به گزارش قدس خراسان، توانایی‌ها و قابلیت‌های فراوان شهر مشهد سبب شد این شهر در سال۹۵ از طرف شورای جهانی صنایع دستی به عنوان شهر جهانی گوهرسنگ‌ها انتخاب شود. بر اساس اعلام دبیرخانه مشهد شهر جهانی گوهرسنگ‌ها با ۲هزار کارگاه تولید نقره مشهد توانایی تولید دست‌کم ۴۰ تن زیورآلات نقره و صادرات دست‌کم ۶ تن فیروزه تراش خورده را در سال دارد.
هر چند وجود ظرفیت ذکر شده از دلایل اصلی انتخاب مشهد به عنوان شهر جهانی گوهرسنگ‌ها مشخص می‌شود اما باید تأکید کرد وجود آزمایشگاه‌های تشخیص اصالت، نوع و کیفیت گوهرسنگ‌ها، وجود کارشناسان دوره دیده گمرک، دسترسی آسان به گوهرسنگ‌ها و شمش نقره و فعالیت متمرکز صادرکنندگان زیورآلات نقره در شهر مشهد از دیگر دلایل این انتخاب به شمار می‌رود.
پژوهشگر سابق مرکز پژوهش‌های اتاق بازرگانی صنایع، معادن و کشاورزی ایران در گفت‌وگو با قدس خراسان ضمن اشاره به قابلیت‌های کشور در عرصه گوهرسنگ‌ها عنوان کرد: کشور ما حدود ۵ هزار و ۵۰۰ معدن فعال دارد که از این تعداد هر سال به طور متوسط ۴۰۰ میلیون تن ماده معدنی استخراج می‌شود و با برخورداری از ۶۸ نوع ماده معدنی از لحاظ تنوع، رتبه دهم جهان را داریم که با اکتشاف و شناسایی حدود ۶۰میلیارد تن ذخیره معدنی که حدود ۴۰ میلیارد تن قطعی و بقیه احتمالی است، در جایگاه پانزدهم دنیا هستیم.
سمیه رشیدیان ادامه داد: وجود اندیس‌های معدنی در خراسان رضوی مانند فیروزه و آگات یا همان عقیق، بریل، سافیر، یاقوت، روتیل، ارتوکالز، کریزوکال یا فیروزه قوچانی، ژاسپر، عقیق سلیمانی، اوپال، گارنت، درکوهی، رزکوارتز، آندالوزیت، ایلمنیت، آراگونیت و پلی گورسکیت حائز اهمیت است و از قابلیت‌های استان به شمار می‌رود.
وی افزود: بر اساس پژوهش‌ها، ایران از نظر ذخایر معدنی مقام سوم آسیا و رتبه نخست خاورمیانه را دارد و با وجود اینکه از سال ۹۵ عنوان مشهد شهر جهانی گوهرسنگ‌ها را بدست آورده‌ایم که امتیاز بزرگی است باید این سؤال را پرسید که از این فرصت برای اشتغال‌زایی می‌توانسته‌ایم چه بهره‌ای ببریم یا چه کارهایی توانسته‌ایم تاکنون انجام بدهیم.
پژوهشگر حوزه گوهرسنگ‌ها ادامه داد: ما روی کمربندی از مواد خام اولیه گوهرسنگ‌های جهان قرار گرفته‌ایم که حدود ۴۵ درصد مواد خام اولیه جهان را تولید می‌کند و طبق نظر کارشناسان از نظر ذخایر گوهرسنگ‌ها، ایران دارای ۴میلیارد تن ذخیره سنگ‌های قیمتی و نیمه‌قیمتی با تنوع ۳۰ نوع ماده معدنی یعنی بیش از ۲۵۰ نوع گوهرسنگ مختلف و بیش از ۲۰۰ محدوده شناسایی شده در کشور است.
