درباره اینکه در این زمینه مدیریت استان تا چه اندازه توانسته از ظرفیت‌های متنوع گردشگری سلامت استفاده کند، همواره تحلیل‌های مختلفی ارائه شده که عمده مباحث به حوزه زیرساخت‌ها برمی‌گردد ضمن آنکه براساس آنچه در صد و سی و ششمین جلسه شورای گفت‌وگوی دولت و بخش خصوصی خراسان رضوی و در حضور سید حمید پورمحمدی،رئیس سازمان برنامه و بودجه کشور مطرح شد، ۳۴ درصد بار بهداشت و درمان شرق کشور بر دوش مشهد بوده و همین آمار کافی است تا به موضوع زیرساخت‌ها در حوزه سلامت بیش از پیش توجه شود.
در مسئله گردشگری سلامت، اقامت بیمار و همراهان او جدا از گذراندن مراحل درمان بیمار از آن دست موضوعاتی است که ابعاد مختلفی دارد و ایجاد هتل‌های بیمارستان‌ها و هتل‌کلینیک‌ها به عنوان زیرساخت‌های این موضوع برشمرده می‌شود که با وجود جایگاه مشهد و استان در گردشگری سلامت، تاکنون ظهور یا بروز جدی از آن را به عنوان یکی از زیرساخت‌های ضروری برای جذب گردشگران شاهد نبوده‌ایم.

چالش‌های سرمایه‌گذاری در هتل‌های بیمارستانی

معاون سرمایه‌گذاری اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان رضوی ضمن تأیید این موضوع گفت: هتل‌های بیمارستانی یکی از مصادیق تأسیسات گردشگری به شمار می‌آیند. این تأسیسات طبق ماده یک آیین‌نامه گردشگری کشور در شهریور ۹۴ به رسمیت شناخته شده‌اند؛ اما متأسفانه تاکنون ضوابط فنی و معماری آن‌ها تدوین نشده است. از این رو استان‌ها هنوز دستورالعمل‌هایی برای اجرایی کردن این تأسیسات دریافت نکرده‌اند تا جذب سرمایه‌گذار به راحتی صورت بگیرد.
احمد دیناری در تکمیل گفته‌های خود ادامه داد: هتل‌های بیمارستانی دو جنبه دارند؛ یکی جنبه اقامتی که مربوط به میراث فرهنگی و گردشگری است و دیگری جنبه درمانی که به وزارت بهداشت و درمان مربوط می‌شود. بنابراین سرمایه‌گذاری در این حوزه نیازمند همکاری و تعامل میان دو دستگاه اجرایی است که هرکدام دارای ضوابط و مقررات خاص خود هستند.
وی در پاسخ به این پرسش که آیا تاکنون در خراسان رضوی یا مشهد درخواست ویژه‌ای برای ساخت هتل بیمارستانی وجود داشته یا خیر، تشریح کرد: در استان در یک پروژه که در بولوار نماز مشهد قرار دارد، یک بیمارستان در حال ساخت است که سرمایه‌گذاران آن به‌ طور همزمان درخواست مجوز برای ساخت هتل پنج‌ستاره در کنار این بیمارستان را از ما داشته‌اند. در این پروژه، بخش بیمارستانی توسط دانشگاه علوم پزشکی مشهد پیگیری می‌شود و بخش هتلی آن از میراث فرهنگی و گردشگری مجوز دریافت کرده است. این پروژه نمونه‌ای از همکاری میان دو دستگاه اجرایی برشمرده می‌شود که اکنون در خراسان رضوی در حال اجراست؛ اما در مجموع در موضوع خاص هتل‌بیمارستان سرمایه‌گذاری ویژه‌ای صورت نگرفته است.

ضرورت معرفی فرصت سرمایه‌گذاری در هتل‌های بیمارستانی

معاون سرمایه‌گذاری اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان رضوی دلایل نبود سرمایه‌گذار جدی را مختلف برشمرد و افزود: یکی از دلایل اصلی، نوع خاص این سرمایه‌گذاری است که باید در دو بخش متفاوت به‌صورت ترکیبی و تلفیقی صورت بگیرد. به عبارت دیگر، برای ساخت یک هتل بیمارستانی نیاز به سرمایه‌گذاری کلان در دو حوزه مختلف اقامتی و درمانی است که هرکدام مجوزها و ضوابط خاص خود را لازم دارند. به صورت کلی درخواست‌هایی برای هتل‌های پنج‌ستاره در کنار بیمارستان‌ها وجود داشته؛ اما درخواست‌های مستقیمی برای هتل‌های بیمارستانی به‌ طور خاص نداشته‌ایم. در مجموع باز هم تأکید می‌شود هتل‌های بیمارستانی پروژه‌های بزرگی هستند که سرمایه‌گذاری کلان و همچنین مجوزهایی از وزارت بهداشت و درمان نیاز دارند. این پروژه‌ها به دلیل پیچیدگی‌ها و حجم سرمایه‌گذاری بالا، معمولاً در مراحل اولیه با چالش‌هایی مواجه می‌شوند.
دیناری در پاسخ به این پرسش که آیا می‌توان از ظرفیت هتل‌های موجود در مشهد به عنوان هتل‌بیمارستان استفاده کرد یا خیر، عنوان کرد: حدود نیمی از واحدهای اقامتی کشور در مشهد قرار دارند که شامل هتل‌ها، هتل‌آپارتمان‌ها و میهمانپذیرها هستند. در مورد تبدیل هتل‌های موجود به هتل‌های بیمارستانی، این امر ممکن است؛ اما به شرطی که این هتل‌ها قادر به رعایت ضوابط فنی و معماری مشخص شده برای هتل‌های بیمارستانی باشند. در حال حاضر، ضوابط فنی این تأسیسات هنوز به استان‌ها ابلاغ نشده؛ اما به محض ابلاغ آن‌ها، هتل‌های موجود می‌توانند تغییرات لازم را ایجاد کرده و به هتل‌بیمارستان تبدیل شوند.
وی در خصوص برنامه‌ها برای ایجاد و معرفی بیشتر هتل‌های بیمارستانی و کلینیکی تصریح کرد: بی‌شک معرفی این موضوع می‌تواند به جذب سرمایه‌گذاران کمک کند و در تلاش هستیم در قالب رویدادهای مختلف، نشست‌ها و مصاحبه‌ها، اطلاعات بیشتری را درباره هتل‌های بیمارستانی و کلینیکی ارائه دهیم. با این حال تا زمانی که ضوابط فنی و معماری به‌طور رسمی تعریف و ابلاغ نشود، سرمایه‌گذاران نمی‌توانند به صورت کامل وارد این حوزه شوند.

سخن آخر...

بر اساس آمار و اطلاعات دانشگاه علوم پزشکی مشهد، در حال حاضر ۵۹ مرکز درمانی در مشهد دارای مجوز IPD یا بخش بیماران بین‌الملل هستند و در سال ۱۴۰۳ تعداد گردشگران سلامت مراجعه‌کننده به بیمارستان‌ها و کلینیک‌های دولتی و خصوصی دارای بخش بیماران بین‌الملل حدود ۷۰ هزار نفر بوده که سرجمع درآمدی ۵/۱ همت را نصیب شهر مشهد کرده است. در این زمینه باید متذکر شد این درآمد فقط مربوط به حوزه درمان است و این عدد بدون محاسبه سایر عناصر سفر همچون اقامت، پذیرایی و سایر موارد در نظر گرفته شده که بی‌شک با لحاظ این موارد می‌توان فرصت گردشگری سلامت در خراسان رضوی و شهر مشهد را بیش از پیش جدی دانست.
به هر حال گردشگری سلامت در مشهد با توجه به موقعیت ویژه‌اش، ظرفیت‌های فراوانی برای رشد و توسعه دارد؛ اما یکی از موانع اصلی پیشرفت این صنعت، نبود ضوابط فنی و معماری برای هتل‌های بیمارستانی از سال ۹۴ است که با توجه به رشد چشمگیر گردشگران سلامت و درآمد قابل توجه این صنعت، به نظر می‌رسد تسریع در تدوین و ابلاغ ضوابط فنی می‌تواند مسیر توسعه پایدار گردشگری سلامت در مشهد را هموار و این استان را به یکی از مقاصد اصلی گردشگری سلامت در منطقه تبدیل کند.