به گزارش قدس آنلاین، به دنبال پیوستن ایران به عنوان عضو دائمی به سازمان همکاری شانگهای و پذیرش کشورمان به عنوان عضو جدید گروه بریکس از ابتدای سال۲۰۲۴، امضای موافقتنامه تجارت آزاد با اتحادیه اوراسیا گام کلیدی دیگری در راستای توسعه مبادلات تجاری ایران با سایر کشورها در سال۱۴۰۲ تلقی میشود.
ایران و اتحادیه اوراسیا در قالب امضای قرارداد تجارت آزاد به یکدیگر این امکان را میدهند که در ۸۷درصد کل اقلام کالایی، تعرفهها صفر شود. البته این موافقتنامه برای اجرایی شدن نیازمند تصویب در مجلس شورای اسلامی و همچنین مجالس پنج کشور عضو اتحادیه اوراسیاست تا به قانون تبدیل شود.
برای بررسی زیرساختهای لازم و ثمرات و نتایج تجارت آزاد با اتحادیه اقتصادی اوراسیا با سیدحسن محفوظی و یحیی لطفینیا دو تن از کارشناسان حوزه اقتصاد بینالملل گفتوگو کردیم که در ادامه میخوانید.
ضرورت بهبود استانداردها برای تجارت با کشورهای اوراسیا
سیدحسن محفوظی، کارشناس اقتصاد بین الملل در گفتوگو با قدس درباره مزایای پیوستن به اتحادیه اوراسیا میگوید: اگر کشور روسیه را در نظر بگیریم، این کشور تأمینکننده انرژی و کالاهای اساسی و بخشی از نیازهای کشور ماست، در مقابل ما هم بخشی از نیازهای این کشور را تأمین میکنیم. با کشور ارمنستان و بلاروس و سایر کشورها هم تعاملات خوبی داریم، ولی اگر بخواهیم وارد تعامل یکپارچه و عمیقتری با این کشورها شویم، نیاز است زیرساختهای تجاریمان را هم بهبود ببخشیم.
این کارشناس اقتصاد بینالملل میگوید: وقتی شما با یک کشور خاص معامله میکنید، آن کشور استانداردهای خاصی دارد که اگر این استانداردها رعایت نشود کشورهای عضو اتحادیه با شما کار نخواهند کرد.
وی میافزاید: یکی از چالشها و نگرانیها درخصوص تعاملات با اتحادیه اوراسیا، سر همین موضوع است؛ ما تا زمانی که استانداردهای تجاری، گمرکی، زیرساختهای حملونقل، زیرساختهای تبادلات بانکی و قوانین و مقرراتی که روی فضای تجارت خارجی ما تأثیر میگذارند را متناسب با فضای اتحادیه اوراسیا اصلاح نکنیم، احتمالا ً نتوانیم از فرصت ایجاد شده بهرهبرداری لازم را بکنیم. وی میافزاید: موقعیت جغرافیایی ایران به نحوی است که میتواند پل رسیدن اتحادیه اوراسیا به کشورهای حاشیه خلیج فارس، هند، پاکستان و... باشد و همچنین پل رسیدن محصولات کشورهای اوراسیا به کشورهای محور مقاومت عراق، سوریه و لبنان باشد. بنابراین جایگاه جغرافیایی ایران هم میتواند مزیت فوقالعادهای برای کشورهای اتحادیه اوراسیا باشد.
وی تأکید میکند: شرط استفاده از این موقعیت جغرافیایی هم این است که استانداردها بهروزرسانی شود و زیرساختهای تجاری، بانکی، حملونقل و... نیز بهبود یابد.
امکان پایاپای کردن تجارت میان ایران و اوراسیا
محفوظی میگوید: بحث بعدی زیرساختهای تبادلات پولی است. ما تا کنون در سطح محدودی مثلاً ۶ تا ۸ میلیارد دلار صادرات و واردات به کشورهای اتحادیه اوراسیا داشتیم، انتظار داریم سطح این تجارت به ۱۲ تا ۱۵ میلیارد دلار برسد. اگر ایران بخواهد تعهدات تجاری خود با کشورهای عضو اتحادیه اوراسیا را دریافت و پرداخت کند، مجموع این تراکنشها بیش از ۳۳۰/۱میلیارد دلار خواهد بود که ۸۵۰ میلیون دلار آن پرداختی و ۴۸۰ میلیون دلار آن دریافتی است. همین شرایط برای سایر کشورهای مذکور با عددهای متفاوت حاکم است. این در حالی است که در صورت وجود نهاد پایاپای میان ایران و کشورهای اتحادیه اوراسیا، ایران پس از پایاپایسازی وجوه تجاری، برای تسویه و نهاییکردن تجارت خارجی خود با این کشورها در سال۲۰۲۱، تنها به ۳۷۰ میلیون دلار نیاز داشته که میتواند این مبلغ را در کوتاهمدت از محل سایر درآمدهای ارزی و در میانمدت از محل افزایش صادرات به کشورهای عضو اتحادیه اوراسیا تأمین کند.