رشیدیان تصریح کرد: بر اساس آمارهای مبادلات زیورآلات و گوهرسنگ‌ها، می‌توان نتیجه گرفت به جز برخی از کشورها مانند آمریکا و اسرائیل که مبادلات مستقیم تجاری با آن‌ها نداریم، می‌توانیم با بیشتر کشورهای جهان به ویژه ترکیه، چین و امارات متحده عربی که از شریکان تجاری مهم ایران محسوب می‌شوند در زمینه صادرات و واردات گوهرسنگ‌ها مبادلاتی داشته باشیم که مشهد با توجه به عنوان جهانی که دارد می‌تواند در این زمینه پیشگام باشد اما متأسفانه با توجه به محدودیتی که در قوانین صادرات و واردات وجود دارد این فرصت‌ها در حال از بین رفتن است.
گوهرسنگ‌ها، هنر و صنعتی با مزایای فراوان
وی ادامه داد: با توجه به مزایا و فرصت‌های زیادی که در این هنرصنعت برای کشور و استان ما نهفته است، اما کار در حوزه هنرصنعت سنگ‌های قیمتی و به طور کلی زیورآلات از حوزه‌های مغفول است و توجه ویژه می‌طلبد که مهم‌ترین آن اصلاح و ایجاد زیرساخت‌های قانونی و برنامه‌ریزی در این حوزه است.
این پژوهشگر مهم‌ترین سیاست‌های اتخاذ شده در حوزه گوهرسنگ‌ها را تدوین «سند ملی توسعه گوهرسنگ کشور» دانست و گفت: در سال ۹۹ سازمان توسعه و گسترش نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران یا همان ایمیدرو این سند را به سرانجام رساند هر چند این اتفاق با یک تأخیر حدوداً دو دهه‌ای نسبت به سایر کشورهای دنیا اتفاق افتاد اما باید تأکید کرد تدوین این سند یکی از اتفاق‌های مهم در این عرصه به شمار می‌رود.
رشیدیان با اشاره به ظرفیت اشتغال‌زایی در حوزه گوهرسنگ‌ها عنوان کرد: بسیاری از بخش‌های این صنعت دارای مشکلات جدی است و توسعه این هنرصنعت و ایجاد اشتغال و توسعه صادرات آن جز در سایه حل این مسائل ممکن نخواهد بود. از دغدغه‌های هر جامعه‌ای ایجاد اشتغال به ویژه اشتغال پایدار و همراستا با سیاست‌های صنعتی شدن است. صنعت گوهرسنگ‌ها، نه تنها سبب ایجاد اشتغال پایدار می‌شود، بلکه می‌تواند قشری از جامعه مانند زنان خانه‌دار، معلولان جسمی و حرکتی و یا زندانیان را سر کار آورد که در حالت عادی ایجاد اشتغال برای آن‌ها دشوارتر است و محدودیت تردد دارند.
وی ادامه داد: یکی از فاکتورهای هزینه‌بر در ایجاد اشتغال، مدت زمان آموزش است که هر چقدر این دوره طولانی‌تر باشد، علاوه بر افزایش هزینه‌ها سبب طولانی‌تر شدن مدت زمان بازگشت سرمایه و دوری از بازار کار می‌شود. در صورتی که در این صنعت حداکثر در زمان چهار ماه برای دو دوره مقدماتی و پیشرفته یکی از شاخه‌های تراش یا طراحی جواهرات یا مهره‌کاری یا مکرومه‌بافی و... می‌توان وارد بازار کار شد و به درآمد دست یافت و حین کار با افزایش مهارت می‌توان به درآمدهای بالاتری رسید. به دلیل سادگی آموزش در این صنعت، در بسیاری از کشورها آموزش به صورت سنتی بوده و افراد از خانواده و دوستان خود این هنرها را می‌آموزند.
صنعتی با بازدهی بالا
پژوهشگر سابق مرکز پژوهش‌های اتاق بازرگانی صنایع، معادن و کشاورزی ایران درباره بازدهی بالای این هنرصنعت گفت: نرخ سود بدون ریسک بانکی و اوراق با سود ثابت در حال حاضر بین ۲۰ تا ۲۵ درصد است و به لحاظ اقتصادی، سودهای بالاتر تنها در صورتی که سرمایه‌گذار ریسک بالاتری را متحمل شود، ممکن خواهد بود ولی در این هنرصنعت بدون اینکه ریسک خاصی متوجه سرمایه باشد، ارزش افزوده بالایی ایجاد می‌شود و دلیل آن این است که گوهرسنگ‌ها وابسته به زمان و مکان و حمل و نقل و فرهنگ خاصی نیستند و حتی محدودیت‌های بین‌المللی مثل تحریم‌ها هم مانع از مبادلات آن نمی‌شود. بنابراین سرمایه‌گذار آزادی عمل و آسودگی خاطر بالایی در تبدیل و فروش محصول خود خواهد داشت و با تبدیل سنگ خام به تراش خورده، استفاده از سنگ تراش خورده در ساخت جواهرات و صادرات جواهرات می‌توان حتی تا بیش از هزار برابر ارزش افزوده ایجاد کرد و چنین بازدهی سرشاری در کمتر صنعتی دیده می‌شود.
رشیدیان با اشاره به قوانین این حوزه گفت: طبق قانون شورای پول و اعتبار، ورود و صدور طلا، نقره و پلاتین بر عهده بانک مرکزی است. رویه‌ای که بانک مرکزی در پیش گرفته به این ترتیب است که پس از انتقال زیورآلات حاوی گوهرسنگ‌ها به تهران، ابتدا فلز آن توسط بانک مرکزی و گوهرسنگ آن برای تعیین ارزش به وزارت صنعت، معدن و تجارت ارسال و تعیین ارزش می‌شود و تعیین استاندارد آن هم توسط سازمان استاندارد صورت می‌گیرد.
هر چند در حال حاضر ارزش‌گذاری فلزات گرانبها در مشهد به بانک کارگشایی واگذار شده اما فعالان اقتصادی این بخش به شورای پول و اعتبار پیشنهاد می‌کنند تمام رویه‌ها مانند پیش از تغییر قانون در سال ۹۸ در بانک مرکزی تجمیع شود.
وی افزود: فهرست گمرکات تخصصی صادراتی کشور برای طلا، نقره و جواهرات، فرودگاه امام خمینی(ره) تهران، اصفهان، مشهد، یزد و تبریز اعلام شده اما اگر مفهوم جواهر را چه گوهرسنگ‌ها در نظر بگیریم و چه زیورآلات جواهرنشان، ضوابط قانونی آن برای صادرات تجاری توسط شورای پول و اعتبار تعیین نشده است و نیازمند این هستیم این ضوابط مشخص شود تا فعالان این عرصه با چالش کمتری مواجه شوند.
براساس آمار مندرج در رسانه‌ها از جمعیت حدود ۷میلیونی خراسان رضوی جمعیت بیکار استان ۱۳۱ هزار و ۸۳۳ نفر، جمعیت شاغل استان ۲ میلیون و ۴۸ نفر، جمعیت فعال استان ۲ میلیون و ۱۳۱ هزار و ۸۸۲ نفر، جمعیت غیرفعال استان ۲ میلیون و ۷۵۷ هزار و ۳۰۱ نفر و جمعیت ۱۵ سال به بالاتر استان ۴میلیون و ۸۸۹ هزار و ۱۸۳ نفر است.
طبق اعلام محمدامین بابایی؛ مدیر کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی خراسان رضوی نرخ بیکاری افراد ۱۵ سال به بالا در این استان در تابستان امسال به ۱/۷ درصد رسید و می‌توان این گونه مطرح کرد که با توجه به خشکسالی و خطر بیکاری گسترده در خراسان رضوی آیا مسئولان استانی به دنبال استفاده از ظرفیت ایجاد اشتغال در حوزه گوهرسنگ‌ها هستند یا خیر؟ و به راستی زمان حل و فصل معضلات قانونی تجارت گوهرسنگ‌ها کی می‌رسد و ناجی این هنرصنعت کیست؟
خبرنگار: طاهره فجر داودلی
نظر شما