در سال‌های اخیر موضوع گردشگری و راه‌اندازی بوم‌گردی‌ها در روستاها به عنوان صنعتی جدید مطرح شده است، ایجاد بوم‌گردی‌ها راهکاری برای حفظ و جذب جمعیت به روستاها بود، این در حالی است که برخی از کارشناسان معتقدند به دلیل نداشتن پیوست اجتماعی و فرهنگی ایجاد بوم‌گردی‌ها در روستاها آن گونه که باید مورد اقبال گردشگران واقع نشده و نتیجه رضایت‌بخشی نداشته است؛ چراکه این مراکز با همان نگاه فنی و فیزیکی که در گذشته به جامعه روستایی داشتند باز هم امکانات و خدمات شهری را با شکلی متفاوت و این بار به‌واسطه گردشگران به سوی جامعه روستایی سرازیر کردند، غافل از اینکه این وضعیت خنثی نبود و تا حدی موجب تغییر فرهنگ و سبک زندگی روستاییان شد که نخستین تأثیر آن گرایش و حرکت به سوی زندگی شهری است.
تعطیلات نوروزی بهانه‌ای شد برای گفت‌وگو با یاور عبیری، رئیس جامعه انجمن‌های حرفه‌ای اقامتگاه‌های بوم‌گردی ایران تا اقبال مردم از بوم‌گردی‌ها و میزان موفقیت این صنعت نوپا را از زبان وی بشنویم.
استقبال مردم از بوم‌گردی‌ها در نوروز امسال چگونه بود و با توجه به گرانی هتل‌ها آیا بوم‌گردی‌ها با اقبال بیشتری از طرف مردم روبه‌رو شدند؟
امسال به دلیل همزمانی شب‌های قدر با روزهای نخست نوروز، تعطیلات به دو قسمت تقسیم شده بود، بر همین اساس در نیمه نخست تعطیلات وضعیت اسکان در بوم‌گردی‌ها مناسب نبود اما از نیمه دوم یعنی از ۷ تا ۱۵ فروردین اقبال مردم نسبت به بوم‌گردی‌ها در برخی از استان‌ها بسیار خوب و در برخی دیگر نسبتاً رضایت‌بخش بود که اگر پذیرش اسکان مسافران از سوی آموزش و پرورش در مدارس و همچنین اسکان غیرمجاز مسافران در هیئت‌های مذهبی برخی از شهرها نبود بی‌تردید مسافران اقبال بیشتری نسبت به بوم‌گردی‌ها داشتند و با توجه به اینکه اسکان غیرفرهنگیان در مدارس و اسکان مسافران در هیئت‌های مذهبی به لحاظ قانونی غیرمجاز محسوب می‌شود این مسئله موضوعی قابل پیگیری است که جامعه انجمن‌های حرفه‌ای اقامتگاه‌های بوم‌گردی ایران آن را در دستور کار خود قرار داده است.
بوم‌گردی‌ها در کدام استان‌ها بیشتر مورد اقبال مسافران قرار داشتند؟
نیمه دوم تعطیلات نوروز امسال استان‌های جنوبی مثل بوشهر بیشترین ضریب اشغال بوم‌گردی‌ها را داشتند به طوری که ۹۵ درصد مراکز بوم‌گردی نوار ساحلی بوشهر پیش از تعطیلات نوروز رزرو شده بود و ضریب اشغال بوم‌گردی‌های اطراف نوار ساحلی و شهر بوشهر نیز ۸۰ درصد بود که به صورت میانگین ۸۷ تا ۸۸ درصد بوم‌گردی‌های استان بوشهر اشغال بود و این استان به لحاظ آماری بیشترین ضریب اشغال گردشگران را به خود اختصاص داده بود. پس از بوشهر نیز بوم‌گردی‌های استان‌های آذربایجان شرقی با ضریب اشغال ۸۵ درصد و همدان با ۷۵ تا ۸۰ درصد بیشترین ضریب اشغال را در این مدت داشته‌اند.
کدام استان‌ها کمترین ضریب اشغال را داشتند؟
بوم‌گردی‌های استان مرکزی با ۱۶ درصد کمترین ضریب اشغال را داشتند سپس استان سمنان با ۲۰ درصد و چهارمحال و بختیاری با ۲۵ درصد کمترین ضریب اشغال را در تعطیلات نوروز داشته‌اند.
تصور بر این است که استان‌هایی مثل یزد، کرمان، اصفهان و فارس بیشتر مورد اقبال گردشگران هستند، وضعیت بوم‌گردی‌های این استان‌ها چگونه بوده است؟
امسال در مقایسه با سال‌های گذشته بوم‌گردی‌های استان فارس وضعیت مناسب‌تری داشتند و با وجود اینکه مجموع مراکز اقامتی شهر شیراز ۱۰۰ درصد اشغال شده بود، اما ضریب اشغال بوم‌گردی‌های این استان تقریباً ۶۵ درصد بوده است. اصفهان نیز در گام بعدی قرار گرفته است. البته اقبال گردشگران در مقایسه با سال‌های قبل نسبت به اصفهان تغییری نداشته اما اسکان مسافران در مدارس روی استقبال گردشگران از مراکز بوم‌گردی تأثیر داشته است.