وی خاطرنشان میکند: مسئله بعدی زیرساخت حملونقل است. میدانیم که در حاشیه دریای خزر، نیاز به یکسری زیرساختهای حملونقل و کشتیهای رو رو و خطوط منظم کشتیرانی و... است که سالهاست وعده عملیاتی شدن آن را میدهند اما همچنان اجرایی نشده و برنامهریزیها با کندی صورت میگیرد و از پیشبینیهای انجامشده عقبیم. در مجموع توسعه مناطق آزاد مثل بندر انزلی و دیگر بندرهایی که در حال توسعه هستند و سرمایهگذاری برای بهبود زیرساختهای حملو نقل در این زمینه میتواند مفید باشد.
تولید ناخالص داخلی اوراسیا هزارو۷۰۵ هزار میلیارد دلار
یحیی لطفینیا دیگر کارشناس تجارت خارجی نیز در گفتوگو با قدس میزان تولید ناخالص داخلی کشورهای عضو اتحادیه اوراسیا را هزارو۷۰۵ هزار میلیارد دلار به قیمت جاری برآورد کرده و تأکید میکند: تنوع اقتصادی کشورهای اوراسیا قابل توجه است. مجموع کشورهای اوراسیا مثل روسیه حجم قابلتوجهی از انرژی را درون خودشان دارند از طرف دیگر بحث کالاهای اساسی مطرح است و کشورهایی مثل قزاقستان و روسیه را میتوان کشورهای مؤثر و اثرگذار در حوزه کالاهای اساسی دانست. علاوه بر این خود منطقه اوراسیا از نظر جغرافیایی یک منطقه راهبردی است چون پل ارتباطی میان آسیا و اروپا محسوب میشود.
دلارزدایی و تکمیل کریدور شمال به جنوب
لطفینیا درباره مزایای پیوستن ایران به تجارت آزاد با این اتحادیه میگوید: از زمانی که دولت سیزدهم روی کار آمده رویکرد توجه به کشورهای همسایه و نگاه به شرق را به صورت جدی دنبال کرده است.
وی با اشاره به اینکه عضویت در اتحادیه اوراسیا را باید در چارچوب رویکرد منطقهای دولت سیزدهم و همچنین بحث خنثیسازی تحریمها قرار داد، میافزاید: روسیه، چین و ایران سه کشور پیشرو در موضع دلارزدایی هستند و این اتحادیه میتواند به تسریع دلارزدایی از تجارت خارجی این کشورها کمک کند.
وی میافزاید: پیوستن ایران به اتحادیه اوراسیا و بحث تجارت آزاد میتواند به تسریع و تکمیل کریدور شمال- جنوب کمک کند، چراکه بیشتر این کشورها محصور در خشکی هستند یا راههای ارتباطی سختی با اروپا و سایر کشورها دارند. بهخصوص پس از جنگ اوکراین که راههای ارتباطی آن سمت به سختی قابل دسترس است. در حالی که تکمیل این زیرساخت میتواند هم برای ایران منافع داشته باشد و هم مسیر ارتباطی امنی برای کشورهای عضو اتحادیه باشد.
ایران هاب انتقال انرژی کشورهای اتحادیه اوراسیا
لطفینیا میگوید: کشور ما در حوزه انرژی به عنوان یک کشور اثرگذار در بازارهای جهانی مطرح است. کشورهایی که در اوراسیا فعالاند نیز حجم بالایی از ذخایر انرژی را دارند. با وجود اینکه ما نمیتوانیم از این مزیت نسبی خودمان در ارتباط با این کشورها بهره ببریم، ولی میتوانیم به عنوان یک هاب انتقال انرژی برای اعضای اتحادیه عمل کنیم و انرژی را از این منطقه به چین و هند و سایر کشورها منتقل کنیم و با قراردادهای سوآپ و موارد دیگر به صادرات انرژی از این کشورها سرعت ببخشیم تا بدین شکل به جای رقابت یک بازی برد برد میان کشورها شکل بگیرد.
وی میافزاید: با وجود اینکه ما نمیتوانیم از مزیت خودمان در حوزه انرژی در این پیمان استفاده ببریم، ولی این کشورها در حوزه تأمین کالاهای اساسی پیشرو هستند و از جایی که یکی از شکنندگیهای اقتصادی کشور ما به همین حوزه مربوط میشود، عضویت در اوراسیا برای حذف تعرفههای گمرکی میتواند هم هزینههای تأمین کالاهای اساسی را کاهش دهد و هم دسترسی ما به این محصولات را تسریع کند.
نکته دیگر اینکه ما به دنبال پیادهسازی نقشه عرضه تجاری هستیم. یعنی بر اساس منابع و سیاستهای ارزی خودمان، سیاست خارجی خودمان را تنظیم کنیم و پیوستن به اتحادیه اوراسیا بیتردید به این موضوع کمک میکند.
هم تنوع مبادی ورودی و هم مبادی صادراتی را داریم و هم این روابط تجاری تعمیق پیدا میکند که این امر میتواند برای پیادهسازی سیاست ارزی کشور کمککننده باشد.
نظر شما