قدس؛ تقابل این روزهای دانشگاه‌های آمریکایی در برابر خواسته‌های رئیس‌جمهور ایالات متحده برای اصلاح برنامه‌های دانشگاهی وارد فاز جدیدی شده است. دونالد ترامپ عصر سه‌شنبه دانشگاه هاروارد را به لغو معافیت مالیاتی تهدید کرد و گفت مسئولان این دانشگاه باید به دلیل ایستادن در برابر خواسته‌های دولت وی عذرخواهی کنند. این اقدام یک روز پس از آن صورت گرفت که دانشگاه هاروارد اعلام کرد حاضر به پذیرش «خواسته‌های غیرقانونی» دولت برای اصلاح برنامه‌های دانشگاهی به منظور کنترل و محدود کردن فعالیت‌های دانشجویی نیست.

ورود اوباما به تقابل هاروارد با ترامپ

روز دوشنبه، باراک اوباما، رئیس‌جمهور پیشین، به‌عنوان یکی از دانش‌آموختگان این دانشگاه در پستی در شبکه ایکس ضمن حمایت از رئیس کنونی این دانشگاه، عنوان کرد مدیریت هاروارد تلاش غیرقانونی برای محدود کردن آزادی علمی را رد کرده و ابراز امیدواری کرد همه دانشگاه‌ها از هاروارد پیروی کنند.آلن ام گاربر، درخواست‌های گسترده دولت ترامپ برای نظارت بر فعالیت‌های این دانشگاه ازجمله اقداماتی برای مبارزه با یهودی‌ستیزی در محوطه دانشگاه را رد کرد. به نوشته نشنال اینرست، به نظر می‌رسد گاربر، با الهام از پیشینیان اخیرش، همچون لارنس سامرز و کلودین گی، این چالش را به عنوان فرصتی طلایی برای پوشیدن ردای جنگ در مسیر آزادی آکادمیک قلمداد کرده است.ترامپ اما روز سه‌شنبه در اظهاراتی تند، هاروارد را تهدید کرد در صورت امتناع از پذیرش خواسته‌های دولت، کمک‌های مالی و قراردادهای فدرال را به روی دانشگاه‌های خاطی خواهد بست و معافیت مالیاتی آن‌ها را لغو خواهد کرد.اقدامات اخیر ترامپ در قبال دانشگاه‌ها و مؤسسات علمی این کشور تاکنون شامل بازبینی، تعلیق یا قطع کمک‌های مالی فدرال به بیش از ۲۰ دانشگاه بزرگ، کاهش بودجه مؤسسه ملی علوم و کاهش ۵۰درصدی تأیید پروژه‌های تحقیقاتی در دو ماه ابتدایی، کاهش بورسیه‌های دانشجویان تحصیلات تکمیلی، تعلیق بودجه ۸۰۰میلیون دلاری دانشگاه جانز هاپکینز، کاهش بودجه مؤسسه ملی سلامت و اخراج یا محدودسازی دانشجویان خارجی به‌دلیل فعالیت سیاسی یا اظهارنظر درباره مسائل جهانی مانند غزه بوده است که اغلب به بهانه «مبارزه با یهودستیزی» یا «حفظ نظم در محیط دانشگاهی» توجیه شده است.

اما خواسته‌هایی که دولت او برای هاروارد تعیین کرده، از جمله نظارت بر دپارتمان‌های دانشگاهی، به اشتراک‌گذاری داده‌های استخدام و... آن‌قدر گسترده بود که به پیشنهادی تبدیل شد که هاروارد قرار بود آن را رد کند تا جایی که رئیس هاروارد اعلام کرد: «نه هاروارد و نه هیچ دانشگاه خصوصی دیگری نمی‌تواند به خود اجازه دهد توسط دولت فدرال تصاحب شود».

دولت ترامپ اکنون ۲.۲میلیارد دلار کمک مالی چند ساله و همچنین یک قرارداد ۶۰میلیون دلاری به دانشگاه هاروارد را مسدود کرده است. در نهایت، پای لغو بودجه‌ای حدود ۹میلیارد دلار در میان است.