گفتید اسکان در مدارس غیرقانونی است. چرا؟
همه مراکز اقامتی که در زمینه گردشگری فعالیت کنند از هتل‌ها و بوم‌گردی‌ها گرفته تا مجتمع‌های بین‌راهی که در زمینه گردشگری فعالیت دارند دارای مجوز هستند و از وزارت میراث تبعیت می‌کنند. بنابراین اولویت پذیرش مسافر به ویژه در تعطیلات نوروز با مراکز اقامتی رسمی است و در صورت اضطرار مدارس و سالن‌های ورزشی می‌توانند به مسافران اقامت دهند یعنی تا حد امکان آموزش و پرورش نباید پذیرش مسافر غیرفرهنگی داشته باشد در حالی که ما همیشه در ایام نوروز و تعطیلات تابستان با این مشکل مواجه هستیم و متأسفانه آموزش و پرورش از قانون تمکین نمی‌کند و همواره مدعی است فقط به فرهنگیان اسکان می‌دهد در حالی که این موضوع صحت ندارد و من خودم شخصاً برای بررسی اسکان به یکی از مدارس مراجعه کردم و با وجود آنکه فرهنگی نبودم من را پذیرش کردند. البته در یکی دو سال اخیر هیئت‌های مذهبی نیز در بعضی از شهرستان‌ها بدون رعایت ایجاد حریم برای مسافران، اسکان می‌گرفتند در حالی که کارشان کاملاً غیرقانونی بود و طبق قانون حق ورود به این حوزه را نداشتند.
آینده بوم‌گردی‌ها را چطور ارزیابی می‌کنید و برای توسعه این صنعت چه تمهیداتی لازم است؟
بوم‌گردی‌ها حافظان هویت فرهنگ، تاریخ و اصالت بومی منطقه خودشان هستند و ما باید بکوشیم با حفظ بوم‌گردی‌ها هویت مناطق بومی کشور را حفظ کنیم اما متأسفانه اکنون خانه‌های اقامتی غیرمجاز قارچ‌گونه در مناطق مختلف کشور رشد کرده‌اند و از آنجا که این خانه‌ها تابع هیچ گونه مقرراتی نیستند بی‌بند و باری‌های متعددی در آن‌ها اتفاق می‌افتد که متأسفانه فعالیت آن‌ها به اسم بوم‌گردی‌ها تمام می‌شود این در حالی است که همکاران ما برای تأسیس بوم‌گردی‌ها افزون بر سرمایه‌گذاری و گرفتن مجوز، ملزم به رعایت قوانین و دستورالعمل‌های متعددی هستند و باید بیمه، مالیات و عوارض نیز پرداخت کنند. بنابراین شایسته است دولتی‌ها یا حتی دستگاه قضا به این مسئله ورود و مراکز اقامتی غیرمجاز را ساماندهی کنند؛ چراکه اگر وضعیت فعلی ادامه یابد همکاران ما دلسرد می‌شوند و آینده روشنی نمی‌توان برای این صنعت متصور شد.
چند مرکز اقامت بوم‌گردی مجوزدار در کشور داریم؟
در کل کشور ۳هزار و ۵۰۰ تا ۴هزار مرکز اقامت بوم‌گردی رسمی فعال داریم و اگر بخواهیم با توسعه این صنعت روستاها را حفظ کنیم باید از این مراکز حمایت کنیم. متأسفانه اکنون یکی دو سال است که تعداد قابل توجهی از بوم‌گردی‌ها اقدام به تمدید مجوز فعالیتشان نکرده‌اند به طوری که در بازه زمانی ۱۴۰۱ تا ۱۴۰۲ فقط ۳۰۰ بوم‌گردی درخواست مجوز تأسیس داده‌اند و در همین بازه زمانی ۷۰۰ بوم‌گردی مجوز خود را تمدید نکرده و از سامانه خارج شده‌اند، در واقع این آمار تلنگری برای مسئولان است که اگر سخت‌گیری‌ها بیش از حد باشد و با پیشگیری از فعالیت مراکز اقامتی غیرمجاز حمایت‌های لازم از بوم‌گردی‌ها نشود از هم اکنون قابل پیش‌بینی است که تا پنج سال آینده بوم‌گردی‌های خیلی محدودی پایدار خواهند بود.
بوم‌گردی‌ها چه نقشی می‌توانند در تحقق شعار سال - سرمایه‌گذاری برای تولید- داشته باشند؟
بوم‌گردی‌ها یکی از تأثیرگذارترین بخش‌های روستایی هستند که می‌توانند جامعه محلی را درگیر و منتفع کنند؛ چراکه بوم‌گردی به تنهایی از اقامت گردشگران منتفع نمی‌شود. با ورود هر گردشگر داخلی یا خارجی به بوم‌گردی راننده تاکسی روستا، سوپرمارکت، همسایه‌ای که محصولات لبنی تولید می‌کند، کارگاه صنایع‌دستی و... از کنار این بوم‌گردی رونق پیدا می‌کنند. از طرفی دیگر بوم‌گردی‌ها موجب مهاجرت معکوس به روستاها شده و توانسته‌اند روستا را زنده نگه دارند، در سال‌های گذشته ما در هر روستایی که بوم‌گردی داشته‌ایم آبادانی به روستا برگردانده شده و اگر با ارائه تسهیلات به بوم‌گردی‌ها از آن‌ها حمایت شود از مهاجرت روستاییان پیشگیری خواهد شد و با توجه به اینکه بخش قابل توجهی از تولید و امنیت غذایی کشور وابسته به روستاهاست سرمایه‌گذاری برای تولید به معنای واقعی تحقق خواهد یافت.
نظر شما