زنان به صورت طبیعی و در سنین پایین منجر می‌شود، می‌تواند عامل اثرگذار دیگری در کاهش جمعیت در سال‌های آتی باشد. «بالا رفتن سن ازدواج و کاهش سن یائسگی زودرس سبب افزایش تقاضاها برای فریز تخمک شده تا افراد بتوانند قدرت باروری خود را ذخیره کنند؛ اما چالشی که دختران مجرد با آن مواجه هستند، بحث هزینه‌هاست و از این نظر هیچ حمایتی برایشان وجود ندارد»؛ این موضوعی است که دکتر عطاران به آن اشاره می‌کند و شاید دغدغه دختران مجردی باشد که در بهار زندگی مبتلا به خزان باروری می‌شوند؛ موضوعی که انتظار می‌رود در کنار سایر سیاست‌های حمایتی و تشویقی جوانی جمعیت مورد توجه مسئولان مربوطه قرار گیرد.
خبرنگار: معصومه مؤمنیان
نظر شما