زنده شدن امید در میان مخالفان ترامپ

با این حال، ممکن است دولت ترامپ مانند نبرد تجاری که علیه چین آغاز کرده است، وارد دعوا با نهادی شده باشد که نمی‌تواند آن را به زور تسلیم کند. درست است که پیش از این دانشگاه کلمبیا در برابر خواسته‌های ترامپ تسلیم شد، اما هاروارد ممکن است لقمه گلوگیرتری باشد و بزرگ‌تر از آن باشد که شکست بخورد.سی‌ان‌ان در گزارشی درباره تقابل ترامپ و دانشگاه‌های آمریکا نوشت: تقابل هاروارد و مقاومت این دانشگاه، امید را در میان مخالفان دولت ترامپ زنده کرده که سرانجام «گروه مقاومت» تصمیم گرفته مقاومت را آغاز کند.

در حالی که اوباما از هاروارد به عناون الگویی برای سایر مؤسسات آموزش عالی یاد کرده است، جی‌مایکل لوتیگ، قاضی سابق دادگاه تجدیدنظر فدرال به نیویورک تایمز گفت: «این اقدام هاروارد اهمیت بسیار زیادی دارد و باید نقطه عطفی برای مبارزه با خشم رئیس‌جمهور علیه نهادهای آمریکایی باشد».اما واکنش‌های منفی به رویکرد ترامپ در حال افزایش است. گروهی از دانشگاه‌ها ازجمله براون، پرینستون، ام‌آی‌تی و مؤسسه فناوری کالیفرنیا موسوم به دانشگاه کلتک در این کارزار به هاروارد پیوستند تا از دولت ترامپ به دلیل تلاش آن در کاهش کمک‌هزینه‌های تحقیقاتی فدرال برای هزینه‌های به اصطلاح «غیر مستقیم» شکایت کنند.

سیاست نظارتی و «خلع سلاح علمی» آمریکا

آن‌ها هشدار دادند اگر سیاست نظارتی کنونی ادامه یابد، این طرح، تحقیقات علمی در دانشگاه‌های آمریکا را ویران و جایگاه غبطه‌انگیز کشور را به عنوان رهبر جهانی در تحقیقات علمی و نوآوری به‌شدت تضعیف می‌کند.

سی‌ان‌ان با اشاره به منافعی که از اتحاد دولت و دانشگاه نصیب آمریکا شده است، از سفر به ماه گرفته تا ایجاد اینترنت، هشدار می‌دهد رویکرد ترامپ نه‌تنها سبب تضعیف اقتصاد داخلی می‌شود، بلکه آمریکا را در رقابت جهانی با چین و سایر قدرت‌ها عقب می‌اندازد، بنابراین مؤسسات آکادمیک بهتر است با صدای بلندتری درباره دستاوردهای خود در دهه‌های اخیر و چالش فزاینده چین صحبت کنند.نیویورک تایمز نیز در گزارشی در این باره نوشت: قطع بودجه دانشگاه‌های آمریکایی، آن هم درست زمانی که چین میلیاردها دلار در توسعه فناوری‌هایی مثل هوش مصنوعی، فناوری کوانتومی و علوم زیستی سرمایه‌گذاری می‌کند، شبیه به خلع سلاح علمی به‌طور یک‌جانبه است.با توجه به سر و صدایی که موضوع دانشگاه هاروارد به پا کرده است و اظهارات افرادی همچون باراک اوباما به نظر می‌رسد در حال حاضر، نبرد بر سر هاروارد به نبردی بزرگ‌تر بر سر لیبرالیسم و آزادی آکادمیک در آمریکا تبدیل شده است.راس بارکان، خبرنگار معروف آمریکایی در مجله نیویورک با اشاره به قدمت و جایگاه علمی هاروارد خاطرنشان می‌کند: این دانشگاه به اندازه خود ترامپ مشهور بوده و دست‌کم به این دلیل هم که شده، شایسته دریافت یک رویکرد منطقی از طرف دولت است.