به گزارش قدس آنلاین، این برنامه در فصل گذشته خود به صورت ویژه نگاهی به آواز، نغمه‌خوانی و مناجات ایرانی داشت و میزبان هنرمندانی از سراسر کشور بود و امسال نیز فصل جدید برنامه با تمرکز بر قطعات ماندگار مناجات‌خوانی به‌سراغ بزرگان و مفاخر این حوزه رفته است و هر شب با بررسی یک قطعه اصیل و آشنا از مناجات‌های ایرانی، به تحلیل فلسفه و ابعاد عرفانی و آوازی آن قطعه می‌رسد. در این فصل از برنامه سحرگاهی شبکه چهار مهمانان ویژه‌ای در کنار میزبانان و کارشناسان این برنامه حضور دارند و محمدرضا سنگری نویسنده و پژوهشگر، سید علی محمد سادات رضوی مناجات خوان، محمدعلی مجاهدی متخلص به «پروانه» و حجت الاسلام علی رهبر میزبانان ثابت برنامه هستند.
«چهارگاه» هر شب پیش از اذان صبح روی آنتن شبکه چهار می‌رود و در ۳۰ قسمت ۷۸ دقیقه‌ای قطعات مناجات خوانی بزرگان این حوزه را تحلیل و بررسی می‌کند. درباره جزئیات بیشتر این فصل با کامران سیف‌اللهی، تهیه‌کننده و کارگردان «چهارگاه» گفت و گو کردیم که می خوانید.
درباه تغییرات این فصل برنامه نسبت به فصل قبل توضیح می دهید؟
تغییرات این فصل «چهارگاه» نسبت به فصل اول زیاد بوده است. روایت خط محتوایی برنامه همان خطی است که در فصل اول برنامه شروع کردیم. در فصل اول برنامه، مناجات های اقوام و نواحی مختلف ایران را با حضور کارشناسان و مناجات خوان های محلی بررسی کردیم و توسط اساتید حاضر در برنامه تحلیل می شد. در این فصل نیز همین کار را می کنیم با این تفاوت که مناجات هایی که مورد بررسی قرار می دهیم در حوزه اقوام و قومیت ها نیستند و شامل مناجات های ملی می شوند. ۳۰ قطعه مناجات قدیمی، اصیل و فاخر ایرانی را به عنوان نخ تسبیح هر قسمت در نظر گرفتیم که در آغاز برنامه، مناجات ها پخش می شود و در طول برنامه در دو بخش مختلف درباره آن صحبت می کنیم. در بخش اول، اساتید درباره شعر، فلسفه و عرفان، آواز و ردیف های آوازی آن قطعه صحبت می کنند. در بخش دوم، یک مهمان به جمع اضافه می شود که ممکن است خواننده آن قطعه باشد یا کسی که در محضر آن مناجات خوان، شاگردی یا رفاقت کرده است و خاطرات مشترکی با او دارد. بسیاری از مناجات هایی که پیدا کردیم مناجات خوان آنها در قید حیات نیستند، چند ماه پیش هم استاد احمد مراتب به رحمت خدا رفتند که از اساتید خوب آواز ایرانی و مناجات خوانی بودند و چون ایشان در قید حیات نبودند مهمانی را دعوت کردیم که با استاد آشنایی داشتند.
آیا تغییر در گروه میزبانان باعث تغییر در رویکرد و محتوای برنامه هم شده است؟
میزبانان برنامه به دلیل تغییر نوع محتوا بوده است، خط روایی محتوا حفظ شده اما نوع محتوا تغییر کرده است. در این فصل به فراخور موضوع، فرم و محتوا، اقدام به دعوت از میزبانان و مهمانان کردیم و تصمیم بر این شد که آقای دکتر محمدرضا سنگری به عنوان میزبان و مجری برنامه باشند. آقای دکتر محمد علی مجاهدی متخلص به پروانه از شاعران آیینی شناخته شده کشورمان، آقای سیدمحمد علی سادات رضوی از مناجات خوان ها و اساتید آواز و حجت الاسلام شیخ علی رهبر از اساتید دانشگاه و مفسر قرآن ونهج البلاغه، چهار میزبان دومین فصل رمضانی این برنامه هستند.
وجه تمایز «چهارگاه» را با دیگر برنامه های سحرگاهی تلویزیون چه می دانید؟
«چهارگاه» با یک ادبیات دیگری سحر را روایت می کند. معمولا پیشینیه ذهنی از برنامه های سحرگاهی تلویزیون این بوده که دعای سحر و فضای عرفانی داشته باشد ولی ترجیح شبکه چهار این بود که مخاطبش وقتی برنامه سحرگاهی می بیند اطلاعاتی درباره مناجات هایی که سالهاست دارد می شنود را از این برنامه دریافت کند. مخاطب، شب نشینی چند استاد را در کنار هم که در یک خانه تاریخی با هم گپ می زنند را دوست دارد چون برایش قاب تازه ای از یک برنامه سحرگاهی است. به نظر می رسد گفت و گویی که در این جمع درباره مناجات خوانی شکل می گیرد برای مخاطب جذاب و شنیدنی است. ضمن اینکه مخاطب وقتی تلویزیون را در وقت سحر روشن می کند به دلیل مشغولیت برای آماده سازی وعده سحری، بیش از اینکه تصویر ما را ببیند، صدای برنامه را می شنود بنابراین سعی کردیم که وجه شنیداری برنامه را پررنگ کنیم.
درباره مسیر و روند پژوهشی انتخاب قطعات و مهمانان برنامه هم توضیح می دهید؟
مهمانان برنامه براساس گزیده قطعات مناجات خوانی انتخاب می شوند. طی پژوهش هایمان به تعداد زیادی قطعه مناجات رسیدیم که اولین قطعات مربوط به ۱۴۰ سال پیش بود. مناجات خوان های درجه یکی در کشورمان داشتیم که قطعه ای از آنها به جا نمانده است. قطعات تاریخی به جامانده هم از لحاظ فنی، مشکلات زیادی داشتند و سعی کردیم که آنها را بازسازی و ترمیم کنیم تا قابل پخش باشند، البته برخی قطعات هم قابلیت ترمیم نداشتند. ما با حجم زیادی از قطعات مناجات خوانی روبرو بودیم؛ براساس آنچه در دست داشتیم و ارتباط معنایی آن با شب های ماه رمضان، گزینش کردیم. بر این مبنا، قطعات را در جدول موضوعی قرار دادیم و سعی کردیم تا آنجا که بلدیم این گزینش و چینش را به درستی انجام دهیم. چندین قطعه مناجات خوانی هم تا کنون پخش و شنیده نشده اند و از آرشیوهای شخصی و خانوادگی این اساتید احصا شده اند که با پخش از این برنامه، بیشتر شنیده خواهند شد.
زمان پخش برنامه چه تاثیری در میزان مخاطبان آن دارد، آیا این فرضیه که برنامه های سحرگاهی دیده نمی شوند، درست است؟
بازخوردهایی که از فصل اول «چهارگاه» گرفتیم این فرضیه که برنامه های سحرگاهی دیده نمی شوند را رد می کند. البته برنامه در دو زمان دیگر در روز ساعت ۱۳ ظهر و ۲۱ شب بازپخش دارد اما بنظرم برنامه در زمان پخش اصلی خود یعنی سحرگاه، بیشتر دیده می شود چون کسانی که اهل شعر، عرفان، آواز و خلوت با خدا هستند، زمان سحر برایشان حال و هوای دیگری دارد. برنامه هم با این هدف و نیت ساخته شده پس مخاطبانش را پیدا می کند. اگرچه به لحاظ فنی شاید پخش در زمان سحر، مخاطب کمتری داشته باشد اما تاثیری که مخاطب از تماشای این برنامه در زمان سحر می گیرد بسیار بیشتر از زمان های بازپخش آن است بنظرم مخاطب قبل از اذان صبح باید «چهارگاه» را ببیند تا حض بیشتری از آن ببرد.
نظر شما